جنبش سبز؛ زنده، پويا و موثر، مرتضی کاظميان

[email protected]

جنبش سبز مردم ايران، همچنان زنده و پويا و موثر، و البته توان‌مند، خودنمايی و جلوه‌گری می‌کند. اين مدعا را می‌توان بر دلايل متعددی مبتنی ساخت؛ اما در اين يادداشت تلاش می‌شود از راه «برهان خلف» ادعای مطرح شده، مستدل گردد.
قابل اشاره است که «برهان خلف» نوعی برهان غيرمستقيم و يکی از روش‌های اثبات در رياضی و منطق محسوب می‎‌شود. در اين روش، برای اثبات يک قضيه، ثابت می‌شود که خلاف آن قضيه يا نقيض آن، نادرست است. در اينجا، ادعای موردنظر يادداشت، يعنی تداوم توان‌مند و پويا و تاثيرگذار جنبش اعتراضی مردم ايران، با تکيه بر ادعای مخالفان جنبش و منتقدان سرسخت آن، به اثبات می‌رسد. يعنی اگر ثابت شود که مخالفان جنبش در ارزيابی خود به خطا رفته‌اند، مطابق برهان خلف، می‌توان مدعی ادامه يافتن اثرگذار و پرتوان جنبش سبز شد.
برای جلوگيری از اطاله‌ی کلام، به آنچه در همين چند روز گذشته (هفته‌ی نخست آبان ماه) و به‌خصوص در مورد و پيرامون احتمال حضور معترضان در مراسم ۱۳ آبان، مطرح شده است، بسنده می‌شود.
مخالفان جنبش سبز، معترضان را «خس و خاشاک» می‌خوانند و تنها بخش ناچيزی از شهروندان ايران می‌دانند. اما آيا آنچه می‌گويند، با آنچه که به‌صورت غيرمستقيم بروز می‌دهند، يکی است؟

سردار احمدی‌مقدم، فرمانده نيروی انتظامی که نيمه‌ی مهرماه گذشته در اظهارنظری تصريح کرده بود: «ما با جنبش سبز يا از جنبش ديگری اگر در چارچوب قانون باشد مشکلی نداريم و حتی اگر غيرقانونی باشد آن را تا مرز آشوب تحمل می‌کنيم اما اگر به آشوب و اغتششاش کشيده شود نيروی انتظامی برخورد می‌کند»؛ چند روز پيش (سوم آبان) با مشخص‌شدن احتمال حضور برجسته‌ی معترضان در مراسم مزبور، تاکيد کرد: «‌بايد برای هر تجمعی در روز ۱۳ آبان مجوز قانونی دريافت شود.» احمدی‌مقدم هشدار داد که «از اقدامات غيرقانونی جلوگيری خواهد شد و با متخلفان برابر قانون برخورد می‌شود.»
در اظهارنظرهای قابل تامل ديگر در هفته‌ی اخير، سردار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران به‌تصريح و تلويح، از کيفيت وجود و تداوم حضور معترضان و وضع جنبش سبز، سخن گفت: «نمی‌توانيم بگوييم فتنه‌ها کاملا سرکوب شده و شعله‌های آتش آن خاموش شده است.» سردار جعفری البته ضمن بيان اين ديدگاه، تصريح کرد: « هيچ فردی جرات بيان اينکه نظام جمهوری اسلامی بايد از بين برود را ندارد و کسی به خود جرات نمی‌دهد اصل نظام و شکل آن را مورد تحريم قرار دهد و از بين ببرد.» (۶ آبان) اين مقام ارشد نظامی همچنين در اظهارنظری ديگر تاکيد کرده است: «جنگ دشمن امروز در جبهه نرم تجلی پيدا کرده است لذا استفاده از ذخيره عظيم دوران هشت سال دفاع مقدس احساس می‌شود.» (۳ آبان)
بر آنچه ذکر شد، بايد موارد زير را نيز افزود:
نخست عدم حضور معنادار محمود احمدی‌نژاد در آنچه با عنوان «جشنواره مطبوعات» برگزار شد. وی برای نخستين بار در اين مراسم حاضر نشد. ارزيابی امنيتی از وضع نمايشگاه و حضور بالقوه‌ی معترضان و «سبزها» بی‌شک يکی از مهم‌ترين دلايل اين عدم‌حضور محسوب می‌شود.
افزون بر اينها، استانداری تهران تاکيد کرده است: «هيچ تقاضايی برای مجوز روز ۱۳ آبان به استانداری تحويل داده نشده است.» (۵ آبان) اظهارنظری که آشکارا می‌کوشد تصريح نمايد هر حضور اعتراضی، غيرقانونی است.
اين تاکيد را می‌توان در کنار اظهارنظر ياد شده از فرمانده کل نيروی انتظامی نشاند، و نيز سخنان جديد سردار رادان، جانشين وی. روز گذشته، رادان تصريح کرد: « نيروی انتظامی حرکت در مدار قانون را حمايت می‌کند و حرکت خلاف و بی‌انضباطی را برنمی‌تابد و با آن مقابله می‌کند.» قابل اشاره است که وی، اين سخنان را در مراسم آغاز به کار «رزمايش امنيت و آرامش پيامبر اعظم (ص) استان مازندران» ابراز کرد. او همچنين پيام اين رزمايش را «ابلاغ ناامنی برای قانون‌شکنان و متخلفان» دانست و افزود: «نيروی انتظامی اجازه نمی‌دهد که کسانی خارج از مدار قانون در کشور حرکت کنند.» جانشين فرمانده ناجا تاکيد کرده است: «نيروی انتظامی در هر شرايطی با آمادگی کامل برای دفاع از نظام آماده است و به هيچ‌ کس و گروهی اجازه نمی‌دهد تا فضا را حيات خلوت خود برای مقاصد غيرقانونی کنند.» (۷ آبان)
قابل توجه است که هم‌زمان با اين رزمايش در مازندران، مانور دو روزه‌ی «اقتدار و امنيت» در اصفهان و لنجان انجام شده است. معاون اجتماعی فرماندهی استان اصفهان تصريح می‌کند که يکی از دلايل انجام اين برنامه و مانور، «آمادگی برای مقابله با جرايم خشن و تجمعات و اغتشاشات و تهديدهای احتمالی» بوده است. سرهنگ علی‌نقی علوی در رابطه با تصاويری که حاکی از برخورد با مردم و افرادی با لباس سبز بود و همچنين حضور ماموران بسيج در اين مانور، گفته است: «يگان ويژه‌ برای تجمعات و اغتششات، مانور را برگزار کرد و پليس در بخش‌هايی تعامل و همکاری با بسيج وديگر ارگان‌ها دارد.» گفتنی است در هنگام انجام اين مانور، شهرستان‌های مبارکه و خمينی‌شهر و چند شهر اطراف اصفهان نيز درحال آماده‌باش بودند.
در کنار اين رويدادها، در هفته‌ی اخير، سردار محمد صالح جوکار، رييس بسيج دانش آموزی و فرهنگيان نيز با اعلام خبری بس تامل‌برانگيز گفت: «سه ميليون دانش‌آموز بسيجی در مراسم مبارزه با استکبار جهانی در راهپيمايی مقابل لانه جاسوسی حضوری سازمان يافته خواهند داشت.» آشکار است که اين مقام ارشد نظامی، «نيروهای خود» را در برابر ارزيابی و تصويری احتمالی که از معترضان دارد، پيشاپيش _و دست‌کم در ادعا_ «به صف» کرده و به معترضان در مورد کيفين و کميت توان نيروهای تحت امر خود (مستقل از واقعی يا غيرواقعی بودن آن) هشدار داده است؛ چرا که او خود در ادامه‌ی گفت‌وگويش با خبرگزاری فارس، با اشاره به «جنگ روانی که در خصوص روز ۱۳ آبان از سوی دشمنان نظام به راه افتاده» تصريح می‌کند: «عده‌ای فريب‌خورده می‌خواهند از اين فضاها سوء استفاده کنند و دشمن سعی دارد در جنبش‌های انقلابی انحراف ايجاد کند، اما مردم با بصيرت و هوشياری که دارند اين توطئه‌ها را خنثی خواهند کرد. دانش‌آموزان پتانسيل بالايی دارند و می‌توانند مقابل هر جريانی که بخواهد عليه انقلاب توطئه کند بايستند.»
قابل ذکر است که همين چند روز پيش‌تر بود که سردارعلی فضلی، فرمانده سپاه سيد‌الشهدای استان تهران نيز با اشاره به راهپيمايی روز ۱۳ آبان تاکيد نموده بود: «کانون فتنه اعلام کرده در روز ۱۳ آبان شيطنت‌هايی را خواهد داشت، در اين زمينه بايد هوشيار باشيم و غفلت نکنيم.» وی به‌شکلی غيرمستقيم از نيروهای بسيجی و سپاهی خواست بود تا برای اين روز و برخورد با آنچه «عوامل فتنه» خوانده بود، آماده باشند. وی تصريح می‌کند: « از ابتدای انقلاب اسلامی فتنه عميقی مانند فتنه اخير نداشتيم ... و اگر مراقب نباشيم در آينده مشکلات جدی‌تری را خواهيم داشت.»
شواهد پيگيری ادعای يادداشت کم نيستند؛ به‌عنوان نمونه‌ای ديگر ايرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی، با انعکاس اعتراض گسترده‌ی «سبزها» (دانشجويان معترض در دانشگاه اهواز) به حضور حميد رسايی، نماينده‌ی همسو با راست افراطی، اذعان و اعتراف می‌کند که در جلسه‌ی ياد شده، رسايی مجبور به پاسخ‌گويی به معترضان شده و «همين مساله سبب شد تا حاشيه‌ها تبديل به متن جلسه شود.» (۵ آبان)
همچنين می‌توان به سخنان چند روز پيش محمدتقی رهبر، نماينده‌ی همسو با احمدی‌نژاد اشاره کرد که تصريح نمود، شکايت از موسوی و کروبی مربوط به چهار ماه پيش بوده، و اين شکايت را چونان ابزار فشاری برای وادار ساختن راهبران نمادين جنبش سبز به خاموشی، مورد استفاده قرار داده‌اند؛ «ما به‌عنوان نمايندگان مردم از اين افراد شاکی هستيم که چرا هنوز به همان منوال عمل می‌کنند، مرتباً بيانيه می‌دهند و مصلحت نظام را رعايت نمی‌کنند... اين شکايت در واقع هشداری است برای اين آقايان که بيش از اين همانند آنچه در روز قدس کردند، به التهاب دامن نزنند.» قابل توجه آن‌که روز گذشته محسنی اژه‌ای، دادستان کل کشور، هم‌زمان با بيان سخنان جديد رهبری، از اعلام وصول اين شکايت عليه موسوی و کروبی خبر می‌دهد.
با تکيه بر شواهد پيش گفته، و عطف به مستنداتی که در سط‌رهای پيشين مورد اشاره قرار گرفت، می‌توان با استفاده از «برهان خلف» به اين ارزيابی رسيد که «جنبش سبز» همچنان زنده و جاری، و صدالبته توانمند و تاثيرگذار در متن جامعه مدنی ايران، و بطن لايه‌های اجتماعی (به‌ويژه طبقه متوسط مدرن) فعال است و خودنمايی می‌کند. اگر جز اين بود، به هيچ‌‌يک از اظهارنظرها و اقدامات و هشدارهای اشاره شده، نيازی نبود. ديدگاه‌ها و واکنش‌های پيش‌گفته (که جملگی از سوی برخی از مهم‌ترين شخصيت‌های حقوقی نظام سياسی و نيز شخصيت‌های حقيقی همسو با اقتدارگرايان ابراز شده است) آشکارا نشان از حرکت بالنده و حضور فعال و موثر جنبش سبز در تحولات سياسی _ اجتماعی ايران امروز دارد. و اين، برای «سبزها» موجب بسی اميدواری‌ها است: تداوم «قدرت»مند جنبش اعتراضی و مدنی پويا ذيل «راه سبز اميد».