بی بی سی فارسی - یک هفته پس از ترور محسن فخری‌زاده، چهره ارشد برنامه هسته‌ای ایران، گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه کشتن او و عاملان مستقیم و غیرمستقیم این ترور در رسانه‌های آمریکایی بالا گرفته است.
دیلی‌بیست از چراغ سبز دونالد ترامپ به مایک پومپئو برای ضربه‌زدن به ایران طی چند هفته باقی مانده از دولت فعلی خبر داده و برخی از کارشناسان آمریکایی هم ادعای ایران درباره "ترور محسن فخری‌زاده به وسیله دستگاه‌های کنترل از راه‌دور" را مورد تردید قرار داده‌اند.
همزمان این فرضیه قوت گرفته که آیا اسرائیل تنها مظنون اصلی این قتل هدفمند است یا سازمان سیا که رئیس آن جینا هسپل به حامی بزرگ و متبحر در عملیات‌های این چنینی شهرت دارد هم می‌توانسته انگیزه کافی برای مشارکت در حذف این مهره برنامه اتمی ایران داشته باشد.
دیلی بیست: چراغ سبز ترامپ به پومپئو برای ضربه‌زدن به ایران بدون خطر آغاز 'جنگ جهانی سوم'
نشریه دیلی‌بیست روز اول دسامبر در گزارشی اختصاصی بر اساس گفته‌های چند مقام دولتی نوشته: «در چند هفته گذشته دونالد ترامپ نقش منفعلانه‌ای در نظارت و مدیریت بر سیاست‌های مربوط به ایران نشان داده و بنا بر گفته یکی از مقام‌های ارشد کاخ‌سفید، ترامپ از هم اکنون خودش را از مسایل مربوط به سیاست خارجی 'کنار کشیده ' چرا که تمام فکر و ذهنش متوجه نتایج انتخابات و ادعاهای (بدون گواهی) درباره تخلفات رای‌گیری سوم نوامبر است.
دیلی‌بیست ادامه داده که حالا با «کنار کشیدن» آقای ترامپ در چند هفته باقی مانده از دولت او، برخی از مقام‌های تندرو در زمینه ایران و در راس آنها مایک پومپئو «اختیار تام» یافته‌اند تا سراغ «آخرین ضربه‌ها و تنبیهاتی که آرزوی اعمالشان علیه ایران را داشتند» بروند.
به نوشته دیلی‌بیست دو نفر از مقام‌های ارشد دولتی گفته‌اند تنها شرطی که دونالد ترامپ در چند گفتگوی اختصاصی برای مایک پومپئو گذاشته این است که آمریکا را با خطر «جنگ جهانی سوم» مواجه نکند.
«این آزادی عمل موجب شده دولت رو به اتمام آمریکا از آخرین امکاناتی که در دسترس دارد استفاده کند، از جمله، تحکیم و توسعه تحریم‌ها و همچنین سکوت معنادار در برابر قتل هدفمند چهره‌های ایرانی... مقام‌های دولتی که متناوبا با دیلی‌بیست گفتگو می‌کنند از مایک پومپئو و الیوت آبرامز به عنوان دو جلودار اصلی دولت برای وارد کردن آخرین ضربه‌ها به حکومت ایران نام برده‌اند».
مقام‌هایی که این نشریه آمریکایی به نقل از آنها نوشته گفته‌اند: «هم پومپئو و هم آبرامز هر دو از حامیان برخورد تند با ایران هستند، از جمله حمایت همراه با سکوت از فعالیت‌های دیگران در این زمینه".
یکی از این مقام‌ها حتی از جینا هسپل، رئیس سازمان سیا هم به عنوان مقامی که درگیر استراتژی پنهان و سری دولت در ارتباط با ایران است نام برده است.
دیلی‌بیست با اشاره به اظهارات قبلی آقای ترامپ نوشته که او بارها تاکید کرده که قصد رویارویی نظامی مستقیم با ایران را ندارد چرا که نگران کشته شدن سربازان آمریکایی است اما او همزمان با عملیات‌های سری اسرائیل در مقابله با ایران «مشکلی ندارد» و ترور محسن فخری‌زاده، از چهره‌های اصلی برنامه هسته‌ای ایران هم می‌تواند یکی از این تلاش‌ها محسوب شود که اسرائیل با رضایت و احتمالا همکاری اطلاعاتی آمریکا انجام داده است.
آن طور که دیلی‌بیست به نقل از منابع خود که مدعی است از "معتمدان در حلقه دونالد ترامپ" هستند نوشته، مشاوران رئیس‌جمهوری آمریکا طی چند روز گذشته به او توصیه کرده‌اند که در توییتر و اظهارات خود توجهی به موضوع ترور محسن فخری‌زاده نشان ندهد.
"کاخ‌سفید تصمیم گرفته که در ارتباط با ترور این دانشمند هسته‌ای ایران سکوت کند... نه تنها به این علت که اظهارنظر در این باره "وجهه خوبی" به دنبال نخواهد داشت، بلکه به موضع علنی دولت که میان خود و چنین عملیات‌هایی فاصله‌گذاری می‌کند آسیب خواهد زد".
دو مقام دولتی همچنین به دیلی‌بیست گفته‌اند که اقدامات عملی و جدی برای محدود کردن امکان مذاکره از سوی دولت جو بایدن با ایران، در حقیقت از تابستان آغاز شده که اسرائیل چند عملیات خرابکارانه و قتل هدفهمند را اجرا کرد؛ یکی کشتن فرد شماره دو القاعده در (پاسداران تهران) ایران و دیگر بمب‌گذاری در یکی از مراکز تولید سانتریفیوژهای ایران (نطنز).
مارک دوبوویتز: "اسرائیلی‌ها آگاهند که باید میان اکنون و ژانویه (زمان بر سر کار آمدن دولت جو بایدن) حداکثر ضربه را به رژیم ایران وارد کنند".
یکی از مقام‌های ارشد دولتی که با دیلی‌بیست گفتگو کرده هم معتقد است: "استراتژی ترامپ ظرف چند هفته باقی مانده واضح و آشکار است؛ ادامه وضع تحریم‌ها و استحکام بخشیدن به آنها با هدف پیچیده‌تر کردن امکان لغو فوری آنها، و همزمان فراهم کردن منابع اطلاعاتی برای متحدانش در منطقه، چون اسرائیل که در ضربه زدن به رژیم ایران با واشنگتن هم عقیده است".
البته مقام‌ها و کارشناسان گفتگو کننده با نشریه دیلی‌بیست تصریح کرده‌اند که چنین سیاستی کم و بیش همسو با سیاست‌های دولت آقای ترامپ در چهار سال گذشته است و تنها تفاوت آن در ۵۰ روز باقی مانده این است که اکنون هدف دشوار و پیچیده کردن راه مذاکره و بازگشت به برجام از سوی دولت جو بایدن به آن الویت اصلی شده است.
در همین رابطه، مارک دوبوویتز، مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسی در ارتباط با ترور آقای فخری‌زاده به دیلی‌بیست گفته: «کاملا عیان است که یک رابطه کاری نزدیک میان یوسی کوهن، رئیس موساد و جینا هسپل، رئیس سیا وجود داشته است.»
آیا راه جو بایدن برای مذاکره با ایران مسدود شده است؟
در یک هفته گذشته اکثر تحلیلگران مسایل ایران در رسانه‌های آمریکا فوری‌ترین پیامد ترور محسن فخری‌زاده را دشوارتر شدن راه دولت جو بایدن برای بازگشت به برجام و مذاکره با ایران ارزیابی کرده‌اند.
تریتا پارسی، مدیرعامل سابق شورای ملی ایرانیان آمریکا (نایاک) که هم اکنون معاون اجرایی اندیشکده کوینسی است، یکی از این تحلیلگران است که این هفته در گفتگو با پادکست وات نکست نشریه اسلیت، گفته: "از دیدگاه نتانیاهو این یک واقعه برد-برد است. اگر ایران پاسخ نظامی دهد که ماجرا به یک تقابل نظامی بزرگتر کشیده خواهد شد و اگر هم ایران خویشتن‌داری کند و واکنشی نشان ندهد، آن وقت نتانیاهو موفق شده که چشم‌انداز تلاش های دیپلماتیک جو بایدن را مخدوش کند چرا که حالا مواضع ایران سخت‌تر خواهد شد و فضای سیاسی در ایران هم متاثر از این ماجرا خواهد شد بنابراین گره‌گشایی از مشکل برای بایدن دشوارتر خواهد بود."
مری هریس، مجری پادکست وات نکست با اشاره به این اظهار نظر آقای پارسی از او پرسید: "به نظر می‌رسد از این که این ترور کار اسرائیل بوده با اطمینان سخن می‌گویید، چرا؟"
"خب گمان نمی‌کنم شک و تردیدی در این باره باقی مانده باشد، چرا که وقتی به فهرست کشورهایی که انگیزه، تاریخچه، عزم و توانایی چنین کاری را دارند نگاه می‌کنید، فقط دو نام باقی می‌ماند؛ اسرائیل و ایالات متحده. در حقیقت گزینه دیگری وجود ندارد."
در ادامه این گفتگوی نیم ساعته، آقای پارسی تلاش می‌کند دشواری‌های موجود بر سر راه بازگشت آمریکا به برجام و آغاز مذاکره با ایران را تشریح کند از جمله این که میان بر سر کارآمدن دولت جو بایدن (۲۰ ژانویه آتی) و انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد ۱۴۰۰ در ایران (ژوئن آتی) تنها چند ماه فرصت زمان وجود دارد تا کابینه تازه بر سر کار آمده جو بایدن با دولت حسن روحانی که آخرین ماه‌های حضور در قدرت را می‌گذارند راضی به نشستن بر سر یک میز شوند.
"ایران شاهد انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه ژوئن سال آینده خواهد بود. به احتمال فراوان، تندروها در این کشور دست بالا را در این انتخابات خواهند داشت. و باز به احتمال زیاد، رئیس‌جمهوری آینده ایران اصولگرا (تندرو) خواهد بود، کسی که با شعار مخالفت با برجام به میدان خواهد آمد؛ دقیقا مانند دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶، آن هم دقیقا به همان دلایل سیاسی که دونالد ترامپ با برجام مخالفت کرد. بنابراین سوال این نیست که آیا دولت بایدن خواستار بازگشت به برجام هست یا نه، بلکه پرسش اساسی این است که بایدن از همان روز نخست ورود به کاخ‌سفید با مشکلات داخلی و خارجی فراوانی روبرو خواهد شد آیا برجام را به قدری واجد فوریت و الویت خواهد دانست که پیش از بسته شدن پنجره زمانی باقی مانده در ایران (پیش از انتخابات خرداد ۱۴۰۰) سراغش برود؟"
تردید در نحوه ترور محسن فخری‌زاده
مقام‌ها در ایران از همان ساعات اولیه بعد از ترور محسن فخری‌زاده، انگشت اتهام را به سوی سرویس اطلاعاتی اسرائیل، موساد، نشانه رفتند. بسیاری از مقام‌های غربی و تحلیلگران در رسانه‌های آمریکا هم با توجه به زمان انجام این عملیات و انگیزه‌های احتمالی پشت آن، موساد را مظنون اصلی این واقعه معرفی کردند. اما نقطه افتراق میان مقام‌های ایرانی و تحلیلگران غربی بر سر نحوه ترور آقای فخری‌زاده است.
در حالی که دریادار علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، مدعی شده که محسن فخری‌زاده با روشی بسیار پیچیده و با استفاده از تجهیزات نظامی کنترل از راه‌دور ترور شده، برخی از تحلیلگران و کارشناسان امنیتی اطلاعاتی در رسانه‌های آمریکا، روایت آقای شمخانی که در خبرگزاری‌های داخل ایران چون خبرگزاری فارس هم تکرار شده است را با مورد تردید قرار داده‌اند.
شبکه خبری سی‌ان‌ان با سه کارشناس نظامی و اطلاعاتی در این باره گفتگو کرده است.
گزارش روز ۳۰ نوامبر اونر لیبرمن و نیک رابرتسون در ابتدا به وجود فناوری و تجهیزات ترور از راه دور پرداخته است: "به گفته کارشناسانی که با سی‌ان‌ان گفتگو کردند تکنولوژی لازم برای چنین عملیاتی خیلی دور از دسترس نیست اما از نظر آنها این که کسی بخواهد چنین عملیات حساس و دقیقی را از راه دور کنترل کند جای تردید دارد. اجرای عملیات از راه دور مزایای خودش را دارد اما به گفته سه کارشناسی که با ما مصاحبه کردند اجرای از راه دو چنین عملیاتی "ریسک فاکتورهایی" دارد که اجرای بدون نقص چنین عملیاتی را زیر سوال می‌برد".
"اگر این ترور از راه دور صورت گرفته باشد؛ حال چه از یک کشور دیگر و یا از چند کیلومتری محل وقوع، آن وقت پیچیدگی‌ها و خطراتی را با خود به همراه خواهد آورد که دشواری آن را حتی از خود عملیات ترور بیشتر می‌کند. کشور یا گروهی که قصد چنین عملیاتی را داشته باشد، باید اول همه تجهیزات و مهمات نظامی را از خارج خاک ایران وارد این کشور کند. همچنین تجهیزات ارتباطی و مخابراتی و ماهواره‌ای را باید وارد ایران کرده باشد، دوما، باید همه این تجهیزات را بدون امکان ردگیری در جایی پنهان کرده باشد و احتمالا برای وارد کردن این تجهیزات هم باید آنها را قطعه قطعه و جدا از هم وارد کرده و سپس سرهم کرده باشد. ضمن این که در هنگام عملیات از راه دور، باید همه این تجهیزات بدون کوچکترین اشتباهی کار کنند. چرا که اگر مثلا تجهیزات مخابراتی دچار اختلال شود، یا گلوله در یکی از سلاحها گیر کند یا چاشنی مواد منفجره‌ای که در خودرو کار گذاشته شده بود عمل نکند، آن گاه نه تنها عملیات شکست خواهد خورد، بلکه تجهیزات فوق پیشرفته‌ای به دست ایران خواهد افتاد که می‌تواند هم موجب شناسایی عامل ترور و هم لو رفتن فناوری تسلیحات مورد استفاده شود."
خبرگزاری نیمه‌دولتی فارس که نزدیک به سپاه پاسداران است در شرح جزئیات نحوه ترور آقای فخری‌زاده نوشته که خودروی مورد استفاده برای این عملیات منفجر شده است، موضوعی که در گزارش سی‌ان‌ان به این نتیجه ختم شده که (در صورت صحت) اکنون بقایای دستگاه کنترل از راه دور این سلاح باید موجود و در دسترس ایران باشد.
یکی از این کارشناسان امنیتی که نخواسته نامش فاش شود به سی‌ان‌ان گفته: "من گمان نمی‌کنم در این عملیات از سلاح کنترل از راه دور استفاده شده باشد. به نظر من ایرانی‌ها چنین روایتی را مطرح می‌کنند تا از اعتبار میزان نفوذ و دقت گروهی که این عملیات را انجام داده‌اند بکاهند... با همه اینها باید گفت که انجام ترور از راه دور یک فانتزی نیست و ایده خوبی است".
در ادامه گزارش سی‌ان‌ان چند کارشناس نظامی آمریکایی و اسرائیلی درباره سلاح‌های کنترل از راه دور موجود در بازار تسلیحاتی جهان سخن گفته‌اند.
"فناوری شلیک به هدف توسط یک خودرو کنترل از راه دور لزوما جدید نیست. رافائل، کارخانه اسلحه‌سازی اسرائیلی مدلی از این سلاحها را با نام ساموئل به بیش از ۲۵ کشور جهان فروخته است هر چند این سلاحها بزرگتر از آنند که در یک وانت نیسان (مطابق آنچه خبرگزاری و مقام‌ها در ایران می‌گویند) جا بگیرد. آلمان، اسپانیا، آمریکا و استرالیا هم نمونه های مشابهی از این نوع سلاح تولید می‌کنند."
سرهنگ نیتزن نوریئل، مدیر سابق اداره ضدتروریسم اسرائیل هم به سی‌ان‌ان گفته: "ما همین حالا هم از این سلاحها در ارتش استفاده می‌کنیم. البته این معنایش این نیست که اسرائیل پشت این ترور بوده. ما چند پست دیدبانی در غزه داریم که قادر به شلیک هستند و از راه دور کنترل می‌شوند".
جک واتلینگ، کارشناس مسایل دفاعی در موسسه رویال یونایتد سرویس هم به سی‌ان‌ان گفته چنین فناوری برای کنترل یک محدوده ممنوعه که قرار نیست کسی وارد آن شود تعبیه شده است.
آقای واتلینگ گفته چنین تکنولوژی برای عملیاتی که هدف‌گیری دقیق یک نفر مورد نیاز است کاربرد ندارد.
"این سلاح در چنین موردی کاربرد ندارد چرا که توانایی شناسایی و هدف‌گیری یک شخص خاص را ندارد و اگر چه در تئوری قادر به انجام آن خواهد بود اما در عمل ممکن است چیزی را هدف قرار دهد که مورد نظر شما نبوده".
این کارشناس دفاعیبه موارد مشابه قبلی اشاره کرده: "در ترورهای قبلی برای کشتن دانشمندان هسته‌ای ایران از روش‌های ساده‌تری چون وصل کردن مواد منفجره به خودرو یا استفاده از ضاربان موتورسوار استفاده شده بود - مواردی که در ترور مجید شهریاری یا داریوش رضایی در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ استفاده شده بود".
"شما وقتی قصد ترور دارید، به دنبال روشی هستید که قابل اعتماد و تا سرحد ممکن عملیاتی باشد؛ حجم زیادی برنامه‌ریزی، جمع آوری اطلاعات و درک تحرکات خودرو مورد هدف و رسیدن به این که چه زمانی برای نزدیک شدن به خودرو بهترین لحظه است، اما در ترورهای قبلی آنها از روش‌های بسیار بسیار ساده استفاده کرده بودند. البته باید توجه داشت که در چنین وقایعی همیشه حجم زیادی گمانه‌زنی و تئوری توطئه وجود دارد مگر این که شما مدارک عینی و قابل اتکاء ارایه کنید. برای همین هم من معتقدم که نباید هر آنچه در رسانه‌های ایران در این باره گفته می‌شود را به طور خودکار پذیرفت."
نشریه حمید رسایی: حبس و زندان در انتظار روحانی!
صبر تاکتیکی برای لاپوشانی ناتوانی استراتژیک
