گزارش خبرنگار واشینگتنپست از ایران
ترجمه متن: خبرنامه گویا
در یکی از شبهای شمال تهران، زنی جوان با موهای بلندِ بستهشده بهصورت دم اسبی سوار موتورسیکلت شد و پشت سر همراه مردش قرار گرفت. نهچندان دورتر، دو دختر دیگر روی پیادهرو سیگار میکشیدند؛ یکی با موی آزاد بهپشت، و دیگری با تیشرتی گشاد با آستین بلند تا آرنج. ویدیوهایی از این صحنهها به دست روزنامهٔ واشنگتن پست رسیده است.
![]()
این صحنهها -- که در بیشتر از نقاط دنیا عادی بهنظر میرسند، در ایران قابل توجهاند -- نشان میدهند که چگونه پایبندی به قانونِ الزامِ پوشش مو و پوشش متناسب در جامعهٔ ایرانی، که برای بیش از چهار دهه برقرار بوده، توسط زنان بهطور فزایندهای نادیده گرفته میشود.
بیش از سه سال پس از اعتراضات گستردهای که با مرگ مهسا امینی، زن جوان کرد-ایرانی که در بازداشت پلیس بهدلیل نوع پوششش جان باخت، آغاز شد، نافرمانی آشکار نسبت به حجاب اجباری نهفقط در تهرانِ، بلکه در شهرهای کوچکتر مانند رشت و حتی در مناطق محافظهکارتر مانند همدان، کرمانشاه و دزفول نیز رواج یافته است.
زنان ایرانی که با رسانهها گفتگو کردهاند میگویند که ماههاست شاهد «سرکوب شدید» نیروهای انتظامی نیستند که در تابستان منتهی به مرگ مهسا امینی رایج بود.
پیشتر نیروهای امنیتی زنان را برای چگونگی پوشش و کم حجابی بازداشت میکردند، چند ساعت یا حتی شبانه نگاه میداشتند. مجازات میتوانست زندان کوتاهمدت باشد، اما معمولتر، جریمه بود.
«مَرجان»۴۹ساله ساکن تهران: «متأسفانه، این چیزی است که ما هر روز از وقتی بیدار میشویم تا وقتی میخوابیم با آن زندگی میکنیم».
مقامهای ایرانی خود اذعان کرده اند که بهدلیل ترس از شعلهور شدن دوباره اعتراضات، نظارت بر حجاب را کاهش دادهاند.
این کاهش اعمال فشار در شرایطی رخ داده است که کشور با شرایط اقتصادی سخت، بحران آبی فاجعهبار و تحریمهای بینالمللی بهخاطر برنامهٔ اتمی خود روبروست.
مردم عادی نیز میگویند که کاهش برخورد با حجاب بهنوعی «شیرۀ رهاسازی فشار عمومی» تبدیل شده است، خصوصاً در ماههای حملات اسرائیل و امریکا که نارضایتی عمومی از دولت بالا رفته بود.
اِحساس میشود که جمهوری اسلامی ایران در «خطّ باریکی» گام میزند؛ از یکسو با افزایش شمار زنانی مواجه است که قانون حجاب اجباری را رعایت نمیکنند، و از سوی دیگر نگران است که سرکوب بیش از حد، دوباره مردم را به خیابانها بکشاند.
امسال حتی یکی از سیاستمداران محافظهکار ارشد، محمدرضا باهنر، صراحتاً اعلام کرد که دوران برخورد با حجاب از طریق قانون و مجازات عملاً به پایان رسیده است. پس از واکنش تند بخشی از حاکمیت، او تا حدودی سخنانش را پس گرفت و گفت که ارزشهای کشور باید حفظ شود، ولی روشهای ترویج آنها باید بازاندیشی شود.
با وجود آنکه دولت نسبت به پوشش زنان کوتاه آمده است، نهادهای مسئول به دیگر روشها برای ترویج آنچه «پوشش متناسب» مینامند، ادامه دادهاند. بهعنوان نمونه، نهاد دیدهبان حقوق بشر ایران گزارش داده است که از اواخر خرداد ماه تا مهر ماه امسال، دهها کسبوکار -- کافه، رستوران، سالن عروسی و فروشگاه لباس -- در نقاط مختلف کشور بهدلیل حضور زنان بیحجاب موقتاً تعطیل شدهاند؛ عمدهٔ این تعطیلیها خارج از تهران بوده است.
ساختار حکومت ایران گاهی موجب سردرگمی میشود درباره اینکه کدام قانون، کجا و علیه چه کسی اجرا میشود؛ بخش انتخابی حکومت تحت ریاست مسعود پزشکیان است، اما فرمانده نیروی انتظامی توسط رهبر معظم تعیین میشود. علی خامنه ای پیشتر گفته است که رعایت حجاب اسلامی برای زنان ایرانی غیرقابل مذاکره است.
در تهران، زنی که حدود شصتسال دارد به نام فاطمه میگوید که دههها طبق عرف خانوادگیاش روسری و مانتو پوشیده است، اما حالا روسری را در خانه میگذارد و با پیراهن و شلوار بیرون میرود. «بعد از همهٔ اتفاقاتی که افتاد، فکر میکنم تمام این قوانین واقعاً مضحکاند». «تمام موهایم سفید شده؛ چرا باید برای کسی مهم باشد که آنها را بپوشم یا نه؟»
تا جاییکه دولت هنوز اعمال محدودیت در پوشش زنان را بهصورت گسسته ادامه میدهد، تأثیر آن کوتاهمدت بهنظر میرسد. در شهر رشت ماه گذشته چند کافه بهدلیل سروکردن زنان بیحجاب تعطیل شدند، ولی یکی از ساکنان آنجا گفت تعطیلیها فقط حدود یک هفته دوام داشتند. ویدیوهای جدیدی که او به نشریهٔ واشنگتنپُست فرستاده، زنان را بدون حجاب و آزادانه در کافهها نشان میدهد.

تجاوز به دختر معلول ۷ ساله در مرکز توانبخشی کلاردشت
















