در جریان تظاهرات جنبش انقلابی مهسا و پس از آن ضرورت برگزاری رفراندم پیرامون انحلال رژیم ولایت فقیه و یا تغییر قانون اساسی از سوی مبارزان و فعالان سیاسی- مدنی مطرح شد. در ماه ها و هفته های اخیر طرح این مساله از سوی برخی از رهبران سیاسی (مانند میر حسین موسوی) و چهره های شاخص مبارزات مدنی و سیاسی (مانند خانم نسرین ستوده) اهمیت آن را افزایش داده است؛ بطوریکه رفراندم به موضوع بحث و گفتگوی فعالان مدنی و سیاسی در مطبوعات و رسانه ها از جمله جلسات اتاق های گفتگوی فضای مجازی تبدیل شده است. حتی برخی از شخصیتهای شناخته شد اپوزسیون مانند آقای احمد پورمندی در مقاله قابل توجه شان که در سایت ایران امروز منتشر شده پیشنهاد تشکیل ائتلاف ملی برای درخواست رفراندم تغییر قانون اساسی را داده اند. این پیشنهادها قابل توجه است اما در کنار آن باید مواظب سوء استفاده رژیم از حساسیت این مساله برای افزایش مشروعیت از دست رفته خود هم بود. در واقع ممکن است رژیم با دامن زدن به بحث رفراندم در صدد فریب مردم و پرشور کردن انتخابات پیش روی مجلس برآمده و بدین طریق عمر شوم و نامبارک خود را طولانی تر کند. به سناریو احتمالی زیر توجه کنید:
- شواهدی وجود دارد که با شکست پروژه یکدست سازی حاکمیت رژیم در صدد بازگرداندن (حداقل بخشی) از نیروهای اصلاح طلب و نیز اعتدالیون به بازی سیاسی درونی رژیم است تا با کمک آنها، که با دو نمایش رای گیری رسوای قبلی (مجلس و ریاست جمهوری) از گردونه اثرگذاری بر سیاست کشور به بیرون پرتاپ شده بودند، از بحران سیاسی بزرگ کنونی که مشروعیت رژیم را بکلی از بین برده است نجات پیدا کند. هم حسن روحانی، هم علی لاریجانی و طرفداران آنها و هم احتمالا خاتمی و جهانگیری و بخشی از از اصلاح طلبان از این بازگشت به سپهر سیاسی کشور، که آنها را دوباره سر سفره رنگین تر انقلاب می نشاند، (سر سفره انقلاب که هستند) استقبال خواهند کرد و حسن روحانی، که هم او قبلا موضوع رفراندم را مطرح کرده است، در صف مقدم بوده (اخیرا سایت اینترنتی آقای روحانی فعال شده و همکارانش اعلام کرده اند او قصد بازنشستگی سیاسی ندارد) و سعی میکند لاریجانی وخاتمی دیگر چهره های شاخص اصلاح طلبی- اعتدالی مانند اسحاق جهانگیری و دیگران را با خود همراه کند.
علی خامنه ای که بی تردید منفورترین چهره سیاسی کشور است اخیرا با رد تلویحی رفراندم و تحقیر مردم برای نداشتن قدرت تحلیل مسایل مهم کشور حساسیت جامعه به این موضوع را بالا برده است. آنها میدانند که مردم از خامنه ای بیزار هستند و هرگاه بتوانند بر علیه او و نظرش رای خواهند داد. بنابراین غیر مستقیم مساله رفراندم را در جامعه تبلیغ خواهند کرد. تا بر حساسیت موضوع افزوده زمینه را برای فریب مردم آماده کنند.
با نزدیکتر شدن به زمان انتخابات مجلس در صدا وسیما و رسانه ها و نیز توسط سران اصولگرایان و اعتدالیون و اصلاح طلبان و احتمالا احمدی نژادیها از اهمیت مجلس و در راس امور بودن آن سخن خواهد رفت و اینکه طرح رفراندم باید از مجلس آغاز شود و لزوم شرکت درانتخابات برای انتخاب نمایندگانی که رفراندم را مطرح کنند تبلیغ خواهد شد. زمینه اینکار با استیضاح و برکناری وزیر صمت قبلا آماده شده و نمایندگانی که بدون اجازه بیت خامنه ای آب نمیخورند امکان یافتند وزیری را آنهم برای مبارزه با فساد برکنار کنند تا وانمود کنند مجلس دارای اختیار است و بنابراین برای مبارزه موثر با فساد و بحران اقتصادی کشور تنها نیازمند به یک مجلس قوی و کارآمد است. در ماه های آینده احتمالا شاهد نطق های آتشین و افشاگریهای برخی از این نمایندگان معلوم الحال و شاید هم تلاش (البته نا موفق آنها) برای استضاح وزرای دیگر خواهیم بود.
احتمالا ترکیب شورای نگهبان تغییر کرده و به جنتی پیرمرد نود و شش ساله اجازه دهند استعفاء داده و کنار رود تا تبلیغات مربوط به از بین رفتن مشکل رد صلاحیتها برای تشکیل یک مجلس قوی و متکثر قابل باورتر شود. اخیرا خامنه ای از مردم سالاری دینی و ضرورت انتخابات پرشور صحبت کرده و ظاهرا جلساتی نیز با اصلاح طلبان برای این منظور داشته اند. افرادی مانند مطهری نمایند سابق مجلس هم به توجیه اقدامات شورای نگبان پرداخته اند. احتمالا ایشان از کاندیداهای مجلس آینده خواهد بود و ممکن است صلاحیت برخی از نمایندگان شناخته شده سابق که در انتخابات گذشته رد صلاحیت شده بودند بار دیگر تایید شود.
یکی از راه های پرشورتر کردن انتخابات مجلس طرح مساله برگزاری رفراندم از سوی کاندیداها و قول آنها برای پیگیری موضوع در مجلس خواهد بود زیرا طبق قانون اساسی دو سوم نمایندگان مجلس برای طرح رفراندم لازم است. بنابراین نامزد های انتخاباتی مجلس برای افزایش رای خود بر این موضوع تاکید و تبلیغات خود را بر روی آن متمرکز خواهند کرد.
پس از تشکیل مجلس که احتمالا با توافق قبلی دارای ترکیب مورد نظر خامنه ای و سران اعتدالیون و اصلاح طلبان خواهد بود ممکن است برخی از اصلاح طلبان و اعتدالیون، که به مجلس راه یافته اند، موضوع رفراندم را طرح و بحثهای بی پایان و فرعی را دامن زنند که میتوانند سالها طول بکشد و سرانجام نیز به مسایلی مانند رفراندم بر سر حجاب اجباری (که قبلا زنان شجاع ایران آنرا تا حدود زیادی حل کرده اند) و مسایل مشابه برسد که احتمالا آنهم هرگز دو سوم رای نمایندگان مجلس را کسب نکرده و مسکوت بماند.
بنابراین رژیم میتواند با سوء استفاده از حساسیت مردم به مساله رفراندم آنها را فریب داده به پای صندوق های رای بکشد تا به داخل و خارج وانمود کند که دارای مشروعیت است و مردم میخواهند از طرق قانونی و مجلس شورای اسلامی مسایل کشور را حل کنند. با این ملاحظات شایسته است رهبران و فعالان سیاسی اوپوزسیون، به خصوص در خارج از کشور، این احتمالات را در نظر گرفته و راه هایی برای بی اثر کردن طرح های فریبکارانه رژیم برای سوء استفاده از مساله رفراندم پیدا کنند تا مردم فریب نخورده و در نمایش مضحک رای گیری برای مجلس فرمایشی شرکت نکنند.
