رویداد۲۴ - وقتی ۲۲ بهمن انقلاب اسلامی پیروز شد، قرار بود همه احزاب فعالیت کنند. جمله مشهوری به نقل از آیت الله خمینی بود که گفته بود مارکسیست‌ها آزادند فعالیت کنند، با این حال در سال‌های پس از انقلاب اتفاق دیگری افتاد و نه تنها فعالیت گروه‌های چپگرا متوقف شد، بلکه فعالیت بسیاری از احزاب اسلامگرا و ملی نیز آهسته آهسته پایان یافت.
از میان احزاب مسلمان، حزب جمهوری اسلامی در دهه شصت منحل شد. نهضت آزادی و جبهه ملی غیرقانونی اعلام شد. سازمان مجاهدین خلق دست به اسلحه برد و به جنگ با جمهوری اسلامی پرداخت. از میان احزاب مارکسیست، چریک‌های فدایی خلق انشعاب کردند و رهبران هر دو گروه از ایران خارج شدند.
روز بعد از انقلاب در میان رهبران ایران چند نفر بودند که به خوبی می‌دانستند چرا انقلاب کردند و از فردا چه خواهند کرد. یکی از این افراد شهید بهشتی بود. شهید بهشتی سه ویژگی برجسته داشت که به او کمک می‌کرد خیلی زود به یکی از مهمترین چهره‌های انقلاب اسلامی تبدیل شود. یکی اینکه سال‌ها خارج از کشور زندگی کرده بود و با دموکراسی غربی آشنایی داشت. دوم اینکه سابقه تحصیل در دانشگاه و حوزه را داشت و با دانشجویان ارتباط خوبی داشت. اما سومین و مهمترین دلیل، اعتقاد خاص او به فعالیت‌های حزبی بود.
از شهید بهشتی جملات زیادی درباره تحزب نقل شده که حزب موتلفه نیز بارها به آن اشاره کرده است. در واقع بهشتی سابقه حضور در احزاب را پیش و بعد از انقلاب داشت.
در دهه ۴۰ با پیشنهاد شورای مرکزی مؤتلفه، امام خمینی برای این گروه شورای روحانیت و فقاهت تعیین کرد که شهید بهشتی عضو این گروه بود. در همان دوره حسنعلی منصور ترور شد و به همین خاطر بهشتی مورد تعقیب نیرو‌های ساواکی بود. با این حال علاقه به کار حزبی، لحظه‌ای بهشتی را رها نکرد. او از سال ۱۳۵۵ در تلاش‌هایی برای ایجاد هسته‌های تشکیلاتی شرکت داشت که به ایجاد جامعه روحانیت مبارز انجامید.
اسفند سال ۱۳۵۷ هم حزب جمهوری اسلامی را به همراه آیت الله موسوی اردبیلی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، آیت الله خامنه‌ای و حجت الاسلام محمدجواد باهنر بنیان کرد و با وجود اینکه یک سال بعد، در اسفند ۵۸ عالی‌ترین مقام قضایی ایران شده بود، از مسئولیت حزبی خود استعفا نداد. جالب اینجاست که نامه مشهور او به امام خمینی در مخالفت با بنی صدر هم اسفند ۵۹ نوشته شد.
منتقدان بهشتی معتقدند او در دوران ریاست خود به قوه قضائیه، مخالفان حزبی خود را کنار می‌زد. به جز همان نامه مشهور اسفند ۵۹، در خرداد ۶۰ نیز، چند روزنامه و نشریه مخالفان سیاسی خود را توقیف کرد. میزان (روزنامه نهضت آزادی) انقلاب اسلامی (روزنامه بنی صدر) آرمان ملت (روزنامه داریوش فروهر) و نشریه نامه مردم (حزب توده) از جمله نشریاتی بودند که به دستور لاجوردی توقیف شدند.
در واقع بعد از شهادت آیت الله بهشتی هم حزب متبوع او، حزب جمهوری اسلامی، دچار اختلافات درونی شد و به سمت انحلال رفت. اعضای برجسته آن هم دیگر در حزبی عضو نشدند و تحزب تبدیل به یک رذیلت اخلاقی شد. شخصیت‌هایی مثل هاشمی رفسنجانی و دیگر رهبران حزب جمهوری اسلامی هم سعی می‌کردند از طریق محفل های اطرافیان خود، برنامه های حزبی را پیش ببرند.
