کن پولاک تحلیلگر پیشین سیا: ایران در وضعیت پیشا انقلابی است

انقلاب تنها در دو حالت به نتیجه میرسد یا حکومت توان استفاده از زور را از دست میدهد، یا دیگر تمایلی به استفاده از آن را ندارد

کن پولاک، تحلیلگر پیشین سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سی آی ای) و مدیر سابق شورای امنیت ملی، به پادکست ایران‌اینترنشنال گفت نارضایتی ایرانیان از نحوه اداره کشور رو به افزایش است، اما جمهوری اسلامی به دلیل توان و تمایل خود برای سرکوب مخالفان با استفاده از زور همچنان پابرجا مانده.

خبرنامه گویا: از دیدگاه ما آنچه کن پولاک در این گفتگو می‌گوید، صرفاً توصیف وضعیت ایران نیست، بلکه دعوتی است به بازاندیشی در این تصور رایج که «نارضایتی گسترده» به‌خودیِ خود به انقلاب منجر می‌شود. استدلال اصلی او بر تجربه تاریخی استوار است: دولت‌ها نه با از دست دادن محبوبیت، بلکه با از دست دادن انحصار زور سقوط می‌کنند. به بیان دیگر، شکاف میان مردم و حکومت شرط لازم انقلاب است، اما شرط کافی نیست. تا زمانی که ساختار قدرت بتواند هزینه نارضایتی را با ابزار سرکوب مدیریت کند، خشم عمومی لزوماً به تغییر سیاسی تبدیل نمی‌شود.

در این چارچوب، توصیف ایران به‌عنوان جامعه‌ای «پیشاانقلابی» بیش از آنکه پیش‌بینی سقوط باشد، هشداری درباره تعادل ناپایدار موجود است. نارضایتی فزاینده ایرانیان واقعی و عمیق است، اما حکومت نیز از تجربه، سازمان و منابع لازم برای مهار آن برخوردار است. تحلیل پولاک دقیقاً بر این نکته انگشت می‌گذارد که جمهوری اسلامی نه‌تنها هنوز توان استفاده از زور را دارد، بلکه از نظر ذهنی و ایدئولوژیک نیز مانعی جدی برای استفاده از آن احساس نمی‌کند. این تمایل، که در بسیاری از نظام‌ها در مراحل پایانی فرسوده می‌شود، فعلاً یکی از ستون‌های بقای حکومت است.

در نهایت، منطق این تحلیل به یک نتیجه‌گیری ناخوشایند اما واقع‌گرایانه می‌رسد: اگر قرار است تغییری بنیادین رخ دهد، نقطه عطف آن نه در خیابان، بلکه در درون ساخت قدرت خواهد بود. انقلاب زمانی ممکن می‌شود که سرکوب یا غیرممکن شود، یا بی‌فایده و پرهزینه جلوه کند. بنابراین پرسش اصلی نه این است که «مردم تا چه حد ناراضی‌اند»، بلکه این است که «حکومت تا چه زمانی حاضر است و می‌تواند با زور پاسخ دهد». پاسخ به این پرسش است که مرز میان وضعیت پیشاانقلابی و لحظه انقلابی را تعیین می‌کند.