اوائل ماه اوت گذشته و بعد از گذشت سه ماه از اعلام نتائچ انتخابات پارلمانی عراق، قاسم سلیمانی به این کشور سفر کرد. در آن زمان با صدرنشینی لیست صدری‌ها و پیوستن سه گروه نصر (حیدر عبادی)، حکمت (عمار حکیم) و الوطنیه (ایاد علاوی) به آن، به نظر می‌رسید شانسی برای جلودار شدن گروه‌های طرفدار جمهوری اسلامی در مناصب سه گانه سرزمین بین النهرین وجود نداشت.
از اینرو مأموریت قاسم سلیمانی از اینجا آغاز شد. او بلافاصله محمد کوثرانی مسؤول پرونده عراق در حزب الله لبنان را روانه این کشور کرد. کوثرانی تا نیمه اوت گذشته به مدت یک هفته در عراق ماند و دیدارهای متعددی را با نوری مالکی، هادی عامری، فالح فیاض و تنی چند از کادر رهبری لیست النصر حیدر عبادی داشت.
مأموریت کوثرانی بر دو محور قرار گرفته بود: نخست اینکه گروه‌های سیاسی شیعه طرفدار ایران هیچگونه ائتلافی با صدری‌ها نداشته باشند مگر اینکه دیدگاه خود را نسبت به ایران تغییر دهد.
اگرچه به ظاهر مذاکراتی میان هادی العامری و مقتدی صدر صورت گرفته بود و بعدها نیز تکرار شد، اما قاسم سلیمانی تصمیم خود را گرفته بود؛ رویکرد فعلی صدرهای در عراق به ضرر استراتژی جمهوری اسلامی تمام می‌شد.
سلیمانی از این بیم داشت که ائتلاف با گروه صدر، راه را برای دیگر گروه‌ها باز می‌کرد که از رویکرد ولی فقیه در عراق تبیعیت نمی‌کنند و تقسیم مناصب سیاسی میان آنها، اهداف جمهوری اسلامی در عراق را عقیم می‌کرد.
در فشار بر صدری‌ها نه فقط قاسم سلیمانی صحنه گردان قضیه بود، بلکه مجتبی خامنه‌ای نیز وارد گود شد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در اواخر ژوئن گذشته گزارش داد که مجتبی خامنه‌ای از عراق دیدن کرده و با مقتدی صدر دیداری داشته است. بدون شک ولی فقیه ایران در جریان کامل این سفر بود.
از اینرو کوثرانی در درجه اول تلاش کرد که موضوع ائتلاف با صدری‌ها را پایان یافته تلقی کند و از سوی دیگر میان مجموعه نوری مالکی و گروه هادی عامری اتحاد برقرار نماید. صدری‌ها بر مجموعه نوری مالکی خط قرمز کشیده بودند و هرگونه ائتلاف با هادی عامری را مشروط به دور شدن از نوری مالکی مربوط کرده بودند.
کوثرانی نیاز داشت که گروه صدری‌ها را از ائتلاف شیعیان دور کند تا اتحاد میان نوری مالکی و هادی عامری براحتی شکل گیرد.
هدف دوم کوثرانی جدا کردن اکثریت اعضای لیست النصر نخست وزیر به رهبری فالح فیاض رئیس سازمان امنیت ملی از حیدر عبادی است. سازمان امنیت عراق، مرکزی ترین تشکل اطلاعاتی و امنیتی در بغداد است که جمهوری اسلامی از طریق عوامل خود در حزب الدعوه و سپاه بدر بر آن مستولی شده است.
یکى از مهمترین واهمه‌های قاسم سلیمانی از تغییر دولت در عراق، خروج این سازمان از زیر سلطه عوامل جمهوری اسلامی است. این خروج می‌تواند به کشف اسرار بسیاری مهمی منجر شود که طی ۱۵ سال گذشته در سرزمین بین النهرین اتفاق افتاده است. ترور شخصیت‌های علمی و مجموعه بزرگی از خلبانان سابق رژیم صدام حسین و فرار بیش از دو هزار نفر از اعضای داعش از زندان ابوغریب در دوره نخست وزیری نوری مالکی از جمله این اسرار است.
فالح فیاض اکنون رئیس این سازمان است و بعنوان نامزد نخست وزیری از سوی «حشد الشعبی» مطرح شد. اگرچه شانسی برای نخست وزیر شدن ندارد، اما در صورت تحکیم قدرت ایران در عراق، همچنان او یا فردی نزدیک به وی رئیس سازمان امنیت عراق خواهد بود. فیاض با مجموعه‌ای بنام «عطا» در لیست انتخاباتی حیدر عبادی شرکت کرد. این گروه ۳۰ نماینده از ۴۲ منتخب لیست النصر عبادی را تشکیل می‌دهند. با جدا شدن این افراد، تنها ۱۲ نماینده برای حیدر عبادی باقی می‌ماند. از اینرو زیاد غیر منتظره نبود که نخست وزیر فعلی عراق، طی روزهای گذشته اعلام کرد، دیگر خود را برای پست نخست وزیری آینده عراق نامزد نخواهد کرد.
در این بخش از مأموریت، به نظر می‌رسد سلیمانی و کوثرانی راه خود را با موفقیت طی کردند. اما دو بخش دیگر از مأموریت مانده بود؛ اول گروه‌های سیاسی سنی عراق و دوم کُردها.
در میان سنی‌ها و به منظور ایجاد هماهنگی میان تمام گروه‌های سیاسی سنی در عراق، تشکلی بنام «محور ملی» بوجود آمد. این تشکل از جمع شدن شش گروه و شخصیت نامتجانس سنی تولد یافت. از جمله این شخصیت‌ها اسامه نجیفی، احمد ابوریشه، جمال کربولی، خمیس خنجر و سلیم جبوری رئیس سابق پارلمان عراق را می‌توان نام برد. اسامه نجیفی خود نامزد ریاست پارلمان بود و محمد حلبوسی را حتی بعنوان رقیب خود به حساب نمی‌آورد.
در مقابل، حلبوسی در یک گفتگوی رسانه‌ای، در انتقاد شدید از اسامه نجیفی و اثیل برادر وی، عراقی بودن آنها را زیر سؤال برد. خمیس خنجر عضو دیگر محور ملی، تشکلی براساس ملی گرائی عربی بنا کرده بود و در ظاهر امکان همراهی وی با سیاست ایران نمی‌رفت.
اما از همه مهمتر در میان اعضای محور ملی، خانواده کربولی و بویژه جمال کربولی است که تشکلی بنام «راه حل» به راه انداخته است. محمد حلبوسی که اخیرا رئیس پارلمان عراق شد، از همین تشکل می‌آید. کربولی‌ها در سال‌های گذشته از شدیدترین منتقدان ایران و دخالت‌های قاسم سلیمانی در امور عراق بودند.
در مارس ۲۰۱۴ کربولی‌ها با صدور بیانیه‌ای، از دیدار با قاسم سلیمانی پرهیز کردند. این انتقادات از ایران تا چند وقت پیش ادامه داشت. اما اکنون صحبت‌های محمد حلبوسی درباره ایران بعد از انتخاب شدن بعنوان رئیس پارلمان، کاملا با رویکرد سابق کربولی‌ها درباره دخالت‌های ایران در عراق در تضاد است.
محمد حلبوسی رئیس جدید پارلمان عراق در اولین اظهار نظر خود، مخالفت خود را با تحریم‌های امریکا بر علیه ایران اعلام کرد و در اولین گفتگوی تلفنی خارج از کشور، مکالمه محبت آمیز از علی لاریجانی رئیس مجلس ایران دریافت کرد. همچنین استاندار سابق الانبار و جوانترین رئیس مجلس عراق، عزم خود را برای سفر به شهر بصره اعلام نمود و بدون توجه به قشون کشی حشد الشعبی و موج گسترده بازداشت‌ها در بصره، اعلام کرد اوضاع آن شهر را از نزدیک با مسؤولین محلی بررسی خواهد کرد. برخی رسانه‌های عراق، سفر حلبوسی به بصره را دلداری وی از مقامات ایران در پی به آتش کشیدن کنسولگری آن کشور تعبیر کردند.
کربولی‌ها که همانند خانواده رفسنجانی در ایران، به «معامله گری» معروف هستند، به نظر می‌آید در ماه‌های اخیر پیشنهادی از سوی قاسم سلیمانی دریافت کرده‌اند که نتیجه آن حمایت دو گروه هادی عامری و نوری مالکی از ریاست پارلمان آنهاست و با توجه به کنده شدن ۳۰ نماینده از لیست النصر حیدر عبادی و همراهی بخش بزرگی از کردها، ۱۶۹ رأی لازم برای ریاست پارلمان محمد حلبوسی جمع آوری شد. به ویژه که مجموعه محور ملی حدود ۵۱ نماینده در پارلمان فعلی دارد و می‌توان بخش بزرگی از آنها را به ۱۶۹ رأی موافق انتخاب حلبوسی اضافه کرد. قاسم سلیمانی در نیمه ماه ژوئن گذشته در عراق بود و میان سلیمانیه و بغداد در رفت و آمد بود. هدف اساسی این سفرهای شتاب زده بر موضوعاتی متمرکز بود که یکی از نتائج آن انتخاب حلبوسی بعنوان رئیس جدید مجلس عراق است.
در این میان کردها، اگرچه اختلافات اساسی با فرمانده سپاه قدس ایران دارند، اما بر سر برخی نکات در صورت تأمین منافع آنها توافق دارند. منافع کردها بر سه محور انتخاب رئیس جمهور، چگونگی تقسیم وزارتخانه‌ها و رابطه اقلیم با مرکز دور می‌زند که احتمالا در این زمینه امتیازاتی به دست آورده‌اند. در مقابل بخش بزرگی از نمایندگان کُرد به ریاست پارلمان حلبوسی رأی دادند. این رأی براساس داد و ستدی است که منافع کُردها را تأمین می‌کند اما به معنی موافقت کامل کُردها با همه رویکردهای حلبوسی و هم فکران وی نیست.
یک روز بعد از دیدار قاسم سلیمانی از اقلیم کردستان عراق، مسعود بارزانی در اظهارنظری دیدار با اعضای محور ملی را رد کرد. به نظر می‌رسد این موضوع در گفتگوهای قاسم سلیمانی مطرح شده بود.
نکته آخر اینکه تشکل الوطنیه به ریاست ایاد علاوی، علنا «محور ملی» را متهم می‌کند که توسط قاسم سلیمانی خلق شده است. خالد العبیدی رقیب شکست خورده محمد حلبوسی برای ریاست پارلمان، نمایندگان محور ملی را متهم می‌کند ۳۰ میلیون دلار رشوه از ایران دریافت کردند تا به حلبوسی رأی دهند.
این مقاله پیش از این در نسخه فارسی [الشرق الاوسط] منتشر شده است.
