دیدار من با زکریا هاشمی (نویسنده، کارگردان، بازیگر و فیلمبردار سینمای قبل از انقلاب) در خانه‌اش در پاریس

مصطفی خلجی

زکریا هاشمی؛ هنرمند تبعیدی که با نوشتن مردمش را یافت یکی از بهترین و مهمترین کتاب‌هایی که اخیرا در خارج از ایران منتشر شده، خودزندگینامه زکریا هاشمی، نویسنده و هنرمند مطرح ایرانی ساکن پاریس است که «مردمی بودن» بهترین توصیف برای اوست.

هاشمی چهل سال پیش از وطنش جدا شد، اما از مردم وطنش نه. او همچنان با مردمانی زندگی می‌کند که از کودکی در میان آنها زیست، با زبان آنها حرف می‌زند، همان قدر صمیمی و بی‌تکلف.

این هنرمند که انقلاب ایران زندگی‌ خصوصی و حرفه‌ای‌اش را زیر و رو کرد، در غربت به نوشتن پناه آورد؛ به نوشتن پناه آورد تا مردمی را پیدا کند که دیگر در اطرافش نبودند.

نمونه زکریا هاشمی، نمونه‌ای از «معجزه نوشتن» است؛ این که چطور نوشتن می‌تواند تو را از کابوس‌هایت رها کند، این که حتی خودکامه‌ترین حکومت‌ها توان گرفتن قلم را از تو ندارند، این که کلمات و کتاب‌ها چگونه می‌تواند تو را بار دیگر به وطنت وصل کند، این که نوشتن چگونه می‌تواند تو را در غربت، زنده نگاه دارد. نمونه زکریا هاشمی، مثال ایستادگی هنرمندان ایرانی در تبعید است.

او در آستانه نود سالگی، بیمار اما پرتوان و با حافظه‌ای شاداب، به یاد ما می‌آورد که چه بر سر همه ما گذشت. حرف‌ها و نوشته‌هایش، فقط زندگی یک انسان نیست، نمایی از یک تجربه جمعی است و نشان می‌دهد شکست‌های پی‌درپی، مانع از عشق ورزیدن به زندگی و هنر نمی‌شود.