ایندیپندنت فارسی - انجی مجدی
افزایش نگرانی‌ها از خطر دستیابی گروه‌های تروریستی به سلاح‌های هستهای پاکستان
افغانستان یکی از اعضای بنیان‌گذار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۱۳۳۵ بود و بیش از دو دهه با این سازمان بین‌المللی همکاری داشت، تا آن که در اواخر دهه پنجاه خورشیدی، به‌دلیل ناآرامی‌های مدنی و مداخله اتحاد جماهیر شوروی علیه شورشیان مورد حمایت ایالات متحده و پاکستان، همکاری‌اش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطع شد.
ادامه درگیری شورشیان با دولت کابل، سرانجام به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی منجر شد و به دنبال آن، گروه طالبان توانست در اواسط دهه هفتاد خورشیدی قدرت را در دست گیرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا زمان سقوط دولت طالبان در پی حمله آمریکا به افغانستان در واکنش به حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، همکاری خود با کابل را از سر نگرفت.
در سال ۱۳۸۹، کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان برای بحث و بررسی در مورد نحوه استفاده از فناوری هستهای برای اهداف صلح‌آمیز تاسیس شد. اما به‌دنبال افزایش قدرت طالبان در سال‌های گذشته، آژانس انرژی هستهای افغانستان ابراز نگرانی کرد که تداوم بی‌ثباتی، می‌تواند فعالیت‌هایش را با خطر روبه‌رو کند.
در بهمن‌ماه ۱۳۹۸، خجسته فنا ابراهیم‌خیل، سفیر وقت افغانستان در اتریش، در سخنرانی‌اش در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داد که «ادامه ناامنی کنونی می‌تواند برخی از مناطق افغانستان را در معرض کنترل گروه‌های شورشی داخلی و گروه‌های تروریستی محلی و بین‌المللی که فعالیت‌های آنان در سراسر کشور گسترش یافته است، قرار دهد و این امر، نگرانی ما را در مورد احتمال انتقال غیرقانونی مواد هستهای از طریق افغانستان به گروه‌های تروریستی یادشده، افزایش می‌دهد.»
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
بر اساس گزارش مجله نیوزویک از سخنرانی سفیر وقت افغانستان در اتریش، دیپلمات افغانستان در آن زمان هشدار داده بود که احتمال وقوع چنین رخداد خطرناکی می‌تواند وضعیت را به‌شدت پیچیده کند و جان هزاران نفر را به خطر اندازد. او از اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته بود در این زمینه توجهی ویژه و جدی به‌خرج دهند.
با این حال، ناآرامی‌ها در افغانستان شدت بیشتری گرفت و دو هفته پس از آن هشدار، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، با طالبان به توافقی رسید که زمینه خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را فراهم کرد. سپس به محض اینکه دولت جو بایدن توافق ذکرشده را اجرایی کرد، در ماه گذشته، افغانستان بار دیگر به دست طالبان سقوط کرد و این جنبش افراط‌گرا کنترل تمام نهادهای دولتی افغانستان را در دست گرفت.
انتقال فناوری هستهای
در این اواخر و در چارچوب تشکیل دولتِ حکومت جدید، که تاکنون جامعه جهانی آن را به رسمیت نشناخته است، طالبان مهندس نجیب‌الله را به‌عنوان رئیس کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان که حدود یک دهه پیش تاسیس شده است، منصوب کرد. انتشار این خبر توجه بسیاری از ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرد و احتمال تلاش طالبان برای دستیابی به سلاح هستهای مطرح شد؛ از جمله جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا، یکشنبه گذشته در مصاحبه‌ای رادیویی گفت که ممکن است گروه طالبان از طریق پاکستان به‌دنبال دستیابی به سلاح هستهای باشد.
از سوی دیگر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به مجله نیوزویک اعلام کرد که وضعیت و تحولات افغانستان را با دقت دنبال می‌کند. با این حال، ناظران احتمال موفقیت طالبان در این زمینه را در شرایط کنونی بعید می‌دانند، به‌ویژه که این امر علاوه بر کاستی‌های فناوری در دولت فعلی طالبان، نیازمند کمک خارجی است.
در همین حال، مجله نیوزویک به نقل از یک مقام طالبان که نامش فاش نشده است، نوشت: «ما درباره ساخت سلاح هستهای تا به حال هیچ تصمیمی اتخاذ نکرده‌ایم.» البته طالبان تاکنون هیچ بیانیه رسمی در مورد اینکه قصد چنین اقدامی دارد یا خیر، صادر نکرده است.
این در حالی است که پاکستان در زمینه گسترش فناوری هستهای در کشورهای دیگر، ید طولایی دارد. مجله نیوزویک در ادامه افزوده است که عبدالقدیر خان، دانشمند هستهای صاحب‌نام پاکستان که به «پدر بمب هستهای» این کشور معروف است، از مدت‌ها پیش در معرض اتهام‌های بین‌المللی مبنی بر افشای اطلاعات محرمانه هستهای قرار دارد، از جمله این که متهم است طرح ساخت سانتریفیوژها را در اختیار لیبی، ایران و کره شمالی قرار داده است.
تردیدی نیست که طالبان برای تبدیل برنامه صلح‌آمیز هستهای به نظامی، به فناوری هستهای از خارج نیاز دارد. اما قدرت‌های بین‌المللی، به‌ویژه چین و روسیه، هرگز اجازه چنین اقدامی را نمی‌دهند و از این گذشته، آمریکا نیز از خطر احتمالی دستیابی طالبان به برنامه هستهای پاکستان نگران است.
برنامه هستهای پاکستان با خطر روبه‌رو است
سه‌شنبه هفته گذشته، ژنرال‌های ارشد آمریکایی در جلسه‌ای در کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا، گفتند که به جو بایدن هشدار داده بودند که خروج شتابزده از افغانستان می‌تواند خطرهای مرتبط با سلاح‌های هستهای پاکستان را افزایش و امنیت آن کشور را در معرض تهدید قرار دهد.
مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، در این زمینه گفت که آنان هشدار داده بودند خروج سریع نیروهای آمریکایی از افغانستان می‌تواند خطر بی‌ثباتی منطقه‌ای را افزایش دهد و امنیت پاکستان و زرادخانه‌های هستهای این کشور را تهدید کند، و در ادامه افزود: «ما باید نقش پناهگاه (بودنِ) پاکستان (برای نیروهای طالبان) و چگونگی مقاومت ۲۰ ساله طالبان در برابر فشارهای ارتش ایالات متحده را بررسی و مطالعه کنیم.»
ژنرال‌های آمریکایی به‌‌رغم خودداری از توضیح بیشتر در مورد نگرانی‌ها درباره سلاح‌های هستهای پاکستان و احتمال افتادن آن‌ها به دست تروریست‌ها، متذکر شدند که این موضوع و موضوع‌های حساس دیگر را در جلسه‌ای غیرعلنی با سناتورها به بحث خواهند گذاشت.
با این حال، جان بولتون در گفت‌و‌گو با رادیو WABC77، به احتمالِ دستیابی طالبان به تسلیحات هستهای پاکستان، در صورت تسلط گروه‌های افراطی بر اسلام‌آباد، اشاره کرد و افزود: «کنترل طالبان بر افغانستان، فرصت تسلط گروه‌های تروریستی بر اسلام‌آباد را افزایش می‌دهد و این بدان معناست که در صورت وقوع چنین رخدادی، ۱۵۰ سلاح هستهای به دست تروریست‌ها می‌افتد.»
زرادخانه پاکستان دارای ۱۶۰ کلاهک هستهای، ۱۰۲ موشک زمینی، ۶ موشک بالستیک، جنگنده‌های اف۱۶، و ۲۴ فروند بمب‌افکن هستهای است. این کشور در سال ۱۳۷۶، یک کلاهک هستهای آزمایش کرد و به‌طور رسمی به‌عنوان هفتمین کشوری معرفی شد که دست به چنین آزمایشی می‌زند. البته زرادخانه هستهای پاکستان سپر دفاعی آن کشور در برابر هند عنوان شده است. هند نخستین بار در سال ۱۳۵۲، اولین کلاهک هستهای خود را آزمایش کرد.
