حدود دو سال پیش با پذیرش تعهداتی سیاسی از سوی تهران، حضور ایران در فهرست سیاه به حالت تعلیق در آمد. اما در آخرین گزارشی که اف‌ای‌تی‌اف درباره ایران در ژوئن سال ۲۰۱۸ منتشر کرده بود، از پیشرفت نکردن تعهدات سیاسی ایران و تبدیل نشدن آنها به اقدامات عملی، انتقاد کرد.

این سازمان از ایران خواست این اقدامات را که جنبه‌های متعدد مبارزه با پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم را شامل می‌شود، هر چه سریع‌تر عملی کند. یکی از این اقدامات پیوستن ایران به کنواسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم یا سی‌اف‌تی بود.

سی‌اف‌تی چیست؟

کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (سی‌اف‌تی) به سال ۱۹۹۹ (۱۹ سال پیش) باز می‌گردد؛ کنوانسیونی با ۲۸ ماده که سه سال بعد در سال ۲۰۰۲ اجرایی شد.

این کنوانسیون می‌گوید مبنایش اهداف و اصول حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و ترغیب روابط دوستانه و همکاری میان کشورهاست و نگرانی از افزایش اقدامات تروریستی در نقاط مختلف دنیا انگیزه ایجاد این کنوانسیون بوده است. همچنین در مقدمه این کنوانسیون آمده است که در آن زمان (سال ۱۹۹۹) کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که ابزار حقوقی چند جانبه برای این منظور کافی نبوده است.

بیش از ۱۸۰ کشور به این کنوانسیون پیوسته‌اند اما نگاهی اجمالی به نحوه پیوستن این کشورها نشان می‌دهد در موارد متعددی پیوستن به این کنوانسیون در زمینه ماده ۲۴ آن مشروط اعلام شده است. این ماده به مکانیزم حل اختلاف میان دو یا چند کشور اشاره دارد و تبصره دوم این ماده اجازه می‌دهد که کشورها از این مکانیزم تبعیت نکنند.

اهمیت کلمات در «سی‌اف‌تی»

تأمین مالی بیشتر انتقال پول از یک مبدأ به یک مقصد را به ذهن متبادر می‌کند. اما آن طور که کنوانسیون «اموال» را تعریف کرده این تنها شامل چک بانکی، پول، سهام، یا اوراق قرضه نمی‌شود بلکه شامل هر مال منقول و غیرمنقول، دارایی مشهود یا غیرمشهود مثل بیمه عمر، اسناد و ابزار حقوقی به هر شکلی از جمله الکترونیک یا دیجیتال نیز می‌شود.

همچنین در «تعریف محدود» تروریسم در سی‌اف‌تی آمده است: «اقدامی که با هدف مرگ یا ضربه جسمی جدی به غیرنظامیان یا هر کسی که در مخاصمه مشارکت نظامی نداشته باشد، طراحی شده و هدف این اقدام در ماهیت یا پیش‌زمینه برای تأثیرگذاری بر یک گروه جمعیتی، یک دولت یا یک سازمان بین‌المللی است تا از اقدامی که می‌کند، دست بردارد».

از جمله مواردی که مورد توجه تحلیلگران حقوقی کنوانسیون قرار دارد ماده دوم این کنوانسیون است. این ماده از جمله می‌گوید هر فردی که در تعریف این کنوانسیون اموالی را «قانونی یا غیرقانونی» با انگیزه‌ای در زمینه تروریسم منتقل کند شامل این تعریف می‌شود. در متون سازمان ملل که به توضیح این کنوانسیون می‌پردازد از جمله آمده است که انتقال پول به تروریست‌ها ممکن است به صورت قانونی و یک انتقال در فضای پولی عادی انجام شود و این نباید به معنی قانونی بودن این اقدام تلقی شود.

همچنین در این کنوانسیون به لزوم «ارادی بودن» این مبادلات اشاره شده چرا که بنا بر توضیحات آمده که جرم شناخته شدن تأمین مالی تروریست‌ها نباید شامل آن دسته از نقل و انتقالات مالی که بر حسب تصادف یک گروه تروریستی از آن بهره برده، بشود.

راه طولانی خروج کامل ایران از فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف

اف‌ای‌تی‌اف سالی دو بار جلساتی را برگزار می‌کند که درباره نحوه پیشرفت کشورها در زمینه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم گزارش می‌دهد. یکی از این جلسات آخر ماه جاری میلادی حدود سه هفته دیگر برگزار می‌شود.

برای آنکه کشورها از روند نظارتی اف‌ای‌تی‌اف و گزارش‌دهی خارج شوند باید به صورتی مؤثر به همه اجزای برنامه اقدامی که برایشان تعریف شده رسیدگی کنند. وقتی اف‌ای‌تی‌اف این پیشرفت را ملاحظه کرد، به آن کشور می‌رود تا در محل نیز پیشرفت را بررسی کند تا اطمینان یابد که تعهد سیاسی و ظرفیت برای اجرای این اقدامات وجود دارد.

بعد از آن است که این سازمان میان‌دولتی تصمیم می‌گیرد که کشوری را از فهرست خارج کند. سپس یک کشور به صورت عادی می‌تواند رابطه خود را با گروه اقدام مالی در زمینه مبارزه با پولشویی و مقابله تأمین مالی تروریسم ادامه دهد.