حال ما ایرانیان کنشگر خارج از کشور،

که نه در درون سیستم حکومت یا اداره‌ی کشور نقشی داریم،

نه در احزاب مدرن «ایرانی»، رقابت سالم و دموکراسی را آموخته‌ایم،

نه در سازمانهای سیاسی با چند ده هزار «عضو» توانسته‌ایم خود را بیابیم تا کار تشکیلاتی را بیاموزیم - و بلکه تعداد تمام «اعضای» سازمانهای سیاسی‌مان به پنج هزار نفر هم نمی‌رسد،

نه قدرت مالی و سرمایه‌ی مخالفان جمهوری اسلامی ایران در ساز و کارهای پرمحصول و زایا متمرکز شده‌اند،

همچنان و همواره بسی امید داریم که، منفردانه یا هر از چند تن، متکی به خود یا جمع، ادعای برتری‌مان را لبیک بشنویم.

پا جلو نمی‌گذاریم زیرا درست می‌بینیم و ریسک نمی‌کنیم زیرا تجربه داریم! : باشگاهی که از ترس باخت، مدتهاست هیچکدام از مدعیان به رینگ وارد نمی‌شوند. آنکه شود هم، یا نفوذی باشگاه دیگری است یا رینگ و حریف را نمی‌شناسد.

ملاحظات

در شروع همایش همکاری ملی سرود شاهنشاهی که در زمان حیات محمدرضا‌شاه در جایگاه سرود ملی کشور بود، خوانده شد. بی‌شک این اقدام خارج‌خوانی بود. این سرود از هر دو طرف که می‌نگریم، درست در بین نت‌های این همایش قرار نمی‌گرفت. از دید مخالفان پهلوی‌ها پخش این سرود کاملا حرکتی ناجایز بود و هست. زیرا، تجلیل از دوران قبل از انقلاب بود و سرودی را که می‌توان آنرا صوری دید؛ از یک فرد می‌گوید نه از مردم! (در حالیکه واژه «شاهنشاه» واژه‌ای فرافردی هم هست و بار تاریخی آن از پیوند شخص شاه با ملک و مردم می‌گوید!) از سویی پخش این سرود، و از طرف قدرشناسان شاه فقید و دوران قبل از انقلاب، در همان شروع داستان همایش، در را بروی قضاوت تاریخی علیه شخص پادشاه فقید بست. یک ضربه‌ی کوچکی به شانه‌‌ی انقلابیون زد که: زمان گذشت و قضاوت‌ها دگرگون شده‌اند! یقین دارم لحظه‌ای که این سرود پخش شد، بخشی از حاضران برای تنظیم عکس‌العمل خود با یک غافلگیری روبرو شدند، اما بسرعت همان دادگاه ۴۷ ساله‌ای که از دیو به فرشته مسیر پیمود، همسویی در برابر چشمانشان نشست. باری، کاری بود بس متهورانه:

مهتری گر بکام شیر در است
رو خطر کن ز کام شیر بجوی

در سخنرانی‌های کوتاه و در شعارها، خطاب کردن شاهزاده با نام عنوان پادشاه و شاهنشاه، هرچند یک رفتار سلیقه‌ای هم می‌تواند تعبیر شود اما با وجود تاکید‌های قبلی و مکرر خود شاهزاده در سخنرانی‌های قبلی‌اش و حتی درخواست از عدم شعارهای همسو از سوی حاضرین، چندان ردیف کار نبود، ولی گویی ایرانیان را جدل خوش آید!

در برنامه‌ی چشم‌انداز ایران اینترنشنال با اجرای مهدی مهدوی آزاد، نقدی بر این مضمون شنیده شد که «چرا شاهزاده خود را «پدر» مردم نامید! در جهان سیاسی امروز، مردم نیاز به پدر ندارند.» کسانیکه بر پروسه‌ی چند دهه‌ای از تلفیق کلمه‌ی «شاه» و «رهبر» تا رسیدن به کلمه‌ی «پدر» ایراد می‌گیرند، کاملا «کرسی‌نشستگان» خارج‌نشین باید باشند. جوری سفت و محکم حرف می زنند که گویی در مصاف با جمهوری اسلامی نیستند و عنقریب پوزه‌ی ملایان را به خاک خواهند مالید. طوری از نظم و ارزش‌های سیاسی و جایگاه انسان در مبارزه‌ی سیاسی تصویر می‌سازند که اگر ناشناسی از راه برسد و چیزی از این تاریخ رفته‌ی بر ایران پس از انقلاب را نداند، گمان می‌کند یک فرد از اپوزیسیون لهستان یا بلغارستان در برابر دولت آن کشور قد علم میكند. این، منوال سازش با جمهوری اسلامی بوده است و هست که در پس ماسک کژپنداری شکلک در می‌آورد. در حالیکه مردم ایران در ناامیدی، ناتوانی و درماندگی با رژیم در جدالند. دل‌شکسته از اصلاح‌طلبان، خسته از اپوزیسیون خارج، به مبارزه مشغولند. بر واژه‌ی پدر ایراد میگیریم، زیرا کورذهنی برای درک شرایط و ضرورت براندازی داریم. شرایط جانکاه امروز ایران، افت کم‌نظیر رفاه مردم ایران، بسته‌شدن همه‌ی روزنه‌های امید برای رهایی از رژیم خونخوار ملایان، دیگر با عینک‌های فلسفی و سیاسی و جامعه‌شناسی قابل مشاهده نیستند؛ مردم امروز ایران درون یک طوفان روانشناختی و روحی خشمگین به پیش میروند. رفتار مردم از پارادایم‌های دسترسی به توسعه‌ی مدرن و کشوری دموکراتیک، خارج رفته است؛ مردم در یک گردباد تند برای دستاویزی به اتکای روانی و اعتماد و امید یکدیگر را می‌پویند و می‌سایند. این ناقدان سخت‌مدار هرگز شاید نفهمند که در شرایط بسیار بحرانی و جانفرسا، انسان به تک‌ضربه‌های عاطفی و باور به وجود انسانیت پایبند و معتاد می‌شود.

فرصت‌

از چند و چون میزان و روش دعوت برگزارکنندگان این همایش چیزی زیادی نمی‌دانیم - که هیچ نمی‌دانیم. این خود از کاستی‌های این همایش بود و هست و امید که در آینده اینگونه‌ها را با روش‌های مدرن و اقتباس از کار دیگران بهبود بخشند. البته، این نکته که تعدادی چهره‌های جدید و بدون پیشینه‌ی سیاسی کار در اپوزیسیون، در این همایش بودند، ابدا نکته‌ی منفی نبود که مثبت هم بود. حضور خانواده‌های جانبازان مبارزه با رژیم هم این همایش را آراست، و عاطفی و باورکردنی ساخت.

اما، آنهاییکه همایش را ناجایز دانستند، تحریم کردند، به سخره گرفتند و یا ناچیز شمردند، ای بسا که اشتباه‌شان حتی استراتژیک بود. سپهر سیاسی ماههای آتی ایران باردار است. اینبار سکوت آنها سرشار از ناگفته‌ها نیست که بیست و چهار ساعته سالهاست دارند می‌گویند. سکوت آنها، در راستای مبارزه براندازانه با جمهوری اسلامی، اگر تعبیر بر بی‌اعتنایی باشد، بیشتر به سوزاندن فرصت می‌ماند. امیدواریم که این بی‌اعتنایی، از روی کج‌فکری‌ها نباشد.

احزاب کرد جایشان بسیار خالی دیده می‌شد! منظور، دو حزب «دموکرات کردستان ایران» و «حزب کومله» است. «اشتباه استراتژیک سازمانهای کردهای ایران آیا قرار است تکرار شود - به قیمت جا گرفتن در بازیهای خطرناک خاورمیانه؟ امروز خاورمیانه خاورمیانه‌ی زمان بیل کلینتون نیست! از سویی شناخت و ارزیابی کردهای ایران از خاورمیانه، کم‌توشه و سطحی نیست. آنان، خوب در حیطه‌ی منطقه‌ی جغرافیایی چهار کردستان اشراف به سیاست‌ها و پیامد‌ها دارند. منتهی، اقدام اخیر عبدالله اوجالان، رهبر سیاسی کردهای ترکیه، می‌بایست یک پژواکی از پراگماتیسم مناسب با اوضاع خاورمیانه را، در موضع کردهای ایران نشان میداد. در زمان جنبش مهسا، همگرایی کوتاه‌مدت و نازای شاهزاده رضا پهلوی و ٰعبدالله مهتدی، دبیر حزب کومله‌، برای مهتدی فشار‌های سیاسی زیادی را ایجاد کرد. بدون شک در بین کنشگران کرد، تعامل‌گزین و مطلق‌گرا وجود دارد. اما اینبار، کاملا بسیار جالب است که فهمید در فکر هموطنان کرد شجاع و دموکراسی‌خواه ما چه می‌گذرد؟ منتظر چه هستند؟ این «روش» کردهای ایران، که در زمان‌های خاصی به کنار و حاشیه مسائل کلان کشور‌ها می‌روند، بارها دیده شده است. اگر نابخردانه نفهمیده باشیم، نوعی آشفتگی در بین کردها وجود دارد: گاهی با شما هستیم اما مشروط - گاهی با شما نیستیم! محصولی کاملا تلخ! زیرا کردها نمی‌توانند جز براندازی، سیاست دیگری داشته باشند. دست تفاهم و تفهیم کردها با جمهوری اسلامی ایران، بسیار دردناک گزیده شده است حتی به قیمت از دست‌دادن یکی از پخته‌ترین سیاستمداران منطقه‌ی خاورمیانه یعنی عبدالرحمان قاسملو. اگر با شاهزاده رضا پهلوی نه، کردها با کدام جریان خالص برانداز می‌توانند همراه شوند؟ یا اینکه پس از جنگ دوازده روزه، استراتژی کردها دگرگونی بنیادین و بر اساس کدام منظر، یافته است؟ شک‌برانگیز هم هست!

براستی عده‌ای باور دارند که ایران تکه تکه، و تکه‌ای هم به‌ آنها میرسد؟ تکه‌های امروز خاورمیانه ما را درس نیست؟ آیا اقلیم کردستان ٰعراق، مدلی ایده‌‌آل و شدنی برای ایران هم هست؟ مدل اوجالان چطور؟ اگر اوجالان به پست‌های سیاسی دست یابد چطور؟ اشتباه نشود، این پرسش‌ها ایراد و اتهام و انگ نیستند - هیچ جریان سیاسی حق ندارد جریان سیاسی دیگری را بخاطر عدم مشارکت یا مخالفت، یا تفکر سیاسی ویژه مواخذه نماید - که این خود فاشیسم است. اما، دور ماندن کامل کردها از یک جریان قوی و بالقوه ایرانی که بسوی فروپاشی رژیم میرود و می‌تواند تامین کننده‌ی بستر مناسب شکل حکومتی «نامتمرکز» باشد، بسیار عجیب است. ‌اگر جنگ با اسراییل، ایران را به سوی تجزیه نبرد، آیا ایستادن در کنار شاهزاده رضا پهلوی، راه رسیدن به بستر مناسب برای ایالت‌ها نمی‌تواند باشد؟ شاید جدا حافظه‌ی سنجابی بخشی از ایرانیان، ویترین دلبندی شده است.

از مجاهدین نوشتن نشاید و به قول شاعر بسنده کنیم:
چو ملک کر شود و نشنود مراد ملک
دو چیز باید دینار زرد و تیغ کبود.

نقطه

بیست و نهم ژولای ۲۰۲۵

** همانگونه که مراد ویسی در تحلیل روز یکشنبه‌ی خود گفت، همایش همکاری ملی، سرتاپا همایش براندازان بود.