چرا عراق به دنبال هواپیمای سوپر اتاندارد بود؟

مشکل اصلی عراق این بود که آنها دارای موشک های هوا به آب فرانسوی اگزوسه (Exocets) بودند ولی هواپیماهای میراژ اف یک ساخت فرانسه توانایی حمل این موشک ها را نداشتند. برای حل این مشکل فرانسه در مهر سال 1361، تصمیم به قرض دادن 5 فروند هواپیمای سوپر اتاندارد به عراق می گیرد.

در 1362، خلبانهای عراقی به آموزش پرواز با این جنگنده ها می پردازند و در 15 مهر 1362 هواپیماها به ارتش عراق تحویل داده می شوند که از آن به عنوان عملیات شکر (L'opération Sugar) نام برده می شود.

در 7 فرودین 1363 این جنگنده ها برای اولین بار، کشتی تدارکاتی کره جنوبی هیانگ ایلهو را غرق کردند و با موشک های اگزوسه خود به نفتکش یونانی فیلیکن ال آسیب رساندند. در سال 1363 اسکادران عراق در مجموع به 58 کشتی آسیب رساند. عراق از این جنگنده ها برای حمله به تاسیسات اتمی بوشهر که در حال ساخت بود نیز استفاده کرده است.

در چنین شرایطی هست که شاپور بختیار در مصاحبه با مجله فرانسوی پاری مچ به تاریخ 29 مهر 1362 با شادمانی از تحویل این 5 جنگنده فرانسوی به عراقی ها، از حمله به عراق می گوید.

بختیار در این مصاحبه دولت میتران را تشویق به ارسال هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق می کند و خطر انتقام جمهوری اسلامی را کوچک می شمارد. این درحالی است که بسیاری منابع معتقدند عملیات تروریستی سازمان جهاد اسلامی در 1 آبان 1362 در بیروت که به کشته شدن 241 سرباز امریکایی، 58 چترباز فرانسوی و 6 لبنانی، منجر شد، انتقام جمهوری اسلامی از فرستادن هواپیماهای فرانسوی به عراق بود.

در ادامه متن کامل مصاحبه او را بخوانیم و سپس به تحلیل آن بپردازیم.

شاپور بختیار به ما بگویید

-آیا تهدیدات آیت الله خمینی مبنی بر قطع مسیر نفت به غرب در صورت استفاده از 5 فروند هواپیمای سوپراتاندارد تحویلی به عراق علیه ایران باید جدی گرفته شود؟

- من نمی دانم ارتش ایران چگونه خواهد توانست است تنگه هرمز را ببندد؟ خیلی عریض است، جاهایی که تنگ می شود هنوز به پنجاه کیلومتر می رسد. اینجا کانال سوئز نیست! اما فرض کنید خمینی تصمیم بگیرد چندین کشتی را به تلافی غرق کند، با ابزارهای بسیار پیشرفته ای که در اختیار آمریکایی ها قرار دارد، می توان با منفجر کردن کشتی های غرق شده، آنها را آزاد کرد. خمینی قبل از انجام این کار در خارج از آب های سرزمینی ایران تردید خواهد کرد. زیرا او به خوبی می‌داند که از نظر حقوق بین‌الملل، این یک «بهانه جنگ» (casus belli) خواهد بود. او حتی شوروی را در کنار خود نخواهد داشت؛ آنها مطمئناً تمایلی به دنبال کردن او در این مسیر پرخطر ندارند.

-شاید. اما اگر عراقی ها تصمیم بگیرند پایانه نفتی ایران در جزیره خارک را با سوپراتانداردهای فرانسوی بمباران کنند چه؟

- عراقی ها به جای اینکه سه سال با کشتن ده ها هزار ایرانی «دن کیشوت» باشند، که من برای آن متاسفم، بهتر بود به پایانه خارک حمله می کردند و شریان حیاتی نفت ایران را قطع می کردند، قالیچه را از زیر پای خمینی می کشیدند. ایران از درآمد نفتی خود محروم می شود، روزی شصت میلیون تن کمتر، رژیم فعلی حاکم بر کشور من را به سرعت محکوم می کند. او دیگر قادر به پرداخت هزینه واردات همه کالاهای مصرفی روزمره مورد نیاز مردم نخواهد بود، جنگ فوراً پایان خواهد یافت، این تهدید باید خمینی را مجبور به مذاکره کند.

-بله، اما اگر این تهدید عملی می شد، غرب را از نفت ایران محروم می کرد. ایالات متحده، بریتانیا، ژاپن و آلمان از قبل نگران این موضوع هستند و از این واقعیت که فرانسه این پنج هواپیما را تحویل داده است ابراز تاسف می کنند.

من متقاعد شده‌ام که فرانسه قبل از تحویل سوپراتانداردهای خود، با متحدان خود، در هر صورت ایالات متحده و بریتانیا، مشورت کرده است. در مورد آلمان یا ژاپن که فقط نگران آینده روابط تجاری خود با ایران هستند صحبت نکنیم، وتوی رسمی همه متحدان فرانسه در مورد این عملیات باعث بلاتکلیفی آن خواهد شد. این مورد در میان نیست!

- پس شما اصلاً به تشدید درگیری ایران و عراق اعتقاد ندارید؟

- ارسال 5 فروند هواپیما، حتی هواپیماهای فوق پیشرفته، به عراق مسئله بزرگ و مهمی نیست! نیازی به این همه سر و صدا نیست! اگر نفت ایران در خارگ توسط عراقی‌ها مسدود می‌شد یا دوباره تنگه هرمز به طور موقت مسدود می‌شد، همه کشورهای غربی در حال حاضر حداقل یکصد روز ذخایر نفتی دارند. از سوی دیگر، برای جبران دو میلیون بشکه نفت ایران، درخواست برای تولید بیشتر نفت از عربستان سعودی و کویت کافی است.

- با این حال، ژیسکار می گوید که فرانسه مرتکب "بی تدبیری جدی" شده است و این می تواند باعث "بحران مرگبار نفت" شود.

- من به هیچ وجه با نظر او موافق نیستم، حتی متاسفم که ژیسکار پس از میزبانی از خمینی در خاک فرانسه، هنوز جرات دارد برای بار دوم از او دفاع کند. او باید سختگیری های بیشتری داشته باشد

به نظر من ژیسکار در این ماجرا رفتار «مونیخی» )مترجم: کسانی که در مقابل اراده توتالیترها از دموکراسی کناره گیری می کنند) از خود نشان می‌دهد. من فکر می کنم که فرانسه، این بار، توانست «نه» بگوید، با احترام گذاشتن به امضای خود و این حق را داشت. هدف او از تحویل این هواپیماها برقراری صلح در منطقه، جلوگیری از درهم شکستن عراق توسط ایران و وادار کردن خمینی به نشستن دور میز مذاکره است، عراقی ها و ایرانی ها باید مرزهای 1975 را که در قراردادهای الجزایر تعیین شده است، باز یابند. اگر، پس از آن، بین خود اتهامهایی رد و بدل می کنند، بگذارید دور یک میز گرد بنشینند، تا به سازمان ملل یا دادگاه بین المللی لاهه بروند.

- وقتی آیت الله خلخالی می گوید: «فرانسه به دست ناپلئونی جدید افتاده است» که باید «به جزیره او» فرستاده شود، آیا این به این معناست که فرانسه انتقام خواهد گرفت؟

- خلخالی یک دیوانه خونخوارِ بی سواد است که مطمئناً نمی داند ناپلئون قبل از عیسی مسیح متولد شده است یا بعد از آن. توهین او نابهنگام است، زیرا ناپلئون بناپارت، هر نظر سیاسی که ممکن است داشته باشد، شخصیتی بوده است. بنابراین، میتران می تواند به مقایسه شدن با او افتخار کند. من نمی‌دانم خمینی چه چیزی را می‌توانست به عنوان انتقام علیه فرانسه اختراع کند، حمله به سفارتش در تهران، جایی که دیگر چیزی باقی نمانده است، این همان چیزی است که او هنوز می‌تواند تصمیم بگیرد که انجام دهد!

- گفته می شود تروریست های آسالا در ایران آموزش دیده اند و می تواند آنها را به ماموریت فرانسه بفرستد...

- درست است که ترک ها در آذربایجان غربی در حال آموزش تروریسم هستند. آنها در واقع می توانستند حادثه تروریستی فرودگاه اورلی را تکرار کنند، اما در هر صورت، قبل از ماجرای سوپر اتاندارد، این نوع اعمال را انجام داده اند. خمینی هنوز نمی تواند نیروی اعزامی به فرانسه بفرستد.

و خودتان، آیا همچنان تهدید می شوید؟

- چندین بار تهدید به مرگ شده ام و هنوز هم هستم. اگر من در لیست «دشمنان برای کشتن» آنها اولویت دارم، به این دلیل است که آنها «تاثیر» من در ایران را واقعی می‌دانند.

نظر ابوالحسن بنی صدر در این باره

روزنامه بنی صدر تاریخ 12 مهر 1362

رژیم عراق در پی جنایات جدید

جدی شدن تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد

در حالیکه رژیم عراق با وسادل موجودس هر روز دست به جنایات تازه ایی می زند و به مردم بی دفاع و غیرنظامی ایران پی در پی حمله می برد و با وجود آنکه مقامات عراقی از پیش اعلام داشته اند که از هواپیماهای سوپر-اتاندارد برای انهدام تاسیسات خارک استفاده خواهند کرد. به گزارش خبرگزاریها، دولت فرانسه بدون در نظر گرفتن پیامدهای تصمیم خود تا چند روز دیگر این هواپیماها را در اختیار رژیم عراق خواهد گذارد.

ما اعلام می داریم که هدف گرفتن تاسیسات اقتصادی و غیر نظامی، به باد رفتن سرمایه های ملی و کشتار هرچه بیشتر مردم بی دفاع ایران از نتایح آشکار این تصمیم است. این عمل حمایت علنی از متجاوز و هموار کردن راه ادامه جنایات خمینی و از پیش قاطعانه محکوم است.

بدون شک ملت ایران جنایات هر دو رژیم خمینی و صدام و مسئولین و کارسازان تخریب و انهدام کشور و کشتار فرزندان بیگناه خود را از یاد نبرده و نخواهد بخشید.

روزنامه بنی صدر 22 مهر 1362

در این شماره، ترجمه مقاله تحلیلی و مفصل آقای بنی صدر که در روزنامه لیبراسیون به تاریخ 10/10/1983 منتشر شده است. او در این مقاله به تحلیل چرایی کمک نظامی فرانسه به عراق و پاسخ به اینکه چرا جنگ پایان نمی یابد، می پردازد. بخش هایی از مقاله او را ببینیم :

«آیا فرانسه تحویل سلاح به عراق را به این دلیل که می خواهد از پیدایش این توازن جدید جلوگیری کند، توجیه نمی کند؟

می دانیم که فرانسه به عراق سلاح می فروشد و سه دلیل برای توجیه اینکار می آورد :

-دفاع از سرمایه گذاریهای انجام گرفته در عراق و توسعه اقتصادی این کشور

-مستقل تر کردن عراق در قبال روسیه

-دفاع از تعادل کنونی قوا از راه جلوگیری از توسعه "انتگریسم اسلامی" و منصرف کردن رژیم خمینی از ادامه جنگ

امروز وجود جنگ و حالت جنگ در منطقه، از عوامل از سر گذراندن بحران اقتصادی در امریکا گشته است و بدون جنگ در خاورمیانه، آمریکا با 65 میلیارد دلار کسر موازنه بازرگانی، چگونه می تواند موقعیت فعلی دلار را حفظ کند؟»

خاطره وزیر امور خارجه اسبق عراق سعدون‌الحمادی ازابولحسن بنی صدر و جمشید آموزگار

اینگونه مواضع میهنی و استقلال طلبانه و در عین حال مبتنی بر تحلیل دقیق از سوی بنی صدر را در موارد دیگر نیز می بینیم برای مثال، وزیر امور خارجه عراق در خاطراتش می گوید که اطلاعات ارتش بعث از ابوالحسن بنى صدر،اولین رییس جمهور، پس از کودتای ۱۳۶۰، اطلاعاتی توانایی‌های ارتش ایران خواست. اما بنی صدر قبول نکرد و گفت: ایران وطن من است و رزمندگان ایرانی برادران من هستند اگرچه با خمینی مخالفم. سعدون حمادی اما از پیام تبریک وزیر دارایی و نخست وزیر اسبق ایران جمشید آموزگار بعد از شکست ایران توسط عراق میگوید که چه حس تنفری در او ایجاد کرده و او را انسانی خائن و وطن فروش می داند.

تحلیل مترجم

تقابل مواضع بختیار و بنی صدر این فرصت را می دهد تا بتوانیم درک بهتری از میهن دوستی و تحلیل مبتنی بر واقعیت داشته باشیم. بختیار بر خلاف بنی صدر، یکبار دیگر، صدام را مجاز به حمله به وطن می داند. گویی از دیدگاه او نمی شود هم مخالف حمله به وطن بود و هم مخالف استبداد خمینی! موضع بنی صدر در نقطه مقابل، معیاری است که راه هرگونه توجیهی توسط طرفداران بختیار را می بندد.

توجیه بختیار بدین ترتیب که "حمله به خارک، بهتر از کشته شدن مردم ایران توسط صدام در بمباران شهرهای ایرانی است" قابل قبول نیست. زیرا ما می دانیم بنا به اسناد دولت امریکا از جمله، سند شماره 182 (1) تاریخ 24 بهمن 1358، سند شماره 260 به تاریخ 29 فروردین 1359 با صدام دیدار داشته است و به او درباره فعالیتهایش گزارش داده است. او حتی در سند شماره 93 (2) به تاریخ 20 آذر 1358، در دیدار با مامور سازمان سیا، از قبول شرط صدام به رضایت به تسخیر کویت توسط عراق دربرابر حمایت مالی و نظامی او خبر می دهد. اطلاعات دیگری از اسناد انگستان (3) نیز نشان می دهد او در این گونه دیدارها، صدام را به حمله به وطن واداشته است. حال چگونه او به یکباره نگران مردم ایران شده است؟! از سوی دیگر، عراق حتی بعد از تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به بمباران شهرهای ایران ادامه داد، حتی به شهرهای که تا آنزمان حمله نمی کرد مثل تهران و اصفهان.

برداشت بختیار درباره قصد غرب برای پایان دادن به جنگ با کمک نظامی کردن به عراق و شکست ایران همانقدر ساده انگارانه بود که تحلیل خمینی برای پیروزی بر عراق و تشکیل هلال شیعی از ایران تا لبنان! در واقع برخلاف نظر این دو سیاستمدار، غرب با برقراری تعادل قوا بین عراق و ایران تنها به فکر ادامه دار کردن جنگ و فروش اسلحه و کنترل قیمت نفت بود. این نکته که بنی صدر در همان زمان در مقاله اش بر آن انگشت گذاشته توسط آلن کلارک، وزیر تجارت دولت تاچر، در دادگاه فروش غیر قانونی اسلحه به عراق به صراحت بیان شد : «جنگ ایران و عراق در جهت منافع ایران بود، هرچه طولانی تر بهتر»."The interests of the West were well served by Iran and Iraq fighting each other, the longer the better." (4)

۱-سند شماره ۱۸۲ دو سند از وزارت خارجه امریکا و ویکیلیکس، حنیف یزدانی - Gooya News

۲-سند شماره ۹۳ سند شماره ۹۳ امریکا - گفتگوی مستقیم شاپور بختیار با مامور سازمان سیا در آذر ۱۳۵۸، حنیف یزدانی - Gooya News

۳-بختیار؛ ۱۰ - نقش شاپور بختیار در حمله عراق به ایران (radiofarda.com)

۴-Alan Clark was not 'wonderful'. He was sleazy and cruel | The Independent | The Independent

***

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مقاله، نظر نویسنده بوده و الزاماً بازتاب دیدگاه خبرنامه گویا نیست