شرایط بحرانی کرونا در ایران به دنبال خیز چند باره کرونا و افزایش آمار جان باختگان در سایه کمبود شدید واکسن در کشور و وضعیت اسفبار و وحشتناک و نابسامان واکسیناسیون سالمندان، تهران و البرز را به مدت ۶ روز به تعطیل کشانده است. سخنگوی دولت ایران با اعلام این تعطیلی گفت: بنابر به پیشنهاد قرارگاه عملیاتی و کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی کرونا و موافقت رئیس جمهور، تمامی ادارات استانهای تهران و البرز از سه شنبه این هفته تا یکشنبه هفته آینده تعطیل است. علی ربیعی ادامه داد: بنابر این مصوبه تردد از این استانها ممنوع بوده و در صورت رعایت نکردن علاوه بر جریمه، خودرو نیز از مسیرها بازگردانده خواهند شد. موضوع استمرار ممنوعیت تردد به شهرهای قرمز و نارنجی براساس طرح مدیریت هوشمند محدودیت ها ادامه داشته و براساس وضعیت شهرها اطلاع رسانی خواهد شد.
اما این تصمیم چون واکنش‌‌های انتقادی بسیاری را به دنبال داشته است، محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها تنها در بخش دولتی قابل اجرا خواهند بود. بازاری‌ها و اصناف مخالف مصوبه ستاد کرونا هستند و اعتنایی به دستورالعمل‌ها نمی‌کنند و معتقد هستند دولت براساس یک چهارچوب منسجم شهر را تعطیل نمی‌کند. نایب رئیس دوم اتاق اصناف تهران با اعلام این خبر می‌گوید: هر چند سلامت جامعه در اولویت است اما اعمال محدودیت ها بازار را راکد کرده و بسته شدن واحدهای صنفی بر وضعیت امرار معاش مردم اثرگذار است.
خسرو ابراهیمی نیا با بیان اینکه محدودیتهای کرونایی در سال ۹۹ سخت‌تر از امسال بود با این حال دولت هرگز از حقوق خود نگذشت، اظهار داشته است: دولت علاوه بر اینکه حقوق مالیات را گران کرد از تمام فعالان بازار هم مالیات را تمام و کمال گرفت و این نگاه یک طرفه دولت به منافع خود نگاه درستی نیست و محدودیت ها دیگر توانی برای ادامه فعالیت کسبه باقی نگذاشته است. اظهارات این مقام اتاق اصناف در حالی است که پیش تر اتاق اصناف کل کشور نیز طی نامه نگاری با سازمان‌های دولتی از جمله نهادهای امنیتی و انتظامی نسبت به تعطیلی بازار و واحدهای صنفی در کشور و اعتراضات اصناف هشدار داده بود.
در حالیکه رکورد بستری کرونایی در تهران شکسته شده است و شمار بیماران بستری در تهران برای نخستین بار به بیش از ۸ هزار نفر رسیده و مراجعات سرپایی نیز رکورد بیش از ۲۰ هزار مورد را ثبت کرده است، کرونا در استان هایی غیر از تهران هم می‌‌تازد و سویه دلتا با میزان سرایت پذیری بالا تا حد ۶۰ برابر سویه‌های قبلی در کل کشور غالب است. نسبت به پیکهای قبلی، تعداد بستری در این پیک خیلی زیاد است و خیز پنجم کرونا سهمگین تر از پیکهای قبلی گزارش شده است. با انتشار خبر تعطیلی دو استان تهران و البرز توجهات بر تعطیلی سازمان‌های دولتی مانند: بانک‌ها، اصناف و بورس و شرایط این دو استان متمرکز شد در صورتیکه برخی دیگر از مناطق کشور نیز شرایط خوبی ندارند. اکنون استان های سیستان و بلوچستان، ایلام، کرمان، یزد، مازندران، هرمزگان و یزد به ترتیب دارای بالاترین میزان بروز موارد بستری مثبت در کشور هستند. وضعیت بیماری کرونا در اصفهان نیز زنگ خطر را به صدا درآورده است. احمد مرادی، رئیس مجمع نمایندگان هرمزگان در مجلس نیز در انتقاد به مصوبه تعطیلی ۶ روزه تهران و البرز گفته که مردم این استان از نگاه های تبعیضی بین استانها در سطح عالی دولت به ستوه آمده‌اند و چگونه میشود هرمزگان در بین صدرنشینان استانهای بحرانی شیوع کرونا قرار داشته باشد اما تهران و البرز را تعطیل کنیم و هرمزگان را با اعمال محدودیتهای بی اثر گذشته رها کنیم. امیدوارم هرچه سریع تر دولت با درخواست استاندار هرمزگان مبنی بر تعطیلی یک هفته‌ای برای کاهش شیوع کرونا ترتیب اثری جدی دهد و صدای مظلومیت مردم هرمزگان را بشنود. درپی این سخنان، استاندار هرمزگان سرانجام دستور تعطیلی تنها «یک روزه دستگاه‌های دولتی» این استان در روز سه شنبه (امروز) را صادر کرد.
در همین حال در کشاکش بحران کرونا در ایران، عدم تعطیلی برخی سازمان‌‌ها و ادارات در تهران و البرز بر نگرانی‌ها درخصوص بی اثر بودن محدودیتهای پیش رو افزوده است. در شرایط بحران کرونا که ادارات و سازمان ها در تهران به مدت شش روز تعطیل شده اند، شرکت‌های بخش خصوصی تعطیل نیستند و از کارکنان خود خواسته‌اند در محل کار حضور داشته باشند یا برای اخذ مرخصی اقدام کنند. کارشناسان معتقد هستند تا زمانی که چنین ناهماهنگی‌‌ها بین نهادها و سازمان‌های مختلف برای اجرای طرح های قرنطینه وجود دارد، وضعیت شیوع کرونا روز به روز بحرانی تر خواهد شد. تعطیلی ۶ روزه تهران شامل بخش خصوصی نیست و تنها بخش دولتی آن را اجرا می‌کند.
به گفته فرمانده عملیات ستاد مقابله با کرونای تهران، هرگونه تجمع در روز عرفه ممنوع است. علیرضا زالی می‌گوید: «قطعا برگزاری هرگونه تجمع در روز عرفه مورد تایید نیست و برخلاف مقررات مربوط به مقابله با ویروس کرونا است و با متخلفان برخورد قضایی خواهد شد. تمامی مراسم های آیینی در تهران تعطیل است؛ همچنین تجمعات فرهنگی و غیرفرهنگی نیز برگزار نخواهند شد. پارک ها و بوستان‌‌ها نیز با هماهنگی شهرداری بسته خواهند شد. شرایط کرونایی تهران آنقدر شدید شده است که دولت تصمیم به تعطیلی ۶ روزه گرفت.» اظهارات این مقام مسئول در حالی عنوان شده است که تجمع چند هزار نفری هیأت‌ها و برپایی ایستگاه‌های صلواتی به مناسبت روز عرفه و عید قربان در تهران و دیگر شهرها در اوج پیک پنجم کرونا موجب انتقال ویروس بین جمعیت شرکت کننده شده است. در حالی که ایران در اوج پیک پنجم کرونا به سر می‌برد و حتی راهروی بیمارستان‌های تهران و شهرستان‌ها هم دیگر جا ندارد، گروهی از مداحان و هیأتهای مذهبی با برپایی مراسم مسلمیه به مناسبت اعیاد قربان و غدیر در دو شب متوالی در ۲۶ و ۲۷ تیر ۱۴۰۰ در شهر ری تجمع فشرده چند هزار نفره برگزار کردند. در نخستین روز تعطیلی کرونا در تهران و البرز، همچنان مراکز آموزش رانندگی و دیگر مراکز آموزشی مشغول به فعالیت هستند و تصاویر منتشرشده محدودیتهای اعلام شده را زیر سوال برده است. وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی تهران هم در اولین روز از تعطیلات کرونایی و این حجم مسافر در صبح روز تعطیل در متروی تهران، غیرعادی به نظر می‌رسد. ازدحام مسافران در ایستگاه متروی کرج در اولین روز تعطیلی حکایت از آن دارد که گویا هنوز بسیاری از کسب و کارها در این دو شهر ممنوعه مشغول فعالیت هستند. تا یکشنبه هفته آینده در ورودی ها و خروجی‌‌های استانهای تهران و البرز گیت‌های کنترلی برقرار شده است. درحالی که محدودیت تردد پابرجا است اما تجمع در ورودی جاده چالوس محسوس است و جاده‌های منتهی به شهرهای شمالی پرترافیک و سواحل شمالی همچنان شلوغ است. با وجود اعلام خبر جلوگیری از ورود ۲۷۷۰ خودرو به مازندران در ۲۴ ساعت اخیر، مسافران به صورت گروهی به مازندران و گیلان وارد می‌شوند. ویلا در گیلان شبی ۳۰۰ هزار تا ۶ میلیون تومان اجاره می‌‌رود. اجاره ماشین هم از ۴۰۰ هزار تا ۴ میلیون تومان قیمت خورده است. در اولین روز تعطیلات کرونایی، تصاویر دوربین های نظارت تصویری سازمان راهداری از تجمع خودروها در ورودی جاده چالوس حکایت دارد. این مسیر همزمان با آغاز محدودیت ها در دو استان تهران و البرز مسدود شده است. تورهای مسافرتی از تهران همچنان تبلیغ میشود و حرکت قطارها و هواپیماها و اتوبوس‌های بین شهری طبق برنامه عادی و زمان بندی شده قبلی انجام میشود. از کرامات دولت و ستاد ملی کرونا این است که مسافرت با قطار و اتوبوس شلوغ مشکلی ندارد ولی با وسیله شخصی باعث انتقال کرونا محسوب میشود!
کارشناسان معتقد هستند دستورالعمل‌ها ابلاغ میشود اما کنترلی برای اجرای آن وجود ندارد و دولت ایران نیز قاطع و محکم عمل نمی‌کند. به نظر نمی‌رسد این تعطیلی‌ها و محدودیت‌ها و اجرای آن به این شکل راهگشای وضعیت موجود کرونا در کشور باشد. بیماری قطعا با این شیوه مدیریت و مصوبات ستاد ملی کرونا کنترل نمی‌شود و آمار بیماری کاهش پیدا نمی‌کند. پیک پنجم بیماری کرونا در کشور هنوز به قله نرسیده است و با این شیوه کنترل، روند مبتلایان بیماری صعودی است و نمی‌تواند باعث فروکشی بیماری شود. حتی بیماری طی روزها و هفته‌های آینده با محدودیت‌ها و تعطیلی‌های وضع شده و بالا بردن شانس مسافرت و فراهم کردن امکان گردش ویروس در کشور افزایش می‌یابد. همچنین در شرایطی که تهران، حوزه نفوذ کل کشور محسوب میشود و کل ایران اکنون درگیر ویروس دلتا است معلوم نیست چرا تنها تهران و البرز ناگهان تعطیل شده اند و حتی تعطیلی در تهران فقط مختص بخش دولتی است؟!
پیک پنجم کرونا به دلیل چرخش گونه دلتا در سطح کشور بسیار سهمگین تر و هولناک تر از پیکهای قبلی بیماری است. خانواده‌ها اکنون به صورت گروهی و دسته جمعی مبتلا شده‌اند. ویروس هندی کودکان و نوجوانان و جوانان را نیز درگیر کرده است. علائم ویروس دلتا هندی به صورت سرماخوردگی ظاهر میشود و مردم باید با هر نوع علائم سرماخوردگی به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند. تصور عمومی که عنوان میشود با تزریق نوبت اول واکسن کرونا یا یک بار مبتلا شدن به کووید-۱۹ می‌‌توان از ابتلای مجدد به بیماری پیشگیری کرد یک باور غلط و نادرست است. راهی جز سکون جمعیت و قرنطینه سازی شهرها به صورت بسیار جدی در حد حکومت نظامی و ورود ارتش باقی نمانده است. تولید واکسن‌های داخلی در ایران در ابهام است و برای واردات واکسن‌های خارجی به کشور نیز دیر اقدام شد و جمهوری اسلامی ایران با خودتحریمی که انجام داد فرصت تاریخی برای بهره مند شدن از سبد جهانی کوواکس و واردات واکسن‌های معتبر خارجی به کشور را برای همیشه از دست داد. با توجه به اینکه تنها ۲ و نیم درصد مردم ایران کاملاً واکسینه شده اند و به طور کامل دو نوبت واکسن را دریافت کرده‌اند، ایران در ابتدای پیک پنجم ابتلا به ویروس کرونا است و موارد بیماری به قله نیز دست نیافته است. حتی با واردات فوری و کافی واکسن‌های روسی و چینی و هندی از همین امروز ۶ ماه زمان برای واکسیناسیون کافی در نوبت اول وقت لازم است.
محمدرضا محبوب فر
عضو انجمن علمی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
