عباس عبدی - اعتماد

ریشه بسیاری از سیاست‌های جاری را باید در برخی رویکردها مشاهده کرد، از جمله سخنان اخیر آقای دکتر حداد عادل که به یکی از این ریشه‌ها اشاره می‌کنند و با توجه به جایگاه ایشان تحلیل و نقد این رویکرد و استدلال ضروری است. ایشان می‌گویند:

«آگر پاپ بگوید سقط جنین حرام است ولی پارلمان ایتالیا بگوید آزاد است، حرف حرف پارلمان می‌شود؛ این بلایی است که در اروپا بر سر دین آمده است.»▪️ دکتر حداد این را جلوه بارز غلبه سکولاریسم در واتیکان دانسته و معتقد است که این بلا به نام سکولاریسم بر سر دین آمده است.

شاید جناب حداد عادل توجه ندارند که وضعیت توصیف شده مطلوب ایشان را واتیکان پیشتر در بیش از ۱۰ قرن طی کرد که پایانش شکست و تباهی بود و موجب وهن مسیحیت شد. در آن مقطع کلیسا تاج‌بخش بود و امپراطور مقدس روم را بر تخت می‌نشاند و موقوفات وسیع را در انحصار داشت، برای علم و دانشمندان علوم طبیعی هم باید و نباید تعیین می‌کرد، ولی همزمان نطفه نهضت ضد دین را در جامعه خود می‌کاشت و در نهایت کلیسا را به اینجا رساند که عطای قدرت را به لقای آن ببخشد و به همین دلیل است که امروز صدها هزار نفر با علاقه پای سخنان پاپ می‌نشینند. این فرآیند تضعیف «زور» کلیسا در مقابل تقویت «اقتدار» و نفوذ آن بود.

گذشته از این، اولین پرسش این است که چرا ایشان برای رد سکولاریسم باید به چنین استدلالی و دلسوزی برای واتیکان پناه ببرند؟ خوب این همان واتیکانی است که در زمان اقتدارش ظلمی را نبود که به نام دین نکرده باشد. داستان گالیله یکی از آنها است. آیا نقض استقلال علم و مخالفت با گالیله چیزی جز حکومت به نام دین و واتیکان بود؟

کلیسایی که تاج شاهی را بر سر شارلمانی گذاشت، اکنون به همان محوطه کوچک واتیکان محدود شده است. ولی نتیجه این وضع که به قول آقای حداد سکولاریسم است، چه بود؟ تقویت نفوذ دین بویژه نزد جوانان که در چند دهه اخیر مشهود است. در واقع دوران قرون وسطی، انحراف واتیکان البته به نام دین و به کام پاپ بود و اتفاقاً هنگامی که بر اثر جبر به جدایی از قدرت تن دادند، کلیسا و دین نفس راحتی کشیدند و به جایگاه اصلی خود بازگشتند.

الهیات رهایی‌بخش در این مرحله از حیات واتیکان است که رشد و نمود می‌کند. حتی هم اکنون نیز آنچه که رهبران کلیسای سن‌پیتر را شرمنده می‌کند، همان دورانی است که آن را مطلوب می‌شمارید. هنوز زیر بار مسئولیت سنگین آن سیاست‌ها به نام دین هستند.

از سوی دیگر فرض کنیم نمایندگان مردم ایتالیا سقط جنین را غیر قانونی ندانند، چه قدرتی می‌تواند مردم را مجبور کند که خلاف این گزاره فکر کرده یا انتخاب نمایند؟ آیا باید نظارت استصوابی بر انتخابات آنان حاکم شود؟ آیا باید شورای نگهبان مصوبات مجلس ایتالیا را با خواست واتیکان و پاپ تطبیق دهد؟ خوب چرا روحانیون مسیحی مستقیماً این عقاید را نزدم مردم نمی‌برند تا مردم بپذیرند؟