ایران وایر - بهنام قلی‌پور
بسیاری در ایران بر این باورند که نگرش و گرایش عموم مردم به همسویی و همراهی با روند‌های جهان‌گرایی است و هیچ عامل و مانع و سیاستی هم توان رویارویی با چنین نگرش و گرایش قدرتمندی را ندارد.
گرایشی که در مفهوم جهان‌وطنی قائل به زمین‌دوستى، نوع‌دوستى و مسئولیت‌پذیرى در قبال جهان است و در مفهوم جهان‌گرایی قائل به مصرف و روى آوردن به آخرین ذائقه‌ها و مد‌های جهانى.
هر دو این مفاهیم در جامعه ایران مدت‌هاست که عینیتی قدرتمند یافته و نتایج ده‌ها تحقیق نشان از بالا بودن میزان گرایش به شاخص‌های این مفاهیم در میان عموم مردم ایران دارد.
تازه‌ترین این نتایج مربوط به پژوهشی با عنوان «مطالعه جامعه‌شناختى رویکردهاى جهان‌گرایانه و جهان‌وطنانه و جایگاه آن‌ها در جامعه ایرانى است که در تازه‌ترین شماره فصلنامه «جامعه‌پژوهی فرهنگی» منتشر شده است.
منظور از جهان‌وطنى در این گزارش باور به متعلق بودن جهان به تمامى مردم آن است. به عبارتى این باور که جهان، میهن مشترک تمامى مردم آن است و مردم براى تعریف و معناى هویت خویش به نحو فزایند‌ه‌اى به دنبال منابعى غیر از دولت-ملتها هستند.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
این تحقیق براساس نظریات غربی، مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر روی‌آوردن افراد در نقاط مختلف جهان به نگرش‌های جهانى اعم از جهان‌وطنانه یا جهان‌گرایانه را وابسته به کارکرد رسانه‌های نوین و تعاملات بین فرهنگی دانسته و نوشته که این دو عامل در ایران امروز به شدت پر رنگ شده است.
بیش از ۹۴ درصد شرکت‌کنندگان این تحقیق که گروهی از جوانان ساکن شهر تهران هستند، گفته‌اند در شبکه اجتماعی تلگرام حضور دارند و بیش از ۶۱ درصد آن‌ها هم گفته‌اند که صفحه‌ای در اینستاگرام دارند.
بیش از ۲۸ درصد پاسخگویان هم گفته‌اند دست‌کم یک‌بار سفر خارجی رفته‌اند و بیشترین مدت زمان حضور یا اقامت در کشور خارجی هم ۳۱ تا ۶۰ روز بوده است.
۲۵ درصد شرکت‌کنندگان در این تحقیق هم گفته‌اند «خیلی زیاد» بر این باورند که «برایم ایرانى بودن یا ایرانى نبودن فرقى نمى‌کند و مهم سبک زندگی جهانى است.»
اغلب آن‌ها همچنین اعتقاد به انتخاب «فرهنگ‌های مختلف جهان» دارند، خواستار نمایش فیلم‌های خارجی در ایران هستند، مخالف محدودیت وضع شده علیه مد و آرایش هستند و می‌خواهند در ایران کنسرت‌های بین‌المللی با هر سبکی برگزار شود.
این تحقیق همچنین نشان داده مردم ایران در حوزه «شاخص‌های جهانی» خواستار عضویت در نهاد‌های بین‌المللی هستند، از حاکمان خود می‌خواهند به نگاه برابری به زن و مرد داشته و به محیط زیست احترام بگذارند، دولت خوب را دولتی می‌دانند که وابستگی وطنی نداشته باشد و «انسان خوب بودن» را ارجح بر نژاد و مذهب می‌دانند.
گسترش و تسلط چنین باور‌ها، ارزش‌ها و گرایش‌هایی نشان‌دهنده تزلزل و فروپاشی مشروعیت و مقبولیت گروه‌های مرجع سنتی و مذهبی در جامعه ایران است.
نتایج یک تحقیق تازه منتشر شده هم نشان می‌دهد که گرایش روزافزون ایرانی‌ها از گروه‌های سنتی، ظهور و رشد تکنولوژی، عقل‌گرایی، تنوع و تکثر گروه‌های مرجع، تکثر ارزش‌ها و سلایق جهانی و آسان‌گیری و جذابیت گروه‌های مرجع نوین از مهم‌ترین عوامل تقویت نگرش‌های جهان‌گرایانه در جامعه ایران محسوب می‌شود.
تحقیق دیگری که در تابستان سال جاری در ارتباط با جریان قدرتمند جهانی شدن در ایران منتشر شده نیز نشان می‌دهد دانشجویان «راه‌های تعامل با پدیده جهانی شدن و بهره‌گیری از عناصر مطلوب و ارزشمند آن را بـرای ارتقای علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی لازم و حتمی می‌دانند.»
نتایج یک تحقیق دیگر که تابستان سال جاری با هدف بررسی «محتوای کتب مطالعات اجتماعی» در دوره دوم ابتدایی ایران منتشر شده نیز نشان می‌دهد مقام‌های جمهوری اسلامی و متولیان نظام آموزشی و تربیتی در مقابل این گرایش قدرتمند جهانی، همچنان موضعی دفاعی و خصمانه دارند و تلاش می‌کنند به هر قیمتی که شده مقابل این جریان بایستند.
این تحقیق می‌گوید در محتوای کتاب «تعلیمات اجتماعی» چهارم دبستان به یکی از شاخص‌های مهم مقوله شهروند جهانی با عنوان «احترام و ارزش قائل شدن نسبت به تنوع و تفاوت‌ها» هیچ اشاره‌ای نشده است.
بررسی میزان توجه به مقوله‌های شهروند جهانی در کتاب «تعلیمات اجتماعی» پایه پنجم ابتدایی هم نشان می‌دهد که مقوله «علاقه و احترام نسبت به محیط زیست و تعهد برای توسعه پایدار» و «احترام و ارزش قائل شدن نسبت به تنوع و تفاوت‌ها» نسبت به سایر مقوله‌ها بسیار اندک و ناچیز است.
این نسبت تا حدودی هم در پایه ششم دبستان تکرار شده است و نشان می‌دهد که برخی از مولفه‌های شهروند جهانی در برنامه‌های درسی ایران مورد توجه جدی قرار نگرفته است.
نتایج یک تحقیق تازه منتشر شد هم تایید می‌کند، در سیستم آموزش و پرورش ایران، به مقوله‌های مرتبط با شهروند جهانی چندان توجهی نمی‌شود.
این تحقیق به مقام‌های مسوول توصیه کرده که «برنامه‌های آموزشی و درسی مناسب برای آموزش شهروند جهانی طراحی و به کمک متخصصان کارآزموده اقدام به آموزش شهروند جهانی با تاکید بر سرمایه فرهنگی و هویت ملی» کنند؛ موضوعی که همچنان با نفی و انکار و مقاومت روحانیون شیعه حاکم بر ایران همراه است و آن‌ها با وجود شکست در بسیاری از سیاست‌های مذهبی، همچنان از تلاش برای مقابله با این فرایند قدرتمند جهانی از پا نیفتاده‌اند.
