هاله سحابی: جستجوگر "برابری" در متون مقدس، مدرسه فمينيستی

مدرسه فمينيستی: روز ۱۴ مردادماه، سالروز انقلاب مشروطيت و روزی که در آن طرف ديوارهای مجلس شورای اسلامی مراسمی انجام می شد و در اين سوی ديوار مردمی معترض در ميدان بهارستان يکی از ميادين قديمی شهر ملتهب تهران گرد آمده بودند، «هاله سحابی» ، بازداشت و به جمع زنان زندانی پيوست. او را در حالی که سرش از ضربه ای باتوم خون آلود بود بهپشت ميله های زندان منتقل کردند، جايی که امروزه روز، بی خبری از درون اش ديگر فقط مايه نگرانی نيست بلکه رنجنامه ای از جنون به همراه دارد.

اين سه زن: يکی متون مقدس را به منظور برابری زير و رو می کرد، ديگری آن را در متون حقوق بشر می جست و آن يک که برابری را به متن رسانه ها سنجاق می کرد

هاله سحابی، همچون ژيلا بنی يعقوب و شيوا نظرآهاری سه فعال جنبش زنان، همگی گرد هم آمده بودند تا انتخابات رياست جمهوری را با رنگ و نشان «مطالبات زنان» رقم بزنند. اين سه زن در ائتلاف «همگرايی جنبش زنان برای طرح مطالبات در انتخابات» شريک شدند تا يکی از اين سه ياور جنبش، «مطالبات زنان» را بنويسد ، ديگری آن را به روزنامه ها وارد کند و سومی آن را در بالای سرش بگيرد تا مردم آن را نظاره کنند. حال اين سه زن، با ميانگين سنی مختلف با سه رويکرد متفاوت نسبت به مسائل زنان که در نقطه ای شريک شده بودند، به زندان افکنده شده اند. بی شک همه آنان به خوبی می دانستند که ما زنان در کنار يکديگر است که می توانيم حقوق انسانی خود را بازيابيم و از همين روست که هاله سحابی در يکی از سخنرانی های خود گفته بود: «اکتساب فضائل، صفت جمعی است، تا وقتی هر زن به طور فردی به درجات خود برسد، نصيب جمعی پيدا نمی‌شود ولی اگر زنان با هم باشند و در به دست آوردن فضائل به هم کمک کنند، حتما اين ارتقای حقوق درجه به درجه اتفاق خواهد افتاد.»

زندان اوين، ميزبان ديگر زنان و نيز مردان برابری خواه هم بود

در اتفاقات اخير پس از انتخابات اما زنان ديگری همچون سميه توحيدلو ، مهسا امرآبادی، هنگامه شهيدی، زويا حسنی، سعيده کردی نژاد و... نيز به زندان افکنده شدند و همچنان بيش از يک ماه است در زندان بسر می برند. سميه توحيدلو به بخش عمومی منتقل شده و مهسا امرآبادی هفته گذشته با مادرش تماس داشته است اما خانواده هنگامه شهيدی همچنان در بی خبری مطلق به سر می برد.
مردان برابری خواه چون کاوه مظفری، بهمن احمدی امويی و... نيز طی اين روزها زندانی شده اند. کاوه مظفری در بند عمومی زندان اوين به سر می برد و خانواده اش به رغم آن که گاه گاه تماس تلفنی دارد همچنان در نگرانی نسبت به سرنوشت او هستند. اما خانواده بهمن امويی پس از روزها بی اطلاعی موفق شد که هفته گذشته ملاقاتی با او داشته باشد، اما پس از آآن ملاقات ديگر اطلاعی از او در دست نيست.

«هاله سحابی» زنی که متون مقدس را با هدف برابری می کاويد

هنگامی که هاله سحابی را روز ۱۴ مرداد ۱۳۸۸، در ميدان بهارستان و در حالی که سر و صورتش با زخم باتوم، خونفشان بود، توسط پژويی يشمی رنگ ربودند، پدرش مهندس عزت الله سحابی که با داغ و درفش و حبس و زندان ـ به هر دو رژيم ـ کاملا آشنا است، در گفتگويی با سايت «سلام نيوز» گفته است: «افراد لباس شخصی با ضرب و شتم و هتاکی نسبت به دخترم ضمن ايراد جراحت به وی او را به محلی نامعلوم منتقل کردند.» سپس اين پدر رنجديده، نسبت به بيماری ديابت دخترش اظهار نگرانی می کند. هاله سحابی بيمار است و پدر، دل آشوب است نکند بلايی سر دخترش آيد.
سايت مردمک در مورد هاله سحابی نوشت: «او که ۵۷ سال سن دارد، در تجمعی بازداشت شده است که صبح امروز چهارشنبه در مخالفت با برگزاری مراسم تحليف محمود احمدی‌نژاد در خيابان‌های اطراف مجلس، تشکيل شده بود.» فاطمه گوارايی از فعالان حقوق زنان در گفتگويی با راديو فردا در مورد هاله سحابی می گويد: «خانم هاله سحابی يکی از مبارزان قديمی ايران است از قبل از انقلاب سوابق مبارزاتی داشتند، همينطور بعد از انقلاب. منتسب به يک خانواده بسيار اصيل و مبارز در ايران هستند. در اين اواخر هم بعد از تشکيل مادران صلح در تمامی مناسباتی که مادران صلح داشتند، ايشان حضور بسيار زنده‌ای داشتند. در عين حال ايشان عضو رسمی شورای فعالان ملی مذهبی هستند. بنابراين ما هرگونه اتفاقی را که برای ايشان بيافتد، دست اندرکاران را مسئول می‌دانيم. باتوجه به اينکه تاکنون هم مسئوليت بازداشت ايشان را برعهده نگرفته‌اند. تا آنجايی هم که من از خانواده شنيده‌ام، ايشان بيماری قند دارند. ما به نمايندگی از طرف خانواده ملی ـ مذهبی يا از سوی فعالان زن و يا حتی مادران صلح بخواهيم بگوييم ما مسئوليت جانی خانم سحابی را مستقيماً بر عهده بازداشت‌کنندگان می‌دانيم. هر اتفاقی برای ايشان بيافتد، بايد پاسخگو باشند.»
به گزارش سايت بی بی سی، شورای فعالان ملی ـ مذهبی با صدور بيانيه ای به بازداشت هاله سحابی، فعال سياسی و فرزند عزت الله سحابی، اعتراض کرده است. خانم سحابی که در اين بيانيه از او به عنوان قرآن پژوه و از فعالان حوزه زنان ياد شده، روز چهارشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۸۸ و همزمان با مراسم تحليف محمود احمدی نژاد در مجلس ايران، در خيابان های اطراف مجلس بازداشت شد.
شورای فعالان ملی مذهبی در پايان بيانيه خود "از روندی که حاکميت و دولت را بيش از پيش در برابر مردم قرار داده" اظهار تاسف کرده و "برخوردهای خشونت‌بار توسط نيروهای غيررسمی و رسمی با شهروندانی که منتقد و معترض به انتخابات «و دولت ۲۳ خردادی» هستند" را محکوم کرده است. در فراز پايانی اين بيانيه آمده است که: با توجه به بيماری ديابت هاله سحابی ۵۴ ساله و زخمی شدن ايشان در هنگام دستگيری، سلامتی خانم سحابی به شدت تهديد می‌شود.»
اما به گزارش سايت ميدان ماموران زندان اوين به بستگان فهيمه اسدی، زن ديگری که همزمان با هاله سحابی در جريان تجمع مردم در اعتراض به تحليف محمود احمدی نژاد دستگير شده گفته اند دستگيری های ديروز توسط سپاه انجام شده و هيچ يک از بازداشت شدگان بهارستان را به زندان اوين نياورده اند. بستگان فهميه اسدی نيز نتوانسته اند اطلاعی از محل بازداشت و وضعيت وی به دست بياورند و فقط فردی ناشناس در دادياری اوين به آنها گفته است بازداشت شدگان ديروز در بازداشتگاه شهيد کچويی که در فرديس کرج است نگه داری می شوند. اين در حالی است که بازداشتگاه مذکور فقط برای بازاشت شدگان تصادفات رانندگی مورد استفاده قرار می گيرد.
هاله سحابی ۵۴ يا ۵۷ ساله اما به راستی از معدود زنان قرآن پژوه ايرانی است که به دنبال اثبات برابری زن و مرد، سال هاست که پيگير و خستگی ناپذير در متون مقدس و از جمله در قرآن مجيد به جستجو و پژوهش پرداخته است. او که به همراه نادر قيداری و لطف الله ميثمی کتابی با نام «احد، قله بحران، قله مديريت» را در ۳۰۵ صفحه، سال ها پيش منتشر کرده، دغدغه اش در طی سال های متاخر، يافتن راهی برای ورود و اثبات برابری زن و مرد و سرايت دادن آن به افکار بخشی از جامعه است که امروز ملی ـ مذهبی اش می خوانند.
هاله سحابی معتقد است: «وقتی قرآن را با نگاهی زنانه بخوانی و دغدغه ات اين باشد که بخواهی حضور زنان را در قرآن بررسی کنی، آن وقت چهره زنی را می بينی که بر اساس آيات قرآن از منزلت بالايی برخوردار شده است. دسترسی به حق اقتصادی، ممانعت از زنده به گور کردن دختران، و اجبار به ازدواج با آنان نکات مثبتی است که در تاريخ آن روزگار برای زنان اتفاق افتاد اما تفاسير امروزی بايد شکل متفاوتی پيدا کند به گونه ای که اگر زن در زمان پيامبر به حق ارثی معادل نصف مرد می رسيد بايد در اين ۱۴۰۰ سال و بر اساس پيشرفت اقتصادی، اجتماعی زنان، در اين موارد مفسران ما قايل به نگاه تازه ای می شدند که متاسفانه چنين چيزی به چشم نمی خورد.»
هاله سحابی در ۲۹ خرداد ۱۳۸۷ در سميناری با عنوان «زن و دکتر شريعتی» دغدغه ها و پرسش هايش را در سال ها کار و تلاش در حوزه قرآن پژوهی چنين بيان می کند: «آيا هر آنچه در اين کتاب درباره موضوع زنان آمده، برای هميشه بوده است؟ يا از همان آغاز هم تعدادی از اين آيات موقتی بوده‌اند و يا در مدت کوتاهی به آيه ديگری تبديل يافته‌اند؟»
با اين حال او معتقد است: «فضيلتی که در قرآن آمده معنای عينی و مادی دارد و نه صرفا ارزشی. هر جا در قرآن سخن از برتری و فضيلت کسی بر ديگری است، دليلش غالبا همان برتری ها در امکانات و توانايی های دنيايی بوده است. هر جا در قرآن از فضيلت صحبت شده است مراد: روزی، قدرت ، علم ، دانش و مهارت است. مثلابارها از فضيلت های قوم بنی اسرائيل سخن گفته است يا فضيلت داوود (ع) بر پيامبران ديگر يا ... پس برتری ارزشی از اين واژه مراد نمی شود. در اين کتاب معمولابه صاحبان فضيلت امر می شود تا حقوق «ديگران» را که محروم ترند رعايت کنند. به آزادان خطاب می شود رعايت بردگان را بکنند، به ثروتمندان خطاب می شود، انفاق کنند يا اين که به مرد برای مراعات حقوق زن سفارش شده است. حتی در آيه ۷۵ سوره نساء آمده است، چرا به خاطر مستضعفان و مردان و زنانی که زير ستم ظالمان قرار گرفته اند نمی جنگيد و آنان را ياری نمی کنيد؟ بنابراين اگر در آن روزگار مرد خطاب آيات قرآن است به اين دليل بوده که در آن دوره امکاناتی بيش تر از زن داشته است اما اين روزها ديگر فضيلت به معنايی که در قرآن آمده است صرفا به مرد محدود نمی شود و زنان نيز در جامعه از سطوح مختلف فضيلت برخوردار شده اند. جالب اين است که در سوره نسا که درباره فضيلت مردان صحبت شده، اين آيه نيز آمده است که "هرگز نسبت به فضيلت هايی که يکی بيش از ديگری دارد حسرت نخوريد و تمنا نکنيد، برای مردان آن چيزی باقی می ماند که خود کسب کرده اند و برای زنان نيز همان نصيبی می ماند که خود به دست آورده اند" و اين نصيب هم که معنای اقتصادی و مالی دارد می تواند به معنای امکانات ديگر اجتماعی هم باشد.»