این نخستین بار نیست که نیروی دریایی سپاه به تلافی حمله به نفتکش‌های حامل نفت صادراتی ایران به سوریه به کشتی‌های تجاری وابسته به اسرائیل حمله می‌کند. حملاتی که همیشه هم دقیق نبودند و بعضا باعث آسیب دیدن کشتی‌هایی شدند که هیچ ارتباطی با اسرائیل نداشتند. به عنوان مثال در تاریخ ۱۲ تیر ماه ۱۴۰۰ برابر با سوم ژوئیه ۲۰۲۱، یک کشتی کانتینربر به نام سی‌اِس‌اِی‌وی تیندال (CSAV Tyndall) در اقیانوس هند مورد اصابت یک تیر موشک ضد کشتی شلیک شده از یک قایق تندرو نیروی دریایی سپاه واقع شد. بعدا مشخص شد که این کشتی در گذشته متعلق به شرکت دریایی زودیاک با مسئولیت محدود (Zodiac Maritime Limited) بوده است اما ماه‌ها پیش تر به دلایل مشکلات مالی مجبور به فروش آن به یک شرکت انگلیسی به نام پولار ۵ (Polar 5) با مسئولیت محدود شده بود امری که نیروی دریایی سپاه در زمان حمله از آن مطلع نبود.

پهپاد انتحاری مورد استفاده در حمله روز گذشته چه بوده است؟

پیش‌تر نیروی دریایی سپاه پاسداران تنها از مین‌های چسبان و یا موشک‌های ضد کشتی فاقد سر جنگی و یا با سر جنگی تضعیف شده چون سی-۷۰۱ کوثر و سی-۷۰۴ نصر جهت حمله به کشتی‌های تجاری مرتبط به اسرائیل استفاده می‌کرد اما بنا بر گفته شاهدان عینی (خدمه کشتی)، برای نخستین بار در جریان حمله روز گذشته از یک پهپاد انتحاری استفاده شده است، پهپادی مجهز به پرتابگر شراره (منحرف کننده موشک‌های حرارتی).

در حالی که پهپاد شاهد ۱۳۶ از سال ۱۳۹۷ به طور گسترده در اختیار نیروی هوافضای سپاه قرار داشته و حتی شماری از آنها نیز به یمن اعزام شده‌اند بیش از دو سال است که نیروی دریایی سپاه به پهپادهای انتحاری صاعقه ۲ طراحی شده توسط صنایع هوافضای قدس (پیش از انقلاب صنایع پهپاد سازی ایران نام داشت) و تولید شده توسط صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) مجهز شده است. پهپادهایی که ۷۲ فروند از آنها در تاریخ جمعه ۴ شهریور ۱۳۹۹، نیروی دریایی سپاه طی یک مراسم رسمی در بندرعباس تحویل نیروی دریایی سپاه پاسداران شدند.

در سال‌های اخیر پرتعدادترین پهپاد تحویلی به نیروی دریایی سپاه، پهپاد انتحاری صاعقه ۲ بوده است. این پهپاد انتحاری که بر اساس پهپاد هدف و شناسایی ابابیل ۲ طراحی‌شده است دارای یک دوربین یا سنسور تلویزیونی (برای حمله در روز) یا سنسور فروسرخ (برای حمله در شب) در دماغه است که مشخص نیست آیا قابلیت شناسایی بصری خودکار برای سامانه هدایت و کنترل آن فراهم می‌کند و یا وظیفه هدایت این پهپاد تا زمان برخورد با هدف بر عهده کاربر آن است.

پهپاد انتحاری صاعقه ۲ می‌تواند بزرگ‌ترین تهدید برای شناورهای سبک و کشتی‌های تجاری کوچک باشد. اما با توجه با ابعاد آن، سرعت‌پایین و سر جنگی کوچک آن توانایی آسیب‌رسانی به کشتی‌های جنگی را ندارد زیرا به‌راحتی توسط سامانه‌های پدافندی برد کوتاه کشتی‌های جنگی بخصوص تیربار هدایت راداری فالانکس تعبیه‌شده بر روی ناوهای آمریکایی مورد هدف قرار می‌گیرد.

پیامد حمله به نفتکش تحت اجاره شرکت زودیاک و قتل خدمه آن چه می‌تواند باشد؟

این نخستین بار است که جنگ دریایی مخفی ایران و اسرائیل باعث کشته شدن خدمه کشتی‌های مورد هدف قرار گرفته شده است. در تمامی حملات گذشته نیروهای دریایی اسرائیل و سپاه پاسداران، طرفین درگیر تلاش کرده بودند با اتخاذ تدابیر مختلف از تلفات ناخواسته نظامیان و غیرنظامیان جلوگیری کرده و مانع از شدت یافتن این جنگ پنهان شوند. کشته شدن دو خدمه کشتی مِرسِر استریت با وجود آنکه ملیت غیر اسرائیلی داشتند به طور قطع می‌تواند به شدت یافتن نبرد دریایی ایران و اسرائیل منجر شده و سبب استفاده از موشک‌های قدرتمندتر از سوی نیروی دریایی اسرائیل در راستای مورد هدف قرار دادن کشتی‌های تجاری و نفتکش ایرانی شود و حتی منجر به بروز فجایعی همچون انهدام ناو خارک شود.

در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ ناو پشتیبانی خارک متعلق به نیروی دریایی ارتش به علت انفجار دیگ بخار یکی از دو موتور آن و متعاقبا آتش‌سوزی شدید در موتورخانه‌اش غرق شد. اگرچه علت بروز این سانحه هرگز اعلام نشد، اما برخی از فرماندهان سابق نیروی دریایی ارتش از جمله ناخدا یکم حسین شتابی، فرمانده سابق ناوتیپ منطقه یکم دریایی در بندرعباس که در سال ۱۳۶۵ فرماندهی ناو خارک را بر عهده داشت غرق شدن آن را نه ناشی از یک نقص فنی بلکه ناشی از یک خرابکاری می‌دانند. او در یک مصاحبه با یکی از افسران بازنشسته نیروی دریایی ارتش که تاریخچه آن را بررسی می‌کند گفت که حتی با ایجاد یک سوراخ هم در بدنه ناو خارک امکان غرق کردن آن وجود نداشت و آنچه رخ داد به علت خرابکاری بوده است.

ناو خارک بنا بود در قالب ناوگروه ۷۶ نیروی دریایی ارتش به همراه ناوچه البرز پس از عبور از کانال سوئز و دریای مدیترانه جهت شرکت در رژه روز نیروی دریایی روسیه به سنت پترزبورگ برود ماموریتی که چند روز پیش به علت فقدان خارک، توسط ناوگروه ۷۷ (۷۵ سابق) متشکل از ناوبندر مکران و ناوچه سهند به انجام رسید.

حتی اگر نیروی دریایی اسرائیل را عامل غرق شدن ناو خارک بدانیم، باز هم خرابکاری در موتورخانه آن باعث کشته شدن خدمه آن نشد. نه تنها در جریان حمله به ناو پشتیبانی خارک نیروی دریایی ارتش در تاریخ ۱۱ خرداد ماه، بلکه در جریان حمله موشکی نیروی دریایی اسرائیل به ناو پشتیبانی ساویز نیروی دریایی سپاه پاسداران در دریای سرخ، هیچ یک از خدمه آنها کشته نشدند.

حال ناوبندر مکران و ناوچه سهند پس از شرکت در رژه روز نیروی دریایی روسیه در تاریخ ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱ در محل بندر سن پترزبورگ در حال حرکت به سمت کانال مانش هستند و پس از آن با گذشت از جبل الطارق وارد دریای مدیترانه خواهند شد تا به سمت شرق دریای مدیترانه و آب‌های سوریه بروند. حمله نیروی دریایی سپاه پاسداران به کشتی مرسر استریت می‌تواند امنیت ناوگروه ۷۷ نیروی دریایی ارتش را که به زودی به آب‌های نزدیک به اسرائیل خواهند رسید به خطر اندازد. در این راستا ممکن است فرماندهان نیروی دریایی در ماموریت ناوگروه ۷۷ تجدید نظر کرده و یا آن را در صورت توافق دولت روسیه با اسکورت ناوهای این کشور در نزدیکی آب‌های اسرائیل مستقر کنند.

به نظر می‌رسد که با حمله روز گذشته نیروی دریایی سپاه به نفتکش ژاپنی مرسر استریت و قتل دو خدمه آن مرحله جدیدی از نبردهای دریایی ایران و اسرائیل آغاز شود، مرحله‌ای که می‌تواند برای دو طرف درگیر در آن بسیار زیان آور بوده و به اقتصاد دریایی یکدیگر آسیب بزند و جان انسان‌های بیگناه بی‌شماری را بگیرد.