بی بی سی - غالب مردم به دهه‌های ۸۰ و ۹۰ زندگی خود که پا میگذارند بیشتر به دنبال استراحت و آرامش هستند. ایرنه اوبرا، قهرمان دو و میدانی ۸۵ ساله اما در مسیری متفاوت قدم برداشته است.
او از جمله ورزشکاران سالمندی است که با به جا گذاشتن چندین رکورد در رده سنی خود، نشان داده‌اند منتهای توانایی بدنی انسان در دوران سالخوردگی کجاست؛ گروهی که روز به روز هم به تعدادشان افزوده میشود.
جان استاربروک یکی دیگر از این ورزشکاران است. او با ۸۷ سال، مسن‌ترین دوندهای بود که توانست ماراتون سال ۲۰۱۸ لندن را تمام کند.
مطالعات نشان داده ورزش مداوم بیش از هر دارویی در جلوگیری از مشکلات جسمانی دوران پیری از جمله کاهش توده عضلانی تأثیر دارد.
البته افرادی میتوانند از این الگوی رفتاری بیشترین بهره را بگیرند که از دوران نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ زندگی خود به طور مداوم ورزش کرده باشند.
آنچه میتوان از ورزشکاران سالمند آموخت
با مطالعه روی ورزشکاران پیشکسوت دو و میدانی -که ۳۵ سال یا بیشتر سن دارند- میتوان تخمین زد انسانها وقتی پا به سن میگذارند، چه میزان توانایی جسمی دارند.
تجزیه و تحلیل رکورد قهرمانان دو و میدانی جهان در ردههای سنی مختلف نشان میدهد توانایی بدنی با بالا رفتن سن کاهش مییابد اما تا پیش از ۷۰ سالگی دچار افت شدید نخواهد شد.
البته باید این را هم در نظر داشت که ورزشکاران حرفهای در کل زندگی سالمی دارند و علاوه بر ورزش مداوم، از یک رژیم غذایی متعادل پیروی می‌کند، زیاد سیگار نمیکشند و مصرف الکل‌شان هم پائین است.
بنابراین مطالعه این افراد به ما کمک می‌کند دریابیم چه میزان از این کاهش توانایی جسمی به بالا رفتن سن مربوط میشود.
تأثیر ورزش مداوم بر روند پیری
اوضاع جسمانی بهتر ورزشکاران مسن در مقایسه با سالمندانی که تحرک چندانی ندارند، باعث شده این تصور بوجود بیاید که فعالیت بدنی میتواند جلوی پیر شدن را بگیرد و یا از سرعت آن بکاهد.
واقعیت اما این است که سالمندان فعال، دقیقا همان شرایط جسمی را دارند که باید داشته باشند.
در گذشتههای دور ما مردمانی شکارچی و گردآورنده بودیم و بدنمان طوری طراحی شده که از نظر جسمانی فعال باشیم.
بنابراین اگر عملکرد بدنی یک فرد ۸۰ ساله فعال با آدم ۵۰ ساله‌ای که فعالیت جسمانی ندارد یکسان است، در واقع فرد جوانتر، پیرتر از آنچه که باید به نظر میرسد نه برعکس.
ما اغلب پیامدهای کم‌تحرکی را با خود فرایند پیری اشتباه میگیریم و فکر میکنیم برخی از بیماریها صرفا نتیجه بالا رفتن سن هستند.
در واقع روش زندگی پشت میز نشینی در دنیای مدرن، باعث شده روند افت قوای جسمانی ناشی از بالا رفتن سن، سرعت بیشتری پیدا کند. این روش زندگی علاوه بر این در بروز بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دو، سرطان و بیماریهای قلبی-عروقی مؤثر است.
بسیاری از ما آن‌قدر که باید فعالیت بدنی نداریم. در انگلستان کمتر از نیمی از جوانان ۱۶ تا ۲۴ ساله شرایط جسمانی لازم برای انجام تمرینات هوازی و ورزشهای مربوط به تقویت عضلانی را دارند. برای رده سنی بین ۶۵ تا ۷۴ سال، این آمار به کمتر از ۱۰ درصد کاهش مییابد.
کیفیت زندگی
ورزش نه تنها مانع از بروز بسیاری از بیماریها میشود بلکه با بالا بردن کیفیت زندگی، به درمان یا بهبود بسیاری از امراض هم کمک می‌کند.
مطالعه اخیر بر روی گروهی از افراد بین ۵۵ تا ۷۹ سال که برای تفریح دوچرخه سواری میکنند نشان داده آنها به آسانی و به مؤثرترین شکل ممکن از عهده کارهای روزانه خود برمیآیند چون تقریبا همه اعضای بدنشان شرایطی عالی دارد.
این دوچرخهسواران علاوه بر این در آزمایش اندازهگیری چابکی ذهنی، سلامت روان و کیفیت زندگی هم امتیازهای بالایی گرفتند.
هر چه زودتر تمرینات ورزشی را شروع کنید، نتیجه بهتری هم خواهید گرفت.
تحقیق روی گروهی از افراد ۵۰ تا ۷۱ سال در آمریکا که ۲۰ سال به طول انجامید نشان داد، احتمال مرگ کسانی که از دهه ۲۰ تا ۶۰ زندگی خود بین دو تا ۸ ساعت در هفته ورزش کردهاند، ۲۹ تا ۳۶ درصد از سایرین کمتر است.
بنابر این تحقیق جوانانی که به طور مداوم ورزش میکنند باید سطح فعالیت خود را بالا نگه دارند. اما از سوی دیگر افراد ۴۰ ساله به بالا ممکن است از نظر جسمی فعالتر و به همان اندازه از نتایج مثبت آن بهرهمند شوند.ورزشکاران مسن
- مارتینا ناوراتیلووا در ۴۶ سالگی تبدیل به مسن‌ترین قهرمان دونفره مختلط ویمبلدون شد.
- کازویوشی میورا، مهاجم ۵۲ ساله باشگاه یوکوهاما، مسن‌ترین فوتبالیست حرفهای دنیاست.
- اوتو تنینگ با ۷۳ ساله مسن‌ترین شناگر مردی بود که توانست عرض کانال مانش را طی کند. لیندا اشمور۷۱ ساله هم مسن‌ترین شناگر زنی بود که از عهده این کار برآمد.
- روبر مارشان سال ۲۰۱۷ در ۱۰۵ سالگی مسافتی ۲۲ کیلومتری را با دوچرخه در یک ساعت طی کرد و رکوردی جدید به جا گذاشت.
مشکلات دنیای امروز
روشهای پزشکی مدرن به ما کمک کرده تا حد زیادی از امراض ناشی از کم‌تحرکی در دنیای امروز جان سالم به در ببریم.
اما در حالی که متوسط سن امید به زندگی با سرعتی چشمگیر بالا رفته، میانگین طول زندگی سالم و بدون بیماری بیشتر نشده است.
طبق پیشبینیهای انجام شده، سن امید به زندگی تا سال ۲۰۳۵ سیری صعودی دارد. اما بنابر تحقیقی که در انگلستان انجام شده، اگر چه طول عمر بیشتر شده اما مردم در این ساله‌ای اضافی دست کم با ۴ بیماری مختلف دست و پنجه نرم میکنند.
اگر چه داروها روز به روز بهتر میشوند اما به اندازه تمرینات بدنی مؤثر نیستند. برای مثال الان هیچ دارویی برای جلوگیری از کاهش توده و توان عضلانی - که بزرگترین عامل در افت عملکرد جسمانی است- وجود ندارد.
جمعیت سالخورده
داشتن فعالیت بدنی بیشتر نه تنها برای هر فرد به طور خاص خوب است بلکه در مقیاس بزرگتر بر عملکرد کل جامعه در حال پیر شدن تأثیری حیاتی می‌گذارد.
در ۲۰۱۸ نزدیک به یک پنجم بریتانیاییها بیش از ۶۵ سال سن داشتند اما از هر ۴۰ نفر تنها یک نفر بالای ۸۵ سال داشت.
این در حالی است که پیش‌بینی میشود در ۱۶ سال آینده شمار افرادی که ۶۵ سال یا بیشتر سن دارند به بیش از ۴۰ درصد افزایش پیدا کند.
مطالعات نشان میدهد یک فرد ۸۵ ساله معمولی، بیش از ۵ برابر یک فرد ۳۰ ساله برای خدمات بهداشت و درمان ملی بریتانیا (ان‌اچ‌اس) خرج دارد.
چه باید کرد؟
به منظور رسیدن به سطح سلامتی مطلوب در سنین بالای عمر، لازم نیست یک قهرمان ورزشی شویم. راهکار کلیدی انجام تمرین‌های بدنی در فواصل زمانی کوتاه اما مداوم است؛ فعالیتهایی نظیر قدم زدن سریع یا رقصهای دونفره (مانند والس و تانگو).
فعالیت بدنی سنگ زیربنای یک زندگی سالم به شمار میرود. لازم نیست ورزشکار حرفهای باشید، همین که از دهه ۲۰ و ۳۰ زندگیتان به طور مداوم ورزش کنید در سنین بالاتر از نتایج مثبت آن بهره خواهید برد.
اگر هم سنتان بالا رفته، کافی است به تدریج فعالیت بدنیتان را آغاز کنید و همین تأثیر مثبت قابل توجهی بر زندگیتان خواهد گذاشت.نکاتی در مورد این مقاله:
استیون هریج، استاد فیزیولوژی انسانی و کاربردی در کینگز کالج لندن است.
نورمن لازاروس که دهه ۸۰ زندگی خود را پشت سر می‌گذارد، استاد بازنشسته کینگز کالج لندن و دوچرخه سوار پیشکسوت است.
