§ گروهی دیگر به دنبال مقایسه دوران پیش از انقلاب و دوران جمهوری اسلامی و به نوعی نوستالژی آن دوره تلاش می‌کنند که بگویند با بازگشت سلطنت، رفاه و دموکراسی و قدرت به ایران بازخواهد گشت. آنان شخص شاهزاده رضا پهلوی را سمبل این آرزو می‌دانند. به گفته آنها تمامی مردمِ ایران به دنبالش هستند تا او این آرزو را جامه عمل بپوشاند. اما هیچگاه حاضر نیستند از خود سوال کنند که اگر این خواست تمامی مردم ایران است چرا با وجود ایجاد سازمان‌ها و کارزار هایی مانند - بنیاد میهن - شورای ملی - فرشگرد - ققنوس و پیمان نوین راه به جایی نبرده است؟ با آخرین فراخوان ایشان نیز توپ در زمین مردم ایران انداخته شده است. حال این سوال مطرح است که چرا با وجود این خواست بزرگ ملی به گفته‌ی آنان تاکنون حاصل و نتیجه‌ای در بر نداشته است.

§ جمهوری خواهان هم در این زمینه تاکنون دست آورد بیشتری را نداشته‌اند. اینکه حکومت جمهوری خوب است، اینکه سوسیالیزم خوب است، اینک لیبرالیسم خوب است، اینکه سکولاریزم خوب است و لائیسیته بهترین است و بیداد می‌کند را نمی‌توان انکار کرد. حال این سوال مطرح است که با وجود این آرزوها و خواست‌های چند دهه گذشته چرا نتوانسته‌ایم یک حکومت جمهوریِ فارغ از پسوند و پیشوند را معرفی کنیم؟ حکومت جمهوریِ که مورد قبول و اعتماد مردم ایران قرار گیرد، سوالی که ۴۴ سوال است پاسخی دریافت نکرده است.

§ مشکل امروز ایران هم به تنهایی و با حاکمیت فدرال، چه خوب باشد و چه بَد حلّ نخواهد شد چرا که تعاریف متعددی نیز برای فدرالیسم وجود دارد. حدود ۶۰ تا ۶۵ در صد جمعیت ایران (بطور تقریب) را اقوام، یا ملت‌ها، یا خلق‌ها و یا هر چه می‌خواهید نام گذاریش کنید را تشکیل می‌دهند. در اینجا هم این سوال اساسی مطرح است که با اینکه می‌توان گفت بی شماری از آنها از توانمندی داشتن اسلحه برخوردار هستند و می‌توانند بالقوه خواستار حاکمیت فدرال باشند، آنان نیز نتوانسته‌اند بر گِرد خواست و شعار فدرالیزم جمع شوند و این حکومت ویرانگر را سرنگون کنند.

در مجموعِ تمامی گرایش‌های متعدد و متفاوت ناگزیر باید به این نکته مهم نیز توجه داشت:

اینکه با توجه به تغییرات گروههای سنی و تحولات فکری در جامعه ایران، واقع گرایی به جای آرمان گرایی ۴۰-۵۰ سال گذشته جایگزین شده است. در آن زمان، فارغ از دیدگاه‌های سیاسی، وجه اشتراک همگانی نه فرار از ایران که به نوعی ساختن و تغییر در ایران بود. بر این باورم که نسل من با آرمان گرایی می‌خواست ایران را به سوئد تبدیل کند. ولی نسل امروز رو در رو با حاکمیتی ایدئولوژیک، سرکوبگر و خونخوار به حق در تلاش برای ساختن آینده خود به سوئد فرار کرده و پناهنده می‌شود و شاهد مثال آن وجود ۷-۸ میلیون ایرانی در خارج از ایران است و میلیون هایی که در فکر و با وجود مخاطرات بسیار در آرزوی فرار می‌باشند.

پیش بینی تلخ

هشدار من بر اساس یک پیش بینی بسیار تلخ است که امیدوارم هیچگاه شاهدش نباشیم و به حقیقت نپیوندد. اگر خاصه و در این چند روزه اخیر با مرگ گورباچف بسیارانی پیش بینی سقوط جمهوری اسلامی را همانند سازی با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌دانند این نکته تلخ تجربه شده دوران فروپاشی شوروی را نیز نباید از یاد ببرند که جایگزین حکومت شوروی نه یک دموکراسی که یک حکومت دیکتاتوری امنیتی و با پوتین امنیتی است.

چرا ما نباید به این مهم بیندیشیم که گورباچف ایرانی می‌تواند حکومت سپاه پاسدارانی باشد که دیگر نه از دموکراسی خبری خواهد بود، نه از بازگشت سلطنت، نه از جمهوری و فدرالیسم و نه سوسیالیزم و سکورالیسم و نه از آرزوی داشتن یک حکومت لائیک.

من آرزو میکنم تمامی خواسته‌ها و آرزوهای متعدد و متفاوت ما برای سرنگونی این حکومت ویرانگر، غارتگر و جهنمی روزی جامه عمل بپوشد و پیش بینی تلخ من هیچگاه به حقیقت نپیوندد.

آرزوهای همگیِ ما و پیش بینی تلخ من همچنان نیازمند پاسخ این سوال تکراری است که چرا در مدت ۴۴ سال گذشته که سالهایی طولانی در سیاهی و بدبختی ما مردم ایران بوده است حکومت جمهوری اسلامی همچنان وجود دارد و سرنگون نشده است؟

هر آنچه بیشتر به مسائل پیرامونی خود نگاه می‌کنیم و هر آنچه آنرا بیشتر کالبد شکافی می‌کنیم با بدبینی می‌توانیم گره آنرا کورتر ببینیم ولی با نگاه به آینده و بدون بدبینی می‌توانیم بدنبال باز کردن این گرِه کور برآئیم.

همیشه با چنین قضاوت هایی مواجه گشته‌ایم:

§ که ایرانیان نمی‌توانند با هم به توافقی برسند،
§ که همه خود محور هستند،
§ که اتحاد برای‌شان بی معناست،
§ که تنها بدنبال منافع شخصی هستند،
§ که همه هیجان زده هستند،
§ که هیچکدام اهل منطق نیستند،
§ که همه از همدیگر وحشت دارند،
§ که منافع ملی برای‌شان بی ارزش است،
§ که همه تنها بدنبال قدرت هستند،
§ که تنها می‌خواهند گلیم خود را از آب بیرون بکشند.

امروز هم می‌تواند همه و یا تعدادی از اینها درست باشد. ولی بطور قطع و یقین در دنیای امروز و با دانش و آگاهی و توانایی نسل جوان ما و وقوف بر اینکه فقط یک راه برای آینده فردی و جمعی ما بیشتر وجود ندارد که ما هم بتوانیم از این مخمصه نجات پیدا کنیم و به سوی یک زندگی بدون حقارت گام برداریم و آن تنها دست روی زانوی خود گذاشتن و برخاستن است.

§ باید بپذیریم که ما مجموعه‌ای هستیم از عقاید و تفکرات متفاوت و هر کدام مان نیز بنا به آگاهی و یا نوع تربیت مان می‌خواهیم حرف خودمان را به کرسی بنشانیم، ولی تنها باید یاد بگیریم که این هر کدام‌ها می‌توانند و این حق را دارند که نظرشان را ابراز و بر آن پافشاری کنند و قبول هم کنند که بالاخره روزی به رای اکثریت احترام بگذاریم، اگرچه مورد قبول ما نباشد و برای رای و عقیده خودمان بازهم تلاش کنیم که عملی شود.

§ اگر انتخاب امروز ما برای تعیین نوع حکومت، شیوه دموکراتیکِ آن است، بپذیریم که برای ایجاد یک حاکمیت دموکراتیک باید تحمل رای و عقیده و تفکر طرف مقابل مان را داشته باشیم.

§ باید بپذیریم که رای من همان اندازه ارزش دارد که رای طرف مقابل و مخالف من و به هر دلیلی ارزش رای من بیشتر از رای دیگری نیست.

§ باید بپذیریم ما مجموعه‌ای از باورها و تفکرات متفاوت هستیم که ارزش سازنده این گوناگونی را امروز بیشتر از همیشه باید بدانیم.

§ باید بپذیریم که با ننگ و نفرت نمی‌توانیم زندگی کنیم. باید با عقل و منطق و با حفظ منافع مشترک ملی مان زندگی را ادامه دهیم و برای برون رفت از مشکلات امروز در یک «پارلمان فکری» گرد هم آئیم.

تجربه حکومت جمهوری اسلامی می‌تواند برای ما هم مفید باشدُ آنها در تمامی جناح‌هایشان یک هدف مشترک دارند و آن نگه داشتن حکومت خودشان است، آیا ما هم می‌توانیم فارغ از خود خواهی‌ها و خودبینی‌ها و و حسادت‌ها و تنگ نظری‌ها به نجات کشورمان و آینده بچه‌هایمان فکر کنیم؟

از آرمانگرایی بیرون بیاییم، ایران در خطر بلند مدت تری است، تنهایش نگذاریم، تنها راه با هم نشستن و در یک اتاق فکری بودن است که حاکمیتش با ایدئولوژی نباشد و تنها بر محور منافع ملی و امروز و فردای ایران به فکر بنشیند.

با احترام برای این گوناگونی، باید بتوانیم در یک "پارلمان فکری" کنار هم بنشینیم، نه برای واکنش نشان دادن که با تدبیر و تحمل برای راه حل پیدا کردن.

ایران فرزندانش را صدا کرده است، پاسخگویش باشیم.

حسین لاجوردی