بر اساس روایات اسلامی معاویه از سال ۶۶۱ تا ۶۸۰ (میلادی) خلیفه مسلمانان بود. این اسلام شناسان همچنین اشاره کرده اند که بعد از مرگ معاویه پسرش یزید از سال ۶۸۰ تا ۶۸۳ خلافت کرد. ما از معاویه سنگ نبشته و سکه در دست داریم، اما سنگ نبشته ی، یا سکه ی از یزید تا به امروز پیدا نشده است (1).سکه شناس انگلیسی جان واکر (John Walker ) به سکه هایی از عبدالملک مروان که در سال های مختلف ضرب شده اند اشاره می کند:
" سکه‌هایی از عبدالملک مروان در ضراب‌خانه مرو در سال ۷۵ ضرب شده اند. عبدالملک مروان همچنین در ضراب‌خانه‌های اردشیر خُرّه ( سال ۷۳ ) و در دارابگرد ( سال‌های ۶۰ و ۶۵) به نام خود سکه ضرب کرده است. تمام تاریخ‌های ضرب سکه های عبدالملک مروان به سال هجری هستند، به جز تاریخ‌های سکه‌های دارابگرد که می بایست به سال یزدگردی نسبت داده شوند.
"Arab-Sassanian coins with 'Abd al-Malik's name name .....are from the mint of Merv, year 75. His other mints are Ardashir-Khurra, year 73, and Dārābjird, years 60 and 65.... All his dates are in terms of the Hijra era, with the exception of those on the Dārābjird coins, which must be according to the Yezdigird era, i.e. A.H. 72 and 77".(2)
بر روی سکه های عرب- ساسانی فقط یک عدد (سال) ضرب شده است و مشخص نیست که این سال به کدام دوره تعلق دارد، به دوره هجری (مبداء سال ۶۲۲ )، یا به دوره یزدگردی (مبداء سال ۶۳۲)
سکه- و ناریخ شناسان سنتی برای همخوان کردن تاریخ ضرب سکه های عرب- ساسانی با اخبار طبری تقویم یزدگردی را تنظیم کرده اند، بدین معنی که اگر تاریخ ضرب سکه با اخبار تاریخ طبری همخوان باشد تاریخ هجری است و اگر همخوان نباشد تاریخ یزدگردی است.
به گفته طبری عبدالملک مروان در سال ۶۸۵ به خلافت می رسد و به همین علت سال ۶۰ بر روی سکه دارابگرد عبدالملک مروان نمی تواند سال هجری ( ۶۸۲) باشد، چون در این سال یزید خلافت می کرد و عبدالملک مروان نمی توانست به نام حود سکه ضرب کند. سکه شناس انگلیسی با انتخاب سال یزدگردی سکه عبدالملک مروان از سال ۶۰ را با تاریخ طبری همخوان می کند. بدین ترتیب عبدالملک مروان سکه خود در داربگرد را در سال ۶۹۲ (سال یزدگردی ) ضرب کرده و نه در سال ۶۸۲ هجری.
جان واکر به این مشکل همخوان نبودن تاریخ ضرب بعضی از سکه های عرب - ساسانی با متون اسلامی اشاره می کند :
"اهمیت سکه ها در این است که تاریخ معاصر را برای تأیید، تکمیل یا گاهی تصحیح مورخان به ما می دهند. با این حال موارد متعددی وجود دارند که نمی توان گواهی سکه را با اخبار تاریخی تطبیق داد".
"The importance of the coins lies in their providing us with contemporary date for corroborating, supplementing, or at times correcting the historians. Even so there are
numerous case where the coin evidence cannot be reconciled with the historical tradition (3)
از طرف دیگر اعراب در زمان ضرب سکه های عرب - ساسانی سال هچری، سال هجرت محمد از مکه به مدینه، را نمی شناختند. اعراب از سال هجری بعد از انتشار کتاب " سیره محمد " از ابن هشام (درگذشت ۸۳۳ ) آگاه شدند. سالی که بر روی سکه های عرب ساسانی ضرب شده اند سال اعراب
به گفته اسلام شناس دانمارکی پاتریشا کرون "در اسناد از قرن ۷ اشاره‌ی به سال هجری نشده است. اسناد عربی (سکه، سنگ نبشته، پاپیروس) نامی از دوره) هجری (نبرده‌اند. اسناد سوری و یونانی فقط به اعراب اشاره می‌کنند. دو سند کلیسای نستوری از سال‌های ۶۷۶ و ۶۸۰ از حکمرانی اعراب نام می‌برند".
No seventh-century source identifies the Arab era as that of hijra. The Arabic material ( coins , papyri , inscription) consistently omits to name the era.The Greek and Syriac material tells us whose era in was, usually referring to it as that of the Arabs; but the only clue to the nature of the event which constituted its starting-point is the dating of two Nestorian ecclesiastical documents of 676 and 680 by the year of ' the rule of Arabs' (4)
سالی که بر روی سکه های عرب ساسانی ضرب شده اند سال اعراب است و نه سال هجری. به این سال اعراب معاویه در سنگ نبشته " ام قیس" اشاره کرده است. مبداء سال اعراب سال 622 است; در این سال ارتش خسرو پرویز دوم در ارمنستان از بیزانس شکست خورد و اعراب سوریه و فلسطین از حکمفرمایی ( پادشاهی ) ساسانیان که تا این زمان این مناطق را تحت کنترل خود داشتند رهایی می یابند. سال 622 سال استقلال و خود مختاری اعراب است.
اگر ما به سکه های عرب - ساسانی مراجعه کنیم بعد از معاویه عبذالملک مروان به خلافت می رسد و نه یزید. اکنون این پرسش مطرح است که چرا طبری بعد از معاویه خبر از خلافت یزید می دهد. به گفته اسلام شناس آلمانی سون کالیش ( Seven Kalisch) " اسلام ادامه سنت تورات و انجیل است و به همین دلیل می بایست در نظر داشت که سازوکارهای همانندی از اسطوره های دینی در نگارش متون اسلامی هم به کار گرفته شده اند.
"Der Islam steht in der Tradition des Alten und des Neuen Testaments und schon deswegen müssen wir ernsthaft in Erwägung ziehen, dass bei islamischen Texte der Abfassung der ähnliche Mechanismen der religiösen Mythenkonstruktion am Werk gewesen sind" (5)
خلافت یزید یک اسطوره دینی در تاریخ نگاری طبری است
------------------------------
1 - سکه شناس ایرانی ملک ایرج مشیری در سال 1982 یک سکه عرب - ساسانی از سال 681 را به نمایش می گذارد و ادعا می کند که این سکه به خلیفه یزید بن معاویه تعلق دارد
سایت اسلام شناسی
( https://www.islamic-awareness.
عکس این سکه را منتشر کرده است.
در پشت سکه نماد آتشکده زرتشت، سال ضرب سکه ( سال یک) و همچنین وآژه YZYT نیز ضرب شده است که به عقیده مشیری نام یزید است. اما قدیمی ترین سکه های عرب- ساسانی از سال بیست هستند و تا به امروز سکه ی که سال کم تر از بیست بر روی آن ضرب شده باشد پیدا نشده است.
کتاب فرهنگ پهلویک ( FRAHANG - I PAHLAVIK)
https://bayanbox.ir/.../
که به دوره ساسانیان تعلق دارد به وآژه YZYT اشاره کرده است ( ص 143)
به نقل از سکه شناس آلمانی فولکر پپ ( Volker Popp) وآژه YZYT یک فرم چانبی از وآژه YZDT به معنی ایزد است.
بر روی سکه ی که مشیری آنرا به نام یزید معرفی کرده نام یک خدای ایرانی ضرب شده است.
2 - J. Walker, A Catalogue Of The Muhammadan Coins In The British Museum, 1941, Volume I، Arab-Sassanian Coins, London1941
3 - J. Walker, P. xxviii
4 -Crone/Cook, Hagarism, P.160, Fn. 56
5 - https://www.giordano-bruno-
بنیاد میراث پاسارگاد
