جلال ایجادی ـ پرآشوب ترین نقطه جهان خاورمیانه است. از زمان شکست هیتلریسم اروپا آرام شد ولی خاورمیانه محور تشنج و ناآرامی گردید. بحران، جنگ، تروریسم، اسلامگرایی، استبداد، کشتار افراد غیر نظامی، انقلاب‌ها، مداخله‌های نظامی، از ویژگی‌های برجسته منطقه است. در این بستر پیدایش اسرائیل و جنگ عرب‌ها علیه آن از یکسو و از سوی دیگر انقلاب اسلامی شیعه و انقلاب زن زندگی آزادی، از رویدادهای پررنگ با قدرت تاثیرگذاری استراتژیک بسیار بالایی بشمار می‌آیند. جنگ اسرائیل و اعراب، جنگ‌های متعددی را در منطقه منجر شده است. انقلاب‌های ایران در رشد اسلامگرایی جهانی از یکسو و از سوی دیگر در دوره اخیر در شکست هیولای اسلام سیاسی در ایران نقش تعیین کننده داشت. جمهوری اسلامی در داخل و منطقه شکست خورده است. جنگ لبنان حکومت خامنه‌ای را به آستانه سقوط قطعی کشانده است. خامنه‌ای در پایان خود است.
شتاب رویدادهای منطقه همه چیز را دگرگون می‌سازد. از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ زمان حمله تروریستی اسلامی حماس علیه غیر نظامیان اسرائیلی، منطقه در روند تغییرهای بنیادی جدیدی قرار گرفت. محورهای زیر را در نظر داشته باشیم:
بیداری هویتی
یکم، اسرائیل و یهودیان حس کردند که نقشه هیتلر برای نابودی یهودیان می‌تواند دوباره فعال شود. اضطراب از نابودی موجویت، یهودیان و اسرائیل را به واکنش هویتی بزرگ کشاند. آنها به این نتیجه رسیدند که با عوامل نابودی اشان مانند حماس و حزب الله و رژیم خامنه‌ای باید بشدت عمل کنند. در منشور حماس از نابودی اسرائیل صحبت میشود. خمینی و خامنه‌ای و احمدی نژاد از اسرائیل بعنوان سرطان نام برده‌اند. قرآن می‌گوید یهودیان را بکش. و حماس مجری این سیاست جنایتکارانه شد.
مرگ حماس
دوم، حماس در حمله فاشیستی ۷ اکتبر معتقد شد که می‌تواند اسرائیل را طبق منشور خود نابود کند و افراد یهودی را هر کجا دید میتوان به هلاکت رساند. رهبری حماس در مذاکرات پنهانی با حزب الله و رژیم خامنه‌ای این اطمینان را داشت که در حمله به اسرائیل تنها نخواهد ماند. از سوی دیگر حماس در ذهنی گری کوته بینانه خود نتوانست از واکنش نظامی بعدی اسرائیل تحلیل درستی داشته باشد. حماس که یک جریان توتالیتاریستی است فقط در نابودی یهودیان احساس آرامش دارد. حماس با حمله ۷ اکتبر حکم به مرگ خود داد.
جنگ غزه
سوم، ارتش اسرائیل برای تخریب قطعی حماس به نوار غزه وارد شد. این جنگ با فرماندهی دولت نتانیاهو منجر به تخریب بخش عمده تونلهای نظامی و زیرساخت‌های حماس در غزه و تصرف نوار فیلادلفی شد. در این حمله گسترده ارتش اسرائیل علیه غزه بیش از ۴۰۰۰۰ نفر فلسطینی غیرنظامی کشته شدند. حماس با پنهان کردن گروگانهای اسرائیلی و عدم تمایل به تسلیم، خواهان ادامه جنگ شد ولی در شرایط برتری تکنولوژیکی و نظامی اسرائیل، ضربات مهلکی متحمل شد و بیش از ۱۵۰۰۰ افراد نظامی خود را از دست داد.
حمله پهپادهای خامنه‌ای به اسرائیل
چهارم، حمله هوائی اسرائیل به مقر سپاه قدس پاسداران در دمشق سوریه، به کشته شدن محمدرضا زاهدی و تعدادی دیگر از رهبران سپاه قدس منجر شد. اولین بار نبود که مسئولان سپاه قدس در سوریه نابود شدند ولی این بار انفجار در ساختمان دیپلوماتیک در دمشق، خشم خامنه‌ای را به اوج رساند. به تلافی این ترورها، رژیم خامنه‌ای تصمیم به حمله پهپادی و موشکی «وعده صادق» در نیمه‌شب ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ برابر۱۳ آوریل ۲۰۲۴، علیه اسرائیل صورت گرفت. این حمله پهپادی و موشکی یک شکست کامل بود. ارتش اسرائیل اعلام نمود ۹۹ درصد پرتابه‌های ایران رهگیری و منهدم شدند. شش روز پس از این حمله در ۱۹ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۵: ۲۳ بامداد ایران، نیروی هوایی اسرائیل تأسیسات دفاع هوایی درون ایران در نزدیکی اصفهان، محل ساخت پهپاد و پایگاه هوایی را مورد حمله قرار داد.
مرگ اسماعیل هنیه
پنجم، اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی سازمان حماس در ساعت ۱: ۳۷ بامداد ۱۰ مرداد ۱۴۰۳، برابر ۳۱ژوئیه ۲۰۲۴، به همراه محافظ شخصی در تهران در اقامتگاه امنیتی سپاه، توسط اسرائیل ترور شد. یحیی سنوار جایگزین اسماعیل هنیه به عنوان رهبر حماس شد. علی خامنه‌ای اعلام کرد که انتقام اسماعیل هنیه که در قلمرو ایران ترور شد را میگیرد. سپاه پاسداران در اطلاعیه شماره ۲ اعلام کرد: «بی‌تردید جنایت رژیم صهیونیستی با پاسخ سخت و دردناک جبهه مقتدر و عظیم مقاومت به‌ویژه ایران اسلامی مواجه و برکات مجاهدت‌های «شهید القدس» دکتر اسماعیل هنیه در دفاع از آرمان و حقوق ملت فلسطین یاری‌بخش آنان خواهد بود.». این ترورتردیدهای فراوان تولید کرد و پوشش امنیتی سپاه و شخص خامنه‌ای زیرسئوال رفت. اگر ترور فخری زاده و این بار ترور اسماعیل هنیه میسر است پس ترور رهبران اسلامی ایران و شخص خامنه‌ای نیز ممکن است. افزون برآن، نفوذ موساد تا مغز استخوان رژیم پیش رفته است. پس از ترور هنیه، جناح تندرو رژیم گفت حمله کنیم. ولی با توجه به احتمال واکنش سنگین نظامی اسرائیل و خطر برای مراکز اتمی و نظامی و نفتی و همچنین با توجه به وجود ناوگان‌های آمریکا در مدیترانه و خلیج فارس، علیرغم رجزخوانی‌های متعدد، جمهوری اسلامی میخکوب شد.
همبستگی اسلامی گسیخته
ششم، حزب الله لبنان در همبستگی با حماس در ۸ اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کرد حزب الله به حماس دارای احساس «مسئولیت» است. پیرو این موضع، حزب الله مواضع اسرائیل را با موشک و گلوله‌های توپخانه‌ای هدف قرارداد و البته اسرائیل نیز با حمله پهپادی پاسخ داد. در این شرایط چالش‌های متعددی برای خامنه‌ای مطرح شد. در واقع بحران رهبری، مذاکره با غرب، شکاف‌های درونی، عدم اطمینان به همه سران سپاه، رخنه موساد، قدرت نظامی اسرائیل برای ضربه‌های مهلک، نگرانی از خیزش مردم ایران و غیره، تصمیم خامنه‌ای را دشوار نمود. خامنه‌ای حس کرد که در یک درگیری گسترده در منطقه نمی‌تواند باشد زیرا این امر برای بقایش مرگبار است.
آغاز جنگ لبنان
هفتم، حزب الله در شرایط فلج بودن جمهوری اسلامی به راکت پراکنی علیه اسرائیل ادامه داد. در سپتامبر ۲۰۲۴ یک مرحله جدید از جنگ اسرائیل آغاز شد. بدنبال یک برنامه دراز مدت موساد، آتشفشان انفجار پیجرها و بی سیم‌های اعضای حزب الله برپاشد. حمله انفجاری وسائل ارتباطی آغازگر مرحله‌ای از جنگ اسرائیل علیه حزب الله بود. این حمله حزب الله را فلج نمود. دلایل حمله جدید چه بود؟ از زمان ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بیش از ۷۰۰۰۰ اسرائیلی از مناطقی نزدیک مرز لبنان خانه و کاشانه خود را رها کرده زیرا مرتب زیر فشار راکت‌های حزب الله بودند. این خانواده‌ها می‌خواهند به خانه خود برگردند. در همین زمان، حزب الله با حمایت حکومت شیعه خامنه‌ای علیه اسرائیل موشک پرانی کرده و مانع آرامش اسرائیلی‌ها می‌گردد. حزب الله برای نشان دادن وحدت اسلامی با حماس به یکسری نمایش‌های نظامی دست زد ولی آنطور که حماس می‌خواست به شکل گسترده وارد جنگ نشد. برای اسرائیل روشن گشت که بدنبال یک جنگ طولانی، حماس بشدت ضربه خورده و ضعیف گشته و قدرت تعرض نظامی را از دست داده است. از این ببعد ارتش اسرائیل می‌توانست یک جبهه بزرگ جدیدی در شمال علیه حزب الله آغاز کند. جنگ بزرگ اسرائیل علیه حزب الله آغاز شد.
حسن نصرالله کشته میشود
هشتم، خامنه‌ای در بن بست قرار گرفت. باتوجه به فشارها و تحریم‌های جهانی، خامنه‌ای با ورق پزشکیان، خواهان گشایش محدود با غرب شده و حفظ نظام را به اولویت مطلق تبدیل می‌کند. چنین سیاستی درگیری ایران در یک جنگ سنگین در لبنان را ناممکن می‌ساخت. حزب الله از رژیم ایران می‌خواهد مداخله کند ولی رژیم خامنه‌ای پاسخ مثبت نمی‌دهد. حزب الله خود را در یک جنگ سخت با اسرائیل قرار داد و انتظار ورود مستقیم ایران در جنگ را داشت ولی بیت خامنه‌ای جواب می‌دهد که فعلن زمان جنگ نیست. اسرائیل بدنبال آتشفشان انفجار پیجرها و بی سیم‌های و نابودی اعضای رهبری و مسئولان حزب الله، بمباران مراکز مهمات در لبنان را در دستور قرار می‌دهد. حزب الله زیر ضربه‌های حاد قرار گرفت، طبق گزارش روزنامه لوموند ۲۰ درصد از نیروی نظامی و فرمانده‌های نظامی این نیروی نیابتی در طی دو روز یا کشته شدند یا زخمی شدند. البته حزب الله در همین زمان بیش از ۴۵۰ موشک و راکت به روی اسرائیل پرتاب کرد و ستاد موساد در تل آویو را هدف قرار داد که خنثی شد. ولی ارتش اسرائیل بیش از ۱۱۰۰ انبار مهمات و موشکی حزب الله در لبنان را بشدت مورد حمله قرارداد و نابود کرد. اسرائیل در این دوره تعداد زیادی از فرماندهان ارشد حزب الله مانند فواد شکر و ابراهیم قبیسی را به قتل رساند. بدنبال ضربه‌های نظامی و سازمانی، حسن نصرالله رهبر حزب الله در۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ به همراه تعداد زیادی از رهبران سیاسی و نظامی حزب الله و سه تن از فرماندهان سپاه پاسداران مانند عباس نیلفروشان، در بیروت و در عمق ۳۰ متری در زیر زمین مخفیگاه سری خود کشته میشود. حسن نصرالله چپاولگر ایران و سرکوبگر مردم ایران ترور شد. کشتن حسن نصرالله یک حادثه بزرگ در لبنان و یک چرخش بزرگ در خاورمیانه بشمار می‌آید.
احتمال ترور خامنه‌ای
نهم، با شتاب تحولات، در این دوره اخیر خامنه‌ای تصمیم گرفت استراتژی تازه‌ای بکار برد. او دید اسماعیل هنیه در قلب تهران ترور شد و پیجرها و بی سیم‌های حزب الله توسط موساد منفجر شد و حسن نصرالله با ۲۰ نفر از مسئولان نظامی‌اش نابود شد، بنابراین کشتن او و افراد خانواده او مانند مجتبی پدیده دشواری نیست. افزون برآن، نوشیدن یک جام زهر جدید اجباری است. پس او باید عقب نشینی کند. روشن است قانع کردن تندروهای حکومتی و حوزوی کار ساده‌ای نیست. بسیج متحدین او مانند احمدعلم الهدی برای خفه کردن اعتراض‌ها لازم است. او بدورغ می‌گوید: «مقاومت» درهم نشکسته و «تمام لبنان علیه اسرائیل شوریده» است. امام جمعه اردبیل استدعا می‌کند تا جوانان اردبیل و تبریز و ارومیه و زنجان و باکو به لبنان بروند و می‌افزاید: «هیهات که ما اهل فرار باشیم» و بالاخره می‌گوید «لشگر عظیمی از کربلائی‌های ایران و عاشقان سیدالشهدا به لبنان سرازیر خواهند شد.». رژیم تکان نمی‌خورد و پس از قتل سرسپرده‌اش، حسن نصرالله، علیه اسرائیل تهدید نظامی هم نمی‌کند. خبر می‌آید که خامنه‌ای را به مکان مطمئن انتقال داده‌اند. رژیم شیعه حس می‌کند پس از ترور هنیه، پس از ترور نصرالله و پس از ترور فرماندهان شیعه لبنانی و ایرانی، ترور خامنه‌ای می‌تواند نزدیک باشد. ترور به دنبال حمله موشکی یا یک کودتا، یکی از احتمال‌های قوی است.
رژیم در بن بست فلج کننده
دهم، رژیم شیعه خامنه‌ای در شرایط کنونی در درماندگی است و به دلایل زیر نمی‌تواند و نمی‌خواهد به اسرائیل حمله کند:
رژیم پهپادهای متنوعی ساخته و موشکهای بالیستیک فراوانی را آماده کرده است. ولی ناوگاهای جنگی موجود متعلق به دوران پهلوی است و فاقد تکنولوژی مدرن هستند و قدرت رقابت جنگی با ناوگان اسرائیل را ندارند. تخریب بسیاری از پایگاه‌های حزب الله در لبنان توسط جنگنده‌های اسرائیلی و استفاده از بمب‌های بسیار قدرتمند سنگرشکن که در اعماق زمین نفوذ می‌کند، گوشه‌ای از برتری نظامی اسرائیل را نشان می‌دهد.
همه مرکزها و جایگاه‌های اتمی و نظامی ایران مورد شناسایی اسرائیل قرار دارد و بنابراین اسرائیل می‌تواند آنها را مورد هدف نظامی و بمباران خود قرار دهد. بسیاری از مراکز حساس و مخفی رژیم مانند تونل گسترده امام علی که در دل کوه‌های خرم آباد قراردارد و پایگاه و انباری بزرگی برای موشکهای بالیستیک می‌باشد، توسط اسرائیل شناسایی شده است.
درگیری نظامی و جنگی حکومت شیعه با اسرائیل می‌تواند فرصتی برای جنبش داخلی باشد. ادامه انقلاب زن زندگی آزادی خواست جامعه است. ستم‌ها ادامه دارد و بخش مهمی از زنها و جوانان و طبقه متوسط و زحمتکش خواهان خواهان سقوط رژیم خامنه‌ای هستند. اکثر ایرانیان از رژیم آخوندی بیزار هستند. آنها میهن خود را دوست دارند و به خاطر رژیم خامنه‌ای را اشغالگر می‌دانند.
شخص خامنه‌ای در ترس و تنهایی زندگی می‌کند و جانشینی او بطور حاد مطرح است. حمله به اسرائیل تمام معادله‌ها را پیچیده تر و اوضاع را پرخطرتر می‌کند. خامنه‌ای از نفوذ عناصر اسرائیلی و جاسوسان ایرانی در سپاه و حکومت، بشدت نگران است و اعتماد خود را به اطرافیان خود از دست داده است. فروپاشی درونی حکومت توتالیتر شیعه به اوج رسیده است.
نتیجه این تغییر بزرگ چیست؟
در خاورمیانه «هلال شیعه» به بحران عمیق فرو رفته است. اکنون میتوان پرسش کرد که پس از ۴۵ سال، آیا پیشروی استعماری رژیم دینی شیعه در منطقه متوقف شده است؟ تمام کشورهای عربی سنی از شکست حزب الله خرسند هستند زیرا این شکست در ضمن شکست اسلام سیاسی، شکست حکومت شیعه خامنه‌ای و شکست کل سیاست منطقه‌ای رژیم است.
آرایش قوا در خاورمیانه چگونه تغییر می‌کند؟ حزب الله حسن نصرالله مرد. این حزب پایه «هلال شیعه» بود و امروز در وضع تلاشی کامل قرار گرفته است. آیا حزب الله در لبنان از بین خواهد رفت؟ آینده لبنان چه خواهد شد؟ اگر منابع مالی و نظامی ایران به حزب الله قطع شود دورنمای سیاسی لبنان چه خواهد شد؟ استراتژی هلال شیعه وسیله‌ای برای دفاع از جمهوری اسلامی بود. مجموعه این شبکه شیعه در آستانه نابودی قراردارد. چه رژیم باقی بماند و چه سرنگون شود، سیاست نیابتی رژیم با شبکه تروریستهای اسلامی به پایان رسیده است.
آینده رژیم اسلامی و مسئله جانشینی خامنه‌ای چگونه قابل بررسی است؟ رژیم برای ماندگاری چه سیاستی را در پیش گرفته است؟ تغییر وضع موجود در منطقه شکل گیری سیاسی جدید را ممکن می‌سازد و در این رابطه سیاست غرب و سیاست روسیه چگونه شکل خواهد گرفت. خامنه‌ای برای بقای خود می‌کوشد با غرب نزدیک شود ولی اتکای اصلی او به روسیه خواهد بود. شکست جمهوری اسلامی در منطقه بمعنای شکست کل سیاست خامنه‌ای و کل حکومت خامنه‌ای است. آیا اسرائیل همسو با جناح هایی از رژیم، خامنه‌ای را خواهد کشت؟ چه ترکیبی از هیات حاکمه کنونی در قدرت بعدی قرار خواهند گرفت؟ جنبش مردمی چگونه واکنش نشان خواهد داد؟ شکست سیاست متجاوزانه و استعماری رژیم خامنه‌ای و فروپاشی درونی حکومت فاسد ولایت فقیه و احتمال فروریزی رژیم شیعه، فرصت مناسبی برای پیشبرد پروژه دمکراسی لائیک در ایران است. نیروهای سیاسی دمکرات و لائیک و آزادی خواه باید خود را آماده کنند.
جلال ایجادی
جامعه شناس، دانشگاه فرانسه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
جلال ایجادی در کتابهای گوناگون در باره اسلام و قرآن و تروریسم اسلامی و نیز جنبش‌های اجتماعی در جهان و انقلاب‌های ایران نوشته است. آخرین کتاب او «انقلاب برای گسست، جامعه شناسی انقلاب زن زندگی آزادی»، ۳۳۰صفحه انتشارات فروغ. این نویسنده تا کنون کتاب «نواندیشان دینی، روشنگری یا تاریک اندیشی»، ۳۱۰ صفحه، نشر مهری، کتاب «جامعه شناسی آسیب‌ها و دگرگونی‌های جامعه ایران»، ۴۰۰ صفحه، انتشارات نشرمهری، کتاب «بررسی تاریخی، هرمنوتیک و جامعه شناسی قرآن»، ۳۸۰ صفحه، و کتاب «اندیشه ورزی‌ها در باره جامعه شناسی، فلسفه، زیستبومگرایی، اقتصاد، فرهنگ، دین، سیاست»، ۷۲۰ صفحه، چاپ نشر مهری، منتشر شده است. جلال ایجادی هر هفته پنج برنامه تلویزیونی در زمینه انقلاب، لائیسیته، دمکراسی، فلسفه، جامعه شناسی و نقد قرآن و اسلام، تهیه و پخش می‌کند. این برنامه‌ها را در یوتوب میتوانید مشاهده کنید. ایجادی آخرین اثر خود را بنام «بحران بزرگ زیستبوم جهان و ایران» در ۴۸۰ برگ، انتشارات فروغ، منتشر نمود. بزودی کتاب تازه‌ای به نام «گیتی مداری و لائیسیته، قدرت سیاسی در ایران» از جلال ایجادی توسط انتشارات فروغ منتشر میشود.
