مسکو نمی‌خواهد همه اختلافات تهران و واشینگتن حل شود
ایندیپندنت فارسی - مراد ویسی
خبر رد درخواست دیدار قالیباف با پوتین جنجالی شده است. در محافل سیاسی و خبری ایران، این نکته که رئیس جمهوری روسیه حاضر نشده است با رئیس مجلس شورای اسلامی در جریان سفر او به مسکو دیدار کند، نوعی تحقیر محمدباقر قالیباف و جمهوری اسلامی ایران ارزیابی شده است. جریانات سیاسی رقیب قالیباف هم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ تلاش می‌کنند از این موضوع برای تضعیف موقعیت انتخاباتی او استفاده کنند. قالیباف و طرفدارانش هم تا آخرین لحظه می‌کوشند که این ملاقات ممکن و میسر شود.
از قالیباف به عنوان یکی از نامزدهای اصلی انتخابات ریاست جمهوری پیش رو یاد می‌شود. او ۱۵ سال است که آشکارا برای رئیس‌جمهوری شدن تلاش می‌کند، اما همانند محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران و یکی از نامزدهای ثابت انتخابات دو دهه اخیر، هنوز به این آرزوی دیرین خود دست نیافته است.
قالیباف در سال ۱۳۸۴ انتخابات را به رقبای نیرومندتر و در راس آنها، محمود احمدی‌نژاد باخت. او در آن زمان در حالی که تصور می‌شد نامزد مورد نظر بیت رهبری باشد، درست چند روزمانده به انتخابات، با تغییر وضعیت و اقبال اصولگرایان به محمود احمدی‌نژاد روبه‌رو شد. در سال ۱۳۹۲ هم با شکست در برابرحسن روحانی از دست یافتن به این مقام بازماند. قالیباف در سومین تلاش ناکامش برای آن منظور در سال ۱۳۹۶هم مجبور شد به نفع ابراهیم رئیسی، نامزد بانفوذتر اصولگراها، کنار بکشد. حالا اما در شرایطی که گفته می‌شود رئیسی خود را برای جانشینی علی خامنه‌ای به عنوان رهبر بعدی جمهوری اسلامی ایران آماده می‌کند و احتمالا قصد شرکت در انتخابات ریاست جمهوری را ندارد، قالیباف و طرفدارانش فکر می‌کنند بهترین زمان ممکن برای رئیس جمهوری شدن او فرا رسیده است.
بخش مهم‌تری از این ذهنیت، به این برمی‌گردد که جریان اصلاح‌طلب در ایران در یکی از بدترین و ضعیف‌ترین دوران حیات خود به سر می‌برد و تصور نمی‌رود قادر به رقابت جدی در انتخابات ریاست جمهوری باشد. طرفداران اصلاح‌طلبان و بدنه اجتماعی حامی آنها، سرخورده از عملکرد دولت حسن روحانی که مورد حمایت اصلاح‌طلبان و در راس آنها محمد خاتمی بوده است، در حالت یاس و انفعال به سر می‌برند و بسیاری از رای‌دهندگان به اصلاح‌طلبان می‌گویند حاضر به شرکت در انتخابات نیستند.
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
از طرف دیگر، انتظار نمی‌رود که شورای نگهبان به نامزدهای اختصاصی اصلاح‌طلبان اجازه شرکت در انتخابات را بدهد. این در حالی است که برخی از اصلاح‌طلبان هم می‌گویند اگر نامزد اختصاصی آنها از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شود، در انتخابات شرکت نمی کنند و نامزد دیگری معرفی نخواهند کرد.
در چنین شرایطی، طرفداران قالیباف تصور می‌کنند این بار او شانس بیشتری برای رئیس جمهوری شدن دارد. دلیل تقویت این تصور در ذهن آنها، این است که فرض می‌کنند حکومت و مشخصا شخص علی خامنه‌ای، این بار نیز مانع شرکت محمود احمدی‌نژاد در انتخابات خواهند شد. اطلاعات به‌دست آمده از برخی نظرسنجی‌های حکومتی حاکی است که اگر چه احمدی‌نژاد خود را مستقل و مجزا از اصولگراها می‌داند، او همچنان محبوب‌ترین نامزد انتخاباتی در بین اصولگرایان و بسیاری از رای‌دهندگان است. در رقابت احتمالی بین قالیباف و احمدی‌نژاد، کمتر کسی شانس پیروزی را به قالیباف می‌دهد، اما طرفداران قالیباف بر این باورند که حکومت اجازه شرکت مجدد در انتخابات را به احمدی‌نژاد نخواهد داد. در این میان، فضای ضد احمدی‌نژاد تا حد زیادی هم از سوی طرفداران قالیباف دامن زده می‌شود. با این حال، واقعیت این است که نظام جمهوری اسلامی ایران و شخص علی خامنه‌ای نشان داده‌اند که در شرایط سخت و دشوار و برای بقا، حاضر به نرمش هستند و حکومت ممکن است در شرایطی خاص با احمدی‌نژاد برای شرکت در انتخابات به توافق برسد و به او اجازه داده شود که در انتخابات شرکت کند. چنین وضعیتی، کابوس کامل برای قالیباف و طرفدارانش خواهد بود.
در چنین فضا و شرایطی، قالیباف امیدوار بود که با استفاده تبلیغاتی از سفر مسکو و تحویل پیام خامنه‌ای به پوتین، هم خود را نامزد مورد حمایت «رهبر» نشان دهد و هم در قامت رئیس جمهوری بعدی با پوتین دیدار کند. رد این تقاضا از سوی پوتین، به یک تحقیر انتخاباتی و تبلیغاتی برای قالیباف در فضای داخلی ایران تبدیل شده است. اما واقعیت اين است که آن برخورد از سوی پوتین بیش از آن که دست رد بر سینه قالیباف و بازی انتخاباتی او باشد، نشانه‌ای از فاصله گرفتن بیشتر روسیه از جمهوری اسلامی ایران، بعد از فروکش کردن جنگ سوریه است.
روسیه، شش سال پیش و در اوج جنگ سوریه، برای حفظ حکومت بشار اسد وارد همکاری نظامی با ایران در آن کشور شد. اما حالا کرملین با اطمینانی که از بقای اسد یافته است، در حال تجدیدنظر در سیاست همکاری نزدیک با جمهوری اسلامی ایران و فاصله گرفتن از آن در خاورمیانه است. در این چارچوب، مسکو روابط امنیتی- سیاسی خود با اسرائیل را ادامه می‌دهد و با وجود استقرار سامانه‌های موشکی پیشرفته‌اش در سوریه، مانع حملات هوایی مکرر اسرائیل به مقرهای نیروی قدس سپاه پاسداران و گروه های نیابتی‌اش و حتی مواضع ارتش سوریه نمی‌شود. حالا که بقای اسد در خطر فوری نیست، روسیه خواهان ادامه حضور نظامی گسترده سپاه و جمهوری اسلامی ایران در سوریه نیست. در واقع، روسیه با فروکش کردن جنگ سوریه در حال بازگشت به موضع همیشگی خود در برابر جمهوری اسلامی ایران، یعنی حفظ فاصله با آن نظام و بهره‌گیری حداکثری از ادامه اختلافات آمریکا و ایران است.
مسکو ضمن آن که خواهان جنگ بین آمریکا و جمهوری اسلامی ایران نیست، نمی‌خواهد همه اختلافات تهران واشنگتن هم حل شود، چون از ادامه آن اختلافات سود می‌برد. در واقع، جمهوری اسلامی ایران را با دست پس می‌زند و با پا پیش می‌کشد. نه با تهران وارد اتحاد راهبردی می‌شود و نه مایل به حل اختلافات ایران و آمریکا است. بازی دیپلماتیک اخیر بر سر نپذیرفتن قالیباف هم بیشتر بازی موش و گربه روسیه با جمهوری اسلامی ایران است و شخص قالیباف برای کرملین اهمیت ندارد. اگر سیاست و منافع مسکو اقتضا کند، پوتین نه تنها با قالیباف ملاقات می‌کند، بلکه چنان که تجربه نشان داده است، حاضر است خودش به تهران برود و با خامنه‌ای ملاقات کند، یا حتی در کرملین میزبان یک فرمانده نظامی مانند قاسم سلیمانی شود.
