رضا شاه به عنوان رهبری مستبد و مقتدر اما د رعین حال کارآمد و مفید معروف است؛ فردی که با تکیه بر منابعی محدود و وسائلی ابتدایی، راه آهن سراسری ایران را از میان کوههای صعب العبور گذر داد و در عین حال، سید حسن مدرس و شماری از نزدیکان خود چون تیمورتاش را هم به قتل رساند.

به نظرم توجه به رضا شاه نوعی نومیدی از شرایطی است که نهاد دولت را از اقتدار تهی کرده است به طوری که توان تصمیم گیری برای حل معضلات کشور و یا اجرای تصمیمات خود را ندارد و کارش به "حرف درمانی" تقلیل یافته است. در واقع با کمی تأمل می توان دریافت که کشور نه فقط دستخوش نوعی از ملوک الطوایفی است و مسئولان هر استانی ساز خود را می نوازند، بلکه در هر شهر و آبادی نیز دهها نهاد و دستگاه با تعریف منافع و رانت های مشخص اقتصادی و سیاسی و مدیریتی برای خود و اطرافیان شان، در جهت خنثی ساز فعالیت های یکدیگر در نزاع و رقابت اند و از این جهت نه فقط مشکلی را حل نمی کنند بلکه به انباشت روزافزون مشکلات دامن می زنند.

پیش از این هم نوشته بودم که در شرایط انباشت مشکلات، یک فرد عادی جامعه در پی دمکراسی و این قبیل سخنان نیست؛ او صرفاً می خواهد که مشکلاتش از هر طریقی حل شود. در چنین شرایطی، زمینه برای ظهور فرد مقتدر و با صلابت و حتی مستبدی فراهم می شود که کارآیی خود را در عمل نشان دهد و در نزاع بین کانون های متعدد قدرت، تصمیمی فیصله بخش بگیرد. چنین فردی اگر در حوزۀ زندگی خصوصی و فرهنگی و شیوۀ زیست افراد دخالت نکند و آنها را از این جهت به تنگ نیاورد و با دنیا هم به گونه ای راه سازش و مسالمت در پیش گیرد؛ می تواند از اقبال عمومی برخوردار شود.

بدین ترتیب، در حالی که اهل سیاست از توجه به مشکلات اصلی جامعه باز مانده و اهل فکر و اندیشه نیز خود را درگیر مفاهیم انتزاعی کرده است؛ جنازۀ رضا شاه به سخن در آمده و به زبان بی زبانی به همۀ ما می گوید که اگر با همین فرمان برانید؛ باید منتظر ظهور کسی چون من باشید! منی که زبان های دراز را بریدم و دهان همۀ منتقدان را میخکوب کردم، اما در عوض، امور روزمره تان را به سامان آوردم!