پروانه معصومی - ایران وایر
یک گزارش تحقیقی و پژوهشی پلیس ایران از موفقیت برنامه‌های عربستان سعودی در ترویج «سلفی‌گری» و گرایش روز افزون مرزنشینان در استان خراسان رضوی به «وهابیت» حکایت دارد.
نتایج این تحقیق که برای کاربران خارج از ایران در دسترس نیست، در تازه‌ترین شماره «پژوهش‌نامه مطالعات مرزی» پلیس و با عنوان «جایگاه جریان سلفی- تکفیری وهابیت در بین مرزنشینان استان خراسان رضوی» منتشر شده است.
در این تحقیق کم‌سابقه، ۲۹۰ نفر از کارشناسان، مدیران، فرماندهان انتظامی و مرزبانی، دستگاه‌های قضایی و نهادهای سیاسی-امنیتی استان خراسان رضوی اعلام کرده‌اند که برنامه‌های عربستان در مناطق مرزی این استان موفقیت‌امیز بوده است.
این افراد گفته‌اند عربستان و جریان سلفی-تکفیری در اجرای برنامه‌های خود در استفاده از اهرم‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و رسانه‌ای برای نفوذ در میان مرزنشینان موفق عمل کرده اند.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
این گزارش با تشریح موقعیت جغرافیایی مرزنشینان در استان خراسان رضوی، از «اشتراکات مذهبی و قومی» و «ازدواج‌های اهل سنت با ساکنان آن‌طرف مرز» به عنوان نمونه هایی از بستر‌های این موفقیت نام برده است.
پلیس ایران در پژوهش خود اعلام کرده که پشتوانه‌های مالی و تبلیغاتی سازمان يافته عربستان سعودی از اهل سنت، زمینه‌ها و بستر گسترش تفکرات سلفی‌گری در بین ساکنان این استان را فراهم کرده است.
این تحقیق همچنین از راه‌اندازی گروه‌های سازمان‌دهی شده با عنوان «جماعت تبلیغی» در استان خراسان رضوی خبر داده و نتیجه گرفته است: «جوانان را به صورت آرام و کاملا هوشمندانه به سمت تفکرات سلفی و وهابی سوق می‌دهد.»
آن‌طور که در این گزارش تحقیقی آمده، تاکنون ۹۰ درصد جوانان اهل سنت در استان خراسان رضوی در دوره‌های تبلیغی سلفی‌گری این سازمان دینی شرکت کرده‌اند.
در این گزارش، «اعزام طلبه‌های اهل سنت شهرستان خواف جهت طی نمودن مدارج بالا بدون هرگونه نظارت و محدوديتی به پاکستان و عربستان» به عنوان یکی دیگر از بستر‌های گسترش تفکر«سلفی‌گری» در استان خراسان رضوی اعلام شده است
پژوهش‌نامه مطالعات مرزی در بخش دیگری از گزارش خود از اعزام گروه‌هايی تحت عنوان «جماعت تبلیغی» طی دوره‌ای کوتاه و بلندمدت به داخل و خارج از کشور (عربستان و پاکستان) خبر داده است.
این گزارش افزوده که فعالیت‌های این سازمان دینی به صورت آرام و بسیار خزنده تأثیراتی در کوتاه و بلندمدت بر افکار، انديشه، قلوب و روح اعضای آن و مردم استان خراسان رضوی گذاشته است.
«کم‌رنگ‌تر شدن اعتقاد» برخی از ساکنان استان خراسان رضوی به «اهل بیت»، «شرکت نکردن در مراسم محرم و صفر»، «نخوردن از غذای اين گونه مراسم‌ها»، «عدم توسل و شفاعت از اولیای خدا» و «سردادن شعار فقط خدا» از جمله تاثیرات اظهار شده در این تحقیق بر روی ساکنان استان خراسان رضوی است.
نشریه پلیس در بخش دیگری از گزارش خود آورده است:«گروه‌های جماعت تبلیغی تمامی افراد بالغ را دعوت به مساجد و به اصطلاح خود، دعوت به "الله" می‌‌کند اما برای جذب چند گروه مانند دانشجويان، دانش آموزان، زندانیان آزاد شده و بازنشستگان سازمان‌های مختلف، به ويژه بازنشستگان نیروهای مسلح و آموزش و پرورش به صورت ويژه دارای برنامه هستند.»
بنابراین گزارش، در تحقیق انجام شده، مهم ترین محور‌های فعالیت جماعت تبلیغی، «تشويق به افزايش جمعیت ]اهل سنت[ و تغییر ساختار جمعیت» در استان خراسان رضوی ذکر و در آن تاکیده شده است که آن ها در این هدف «به خوبی» موفق بوده‌اند.
این تحقیق به بررسی دیگر عوامل موفقیت عربستان سعودی در استان خراسان رضوی نیز پرداخته و از «نفوذ اقتصادی، اعتقادی و سیاسی وهابیت بین مردم به دلیل فقر اجتماعی» به عنوان یکی از این عوامل یاد کرده است.
پلیس ایران در گزارش خود «عدم توجه نهادهای دولتی به برخی مطالبات اجتماعی و سیاسی مردم» و «فقر و رفتار تبعیض آمیز در برخی مناطق سنی نشین و حتی شیعه نشین کشور» را از دیگر عوامل این موفقیت دانسته است.
این تحقیق به صراحت اعلام کرده که فعالیت عربستان و بهره‌گیری جریان سلفی-تکفیری از ابزار‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در استان خراسان رضوی بر توفیق آن ها در بین مرز‌نشین‌ها تأثیر زیادی داشته است.
نتیجه این تحقیق نشان می دهد: «رسانه‌های جمعی تحت مالکیت مستقیم و غیرمستقیم وهابیون در نفوذ گروه‌های تکفیری در بین مرزنشینان تأثیری در حد "زیاد" داشته اند.»
پلیس ایران در پایان گزارش خود چنین نتیجه گرفته است: «جريان سلفی-تکفیری با روش‌های نظامی و غیرنظامی برای جلب مرزنشینان، منطقه را دچار ناامنی و بی‌اعتمادی به مسوولین سیاسی و نهادهای امنیتی کرده است.»
نتايج پژوهش همچنین حاکی از اين واقعیت است که بسیاری از جوانان اهل تسنن به جماعت‌های تبلیغی گرویده و برای تحصیل و گذراندن دوره‌های آموزشی به مدارس وهابیون در پاکستان و عربستان اعزام شده‌اند.
پلیس ایران در پایان گزارش خود به مقام‌های استانی و فرا استانی توصیه کرده اند فعالیت‌های جريان سلفی-تکفیری در مرزهای استان خراسان رضوی، به ويژه فعالیت‌های نظامی، رسانه‌ای و اقتصادی آن ها را رصد کنند.
«رصد مداوم عبور و مرور افراد وابسته به جريان سلفی-تکفیری در مناطق مرزی و نحوه ديدار آن ها با مرزنشینان» از دیگر توصیه‌های تهیه کنندگان این گزارش به مقام‌های مسوول در ایران است.
این گزارش همچنین خواستار شناسنامه‌دار کردن فعالان سیاسی، مذهبی و فرهنگی جريان سلفی-تکفیری در استان خراسان رضوی شده است.
این گزارش در عین حال پیشنهاد کرده است که باید پست‌های مديريتی استانی و شهری بین هر یک از مسوولان شیعه و سنی عادلانه تقسیم شود.
