گروه‌هایی مانند چریک‌های فدایی خلق، ستاره سرخ و... با الهام از جنبش‌های مسلحانه در کوبا، ویتنام و فلسطین، اسلحه به دست گرفتند تا با رژیمی مبارزه کنند که، هرچند اقتدارگرا به نظر می‌رسید، اما در عمل مشغول نوسازی کشور و بازسازی زیرساخت‌های آن بود.

تناقض روشنفکران با اسلحه

نکته مهم اینجاست که اغلب اعضای این گروه‌ها، برخلاف ادعای پرولتاریایی‌شان، از طبقات بالای جامعه، دانشگاه‌های نخبه و خانواده‌های مرفه برخاسته بودند. (منبع: خاطرات امیرحسین فطانت، «در دامگه حادثه»)

این چریک‌ها که شعار "دیکتاتوری پرولتاریا" سر می‌دادند، نه در کارخانه بودند، نه در مزرعه؛ بلکه در خانه‌های تیمی، با ترجمه‌های فارسی آثار مائو، لنین، چه‌گوارا و مارکس، انقلاب را تمرین می‌کردند. برخی از آن‌ها، پیش از دستگیری، حتی در خاطراتشان می‌نویسند که «نمی‌دانستند برای چه هدفی می‌جنگند» و صرفاً "ضرورت مبارزه" را تکرار می‌کردند. (منبع: خاطرات یک چریک ناشناس، گردآوری: دکتر رضا علیجانی)

نکته‌ای دردناک اما طنزآمیز آنجاست که پس از شکست جنبش‌های مسلحانه و وقوع انقلاب ۵۷، بسیاری از همین افراد که تا دیروز از «امپریالیسم غرب» سخن می‌گفتند، نه به شوروی پناه بردند، نه به کوبا یا چین.

بلکه پاریس، لندن، برلین، استکهلم، تورنتو و لس‌آنجلس، میزبانانی شدند برای روشنفکرانی که تا دیروز آمریکا را شیطان بزرگ و اروپا را سرمایه‌داری متجاوز می‌دانستند.

بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده این جریان اکنون در تلویزیون‌های ماهواره‌ای غربی تحلیل‌گر شده‌اند و با نگاهی بالا به پایین، همان آرمان‌هایی را تکرار می‌کنند که نتیجه‌اش، سقوط یک نظام مدرن‌ساز و روی کار آمدن یک حکومت ایدئولوژیک و استبدادی بود.

خیانتی ناخواسته؟ یا کوربینی ایدئولوژیک؟

نمی‌توان ادعا کرد که حکومت محمدرضا شاه پهلوی بی‌نقص بود.

اما پرسش اینجاست:

اگر آن روشنفکران چپ واقعاً دغدغه‌ی «عدالت اجتماعی» داشتند، آیا منطقی‌تر نبود که به‌جای تقابل، به حکومت کمک می‌کردند تا اصلاحات سریع‌تر و عمیق‌تر پیش برود؟

آیا راه چاره، واقعاً انقلاب مسلحانه‌ای بود که ایران را از مسیر مدرنیزاسیون و توسعه، به سمت یک حکومت ایدئولوژیک دینی، با دهه‌ها سرکوب، مهاجرت و عقب‌ماندگی سوق داد؟

اگر هدف عدالت بود، چرا آن‌همه فرصت برای مشارکت در نوسازی کشور نادیده گرفته شد؟

چرا به‌جای نقد سازنده و مشارکت مدنی، اسلحه به دست گرفتند و زیرساخت‌های در حال رشد کشور را نشانه رفتند؟

و مهم‌تر از همه: چرا امروز هیچ‌کدام در کوبا یا چین زندگی نمی‌کنند؟

پاسخ ساده است: آن‌ها محصول غرب بودند، نه شرق. اما درگیر رویایی بودند که ربطی به ایران نداشت.

زمان آن رسیده است که با واقع‌بینی به گذشته نگاه کنیم.

ایران در دهه ۵۰ شمسی، کشوری در حال توسعه بود؛ با مشکلات، بله، اما با چشم‌اندازی روشن.
چپ مسلح، با خامی سیاسی و شیفتگی به انقلاب، این مسیر را تخریب کرد. و امروز، با چمدانی پر از شکست، هنوز هم آرمان‌هایی را تبلیغ می‌کند که نه خودش به آن‌ها وفادار ماند، و نه ملت از آن‌ها نفعی برد.

بازخوانی این تاریخ، نه برای انتقام، بلکه برای آگاهی و جلوگیری از تکرار همان اشتباهات است.

باید به نسل امروز یادآوری کرد که کشورها با فکر و توسعه ساخته می‌شوند -- نه با ایدئولوژی.