عبدالله مومنی
در روزها و هفته‌های اخیر، دستگاه تبلیغاتی دولت وفاق و قوه قضاییه با آب و تاب فراوان از «عفو گسترده و پرشمار» سخن گفتند و کوشیدند این اقدام را به‌عنوان نشانه‌ای از تغییر رویکرد حاکمیت و گشایش در فضای سیاسی کشور جلوه دهند. روزنامه‌های دو جناح تیترهای بزرگ زدند و تصاویر پرطمطراقی از «بخشودگی» منتشر کردند تا چنین القا شود که گویی نظام سیاسی به نقطه‌ای تازه رسیده و اراده‌ای برای بازنگری در گذشته وجود دارد.
🔹اما واقعیت، درست در نقطه مقابل این پروپاگاندا قرار دارد. اعلام رسمی عدم شمول عفو به شناخته‌شده‌ترین چهره‌های زندانی، همچون ابوالفضل قدیانی، مصطفی تاجزاده، و سعید مدنی که صراحتا سالهاست سیاست‌های خانمان‌برانداز حکومت را از سر دلسوزی برای مملکت‌شان نقد کرده و با آنها مخالفت کرده‌اند، نشان داد که این بخشنامه عفو صرفاً یک نمایش سیاسی بی‌محتوا بوده است. این تصمیم آشکار ساخت که حکومت نه‌تنها آماده بازگشت از مسیر غلط و هزینه‌زای گذشته نیست، بلکه همچنان بر حذف منتقدان واقعی و صداهای صریح پای می‌فشارد.
🔹در این میان مورد تاجزاده اهمیت دارد. او طی دستکم دو دهه گذشته که نیمی از آن را در حبس بوده، منادی نقد بی‌پرده شخص رهبر و ساختار متمرکز قدرت بوده و ریشه مشکلات را در رهبری مادام‌العمر و قدرت غیرپاسخگو دانسته است. او در کنار ابوالفضل قدیانی سالهاست که هرگز دادگاه‌های غیرقانونی انقلاب را به‌رسمیت نشناخته و در جلسات محاکمه حاضر نشده و چنانچه اخیرا قوه قضاییه رسما اعلام کرد حتی برای مرخصی نیز تن به سازوکارهای معیوب دستگاه قضایی نداده‌اند.
🔹کنار گذاشتن چنین چهره‌هایی از دایره عفو طبعا خدشه‌ای به آنها وارد نمی‌کند چراکه ایشان آگاهانه مسیر مقاومت مدنی را برگزیده‌اند و عمر و جان خود را بر سر این راه گذاشته‌اند اما برای حکومت رسوایی به بار آورد و بیش از هر چیز ماهیت واقعی این بخشودگی را برملا کرد: عفوی بدون معنا، بدون اثر سیاسی و احتمالا صرفاً برای کاستن از هزینه‌های اقتصادی زندان‌ها و از سر عجز از نگهداری شمار بالای زندانیان در سراسر کشور.
🔹بدین ترتیب می‌توان گفت آنچه به‌عنوان «عفو گسترده» تبلیغ شد، در حقیقت بیش از آنکه نشانی از تغییر باشد، نشانه‌ای از ناتوانی و درماندگی است به ویژه اگر در پس ذهن برخی تصمیم‌سازان انتقال پیام تغییر به جامعه بوده باشد. چرا که حاکمیت در حالی از عفو سخن می‌گوید که در عمل حاضر نیست حتی گامی کوچک در جهت پذیرش صدای مخالفان بردارد. زندانیان سیاسی برجسته همچنان در حبس‌اند و روشن شده که هیچ اراده‌ای برای آشتی ملی یا تغییر در وضعیت زندانیان سیاسی وجود ندارد.
