در دفاع از بيانيه پنج نفره، سخنی با دوستان منتقد، امير بيگلری

[email protected]

در تاريخ سيزدهم دی ماه ۱۳۸۸، پنج تن از چهره های برجسته روشنفکری و سياسی، آقايان بازرگان، سروش، کديور، گنجی و مهاجرانی، بيانيه ای را تحت عنوان "خواسته های بهينه جنبش سبز" ارائه نمودند. در مورد اين بيانيه، مطالب زيادی نگاشته و يا گفته شده و می شود که بسياری از آنها نقد و يا حمله است. نقد ها و حمله ها از دو سو وجود دارند : يکی از طرف رسانه های حکومتی که پس از اين بيانيه حجم دروغ و افترا به نويسندگان آن را شتاب بخشيدند که اين امر خود به تنهايی بيان گر اهميت و تأثير گذاری اين بيانيه در پيشبرد جنبش مردمی ايران است. اما از ديگر سو، برخی دوستان که خود را عضو جنبش مردمی ايران می دانند نيز انتقادها و حملاتی را ترتيب دادند که اکثر قريب به اتفاق آنها به نقد محتوايی بيانيه نمی پرداختند که اين خود نشانه ای از قدرت و صحت بيانيه بود. انتقادات و حملات بيشتر روی دو نکته متمرکز هستند : چرا اين پنج تن که گرايشات اسلامی دارند، بدون اجماع با ساير نيروها، اعم از سکولارها و ... اقدام به صدور بيانيه کرده اند؟ چرا به گونه ای سخن گفته اند که انگار رهبران جنبش سبزند و اتاق فکر تشکيل داده اند؟

در ارتباط با اين بيانيه و آنچه می توان انجام داد، نکاتی را به اختصار ذکر می کنيم :
۱) اين بيانيه از آن جهت اهميتی مضاعف يافت که دو روز پس از بيانيه شماره ۱۷ آقای موسوی نگاشته شده بود، بيانيه ای که احتمالا به لحاظ استراتژيک دو پهلو نوشته شده بود و تفاسير بسيار متفاوتی را به همراه آورده بود. به خاطر بياوريم که پس از اين بيانيه حاکميت گيج شده بود و جنبش سبز نگران! به اعتقاد نگارنده، دو بيانيه مهم اثرات منفی احتمالی بيانيه شماره ۱۷ را از بين برد : يکی بيانيه آقايان سازگارا و مخملباف در تاريخ ۱۲ دی بود و ديگری بيانيه پنج نفره در تاريخ ۱۳ دی. معتقدم که هر دوی اين بيانيه ها بسيار به موقع و به جا وارد عرصه شدند.
۲) در هيچ جايی از بيانيه ادعايی مبنی بر رهبری يا انحصاری کردن جنبش نشده است.
۳) بسيار محتمل است که اين بيانيه با هماهنگی با آقای موسوی نگاشته شده باشد.
۴) اين پنج نفر روی حداقل هايی دمکراتيک توافق کرده اند، و گرنه در بسياری از مسائل اعتقادی اختلافات جدی بين آنان وجود دارد که گواه آن مجادلات قلمی آنها در سال های اخير بوده است.
۵) ساير دوستان و هواداران ساير گرايش های فکری، سياسی، صنفی (سکولارها، زنان، دانشجويان، استادان، ...)، به خصوص در خارج از کشور، نيز به جای انتقاد از اين بيانيه دست به کار شوند، اتاق فکر تشکيل دهند و بيانيه هايی را به نگارش در آورند. در اين صورت از يک سو با گشايش جبهه های جديد، حجم فشار بر حکومت افزايش بسياری خواهد يافت و از ديگر سو مخرج مشترک مطالبات گروه های مختلف جنبش، "خواسته های بهينه رنگين کمان مردم ايران" را ترسيم خواهند نمود. يادمان باشد که در بيانيه هايمان واقعيت های موجود را نيز در نظر بگيريم، چرا که در سياست - لااقل در شرايط فعلی - کوچه ايده آل ها بن بست است!