در نیروی واپسگرا توام جمعگرایی مانند نیروی قبیله‌ای عشیره‌ای یا قوم دینی و بطورکلی نظام سنت‌ها، هویت فردی جایی ندارد. ما که در "نظام سنت ها" در خوابیم نمی‌توانستیم و نمی‌توانیم آزاد باشیم. در واقع این خودِ ماییم که سر آشتی با هویت فردی یا آزادی فرد، نداریم. فرهنگ نیز ساخته شده‌ی خودِ ماست و هر دو مانع اجتماعی شدن این پدیده انسانی‌اند. کرختی فرهنگ ایرانی از کرختی خودِ ماست که بی تاریخی را تحمیل کرده است. "بی تاریخی" یعنی پدیداری پدیده‌ها در تکرار بی حاصل.

آزادی چون آرمان تلقی گردد هر گروه آن را منحصراً از آنِ خود کرده و صاحبش می‌شود. هم حکومت اسلامی/آرمانی ما ادعای حداعلای آزادی می‌کند و هم اصلاح طلبی‌اش و هم بخشاً اپوزیسیون. آزادی وقتی در دست انداز آرمانگرایی افتد ایدئولوژیکی یا فرقه‌ای می‌شود و فرد آدمی از حق طبیعی‌اش محروم می‌ماند. در وضعیتی، وقتی ما خود سرکوبگران حق طبیعی خود باشیم، بدیهی است که حکومت برآمده از این "وضعیت" نیز، سرکوبگر باشد.

آرمان، واقعیت محسوس نیست، حقیقت است که در توهم سیر می‌کند. ما فقط می‌توانیم با حواس پنجگانه یا یکی از آنها، به محسوسات پی ببریم. آرمان چون توهم است و واقعیت عینی ندارد از محسوسات خارج است. و چیزی که از طریق حواس پنجگانه حس نشود، برای ذهن تداعی نیستی هست. "نیست" نمی‌تواند کمک باشد برای آگاهی و اراده‌ی آزاد زیستن.

انسان به پشتوانه طبیعت آزاد خود، حق آزاد زیستن دارد. حق"ی که به شأن زندگی‌اش اعتبار می‌بخشد و باید از دستبرد غیر، محافظت گردد. حکومت‌های واپسگرا و بطورکلی واپسگرایی، اعتبار و تحقق چنین "حق"ی را منکر‌اند. از اینرو این "حق" را، نه حق طبیعی انسان که آرمان گروه یا فرقه جلوه می‌دهند و با این توجیه، آن را سر می‌کوبند.

نیکروز اعظمی
*
*