ایران اینترنشنال - هم‌زمان با افزایش برق‌آسای شمار مبتلایان به کووید‌ـ۱۹ در سراسر دنیا و با عبور آمار ابتلا از مرز یک میلیون نفر، روز به روز بر تعداد کشورهایی که برای جلوگیری از افزایش تبعات شیوع این ویروس و کاهش روند همه‌گیری، تصمیم به تعطیلی‌های گسترده می‌گیرند افزوده می‌شود. در چنین شرایطی، این پرسش اساسی مطرح است: «کی قرار است این وضع به پایان برسد؟»
پاسخ این پرسش تا حد زیادی در گروی تردیدها و بلاتکلیفی‌های در مورد ویروس جدید کرونا‌ست؛ هنوز مشخص نیست آیا ممکن است افراد بیش از یک بار به این بیماری مبتلا شوند؟ و دانشمندان سراسر دنیا با چه سرعتی امکان دارد به تولید واکسن آن دست یابند؟ علاوه بر این، هزینه‌ها و مزایای تعطیلی‌های طولانی‌مدت و توانایی سیاسی و اقتصادی کشورها در مدیریت این بحران از جمله عواملی‌اند که در روشن شدن پاسخ این پرسش دخیل‌اند. جیمز پتون، خبرنگار حوزه سلامت مقیم لندن، در مقاله‌ای تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف بحران کنونی پرداخته که احتمالا سوال خیلی‌هاست.
این وضعیت کی تمام می‌شود؟
اتفاق نظر عمومی بر این است که همه‌گیری جهانی با «ایمنی جمعی» به پایان می‌‌رسد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که جمعیت به تعداد کافی در برابر بیماری مصون شده باشد؛ به این معنا که عامل بیماری‌زا اثرش را از دست بدهد و به‌کلی از بین برود. از دو راه می‌توان به این وضعیت رسید.
حالت اول ایمن‌سازی است، یعنی پژوهشگران به واکسنی دست پیدا کنند که بی‌خطری و اثرگذاری‌اش اثبات شود. در قدم بعدی، مقام‌های بهداشتی آن را به تعداد کافی در دسترس افراد قرار دهند.
حالت دوم اما ترسناک‌تر است. ممکن است تنها پس از آن‌که بخش بزرگی از جامعه از راه ابتلا نسبت به عامل بیماری‌زا مقاوم شدند، ایمنی جمعی شکل بگیرد و تثبیت شود.
تا آن زمان، چگونه شرایط را مدیریت کنیم؟
راهبرد بسیاری از کشورها برای کاهش قابل‌توجه روند شیوع بیماری، توقف تردد است، از تعطیلی کسبوکارها، مدارس، دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی گرفته تا اعمال ممنوعیت در مورد تجمع‌ها و تشویق مردم به ماندن در خانه. هدف از این اقدام‌ها، جلوگیری از شیوع یک‌باره و گسترده بیماری است که به فرسودگی نظام پزشکی و به تبع آن، ناتوانی در ارائه خدمات درمانی و افزایش شمار مرگ‌و‌میر منجر می‌شود.
اعمال محدودیت‌ها تا کی ادامه دارد؟
نباید انتظار داشت زندگی به‌سرعت به روال عادی برگردد. برداشتن زودهنگام محدودیت‌ها مثل دمیدن بر آتش زیر خاکستر است. یک جرقه کافی است تا بحرانی به‌مراتب هولناک‌تر شکل بگیرد. به گفته جنی هریس، معاون ارشد نظام پزشکی بریتانیا، اقدام‌های پیشگیرانه و اعمال محدودیت‌ها باید بین دو تا سه ماه یا فرض بر این است که تا شش ماه ادامه یابد.
آنلیس وایلدر اسمیت، استاد و متخصص بیماری‌های عفونی از دانشکده بهداشت و طب بیماری‌های مناطق گرمسیری لندن، توصیه می‌کند که محدودیت‌ها همچنان برقرار بماند تا وقتی دست‌کم به‌مدت دو هفته، موارد ابتلا به کووید‌ـ۱۹ روزانه و پیوسته رو به کاهش بگذارد.
بعد از این دوران چه در انتظارمان است؟
متخصصان حوزه سلامت از همین حالا مشغول طرح‌ریزی تمهیداتی‌اند تا دولت‌ها را برای گذر از مرحله میانی بحران کرونا آماده کنند. بر همین اساس، مدارس و دانشگاه‌ها و همین‌طور کسبوکارها بازگشایی می‌شوند اما محدودیت در مورد تجمع همچنان برقرار می‌ماند. تشویق افراد به حفظ فاصله از یکدیگر (فاصله‌گیری فیزیکی) ادامه خواهد داشت و به افراد آسیب‌پذیرتر توصیه می‌شود مدت زمان محدودتری در مکان‌های عمومی حضور داشته باشند. چنانچه شمار مبتلایان دوباره رو به افزایش بگذارد، محدودیت‌های سختگیرانه‌تری در راه خواهد بود.
چه اهمیتی دارد کجای جهان باشید؟
حکومت‌های اقتدارگرا نظیر چین راحت‌تر می‌توانند کنترل‌های سختگیرانه بر ترددها اعمال کنند و دستشان در استفاده از ابزارهای مداخله‌گر برای نظارت جمعی بازتر است، از جمله سرکشی خانه به خانه برای سنجش تب افراد، کنترل و اجباری کردن قرنطینه. همچنین در برابر فشار صاحبان کسبوکارها و افکار عمومی آسیب‌پذیری کمتری دارند. همین مساله ابزارهای قدرتمندی در اختیارشان می‌گذارد که شیوع ویروس را تحت کنترل داشته باشند، مادامی‌که در نظارت و قرنطینه مسافران خارجی جوانب احتیاط را رعایت کنند.
کشورهای فقیرتر توان و ظرفیت کمتری برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از محدودیت‌های طولانی‌مدت دارند و در بیشتر موارد نیز از زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی لازم برای نظارت گسترده برخوردار نیستند.
اگر حالت دوم ایمنی جمعی اتفاق بیفتد چه؟
پیش از همه باید این نکته را در نظر داشت که حالت دوم فقط در صورتی امکان‌پذیر است که افراد بعد از بهبود، در برابر عامل بیماری‌زا ایمنی ماندگار پیدا کنند. این در حالی است که چنین فرضی در مورد ویروس جدید کرونا هنوز به اثبات نرسیده است. علاوه بر این، میزان جمعیتی که باید در معرض ویروس قرار بگیرد تا ایمنی جمعی ایجاد شود مشخص نیست. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد شمار واقعی مبتلایان بسیار بیشتر از موارد تایید‌شده در آمار رسمی است. اگر چنین مساله‌ای حقیقت داشته باشد، کشورها به ایمنی جمعی از آنچه تصور می‌کنیم نزدیک‌ترند.
