"دعوت ایران از بان‌کی‌مون برای ورود به شورای حقوق ‌بشر است" در گفت‌وگو با شيرين عبادی، دويچه‌وله

دبیرکل سازمان ملل به‌زودی به ایران سفر خواهد کرد. گفته‌می‌شود دلیل اصلی این دیدار، آخرین رایزنی‌ها پیرامون پرونده‌هسته‌ای ایران است. شیرین عبادی اما هدف این دعوت را زمینه‌سازی ایران برای دستیابی به نیت دیگری می‌داند.

به‌نظر شیرین عبادی، دارنده جایزه نوبل صلح، دعوت دولت جمهوری اسلامی از بان‌کی‌مون، به قصد راهیابی به شورای حقوق بشر سازمان ملل است، اما نفس حضور وی در تهران، می‌تواند به روشنگری‌های بسیار در باره زندان‌ها و زندانیان سیاسی بیانجامد.

دویچه‌وله: شما اولین کسی بودید که پس از انتخابات از آقای بان کی‌مون برای سفر به ایران دعوت کردید تا بروند و از نزدیک مشاهده کنند که چه رفتاری با معترضان می‌شود. ایشان چه پاسخی دادند و چه شد که به‌زودی به دعوت جمهوری اسلامی به ایران می‌روند؟

شیرین عبادی: من سه روز پس از انتخابات با آقای بان کی‌مون تلفنی صحبت کردم و دعوت کردم از ایشان که به ایران بروند واوضاع را از نزدیک ببینند. پس از آن هم دو بار دبیرکل سازمان ملل را ملاقات کردم و همین دعوت را تکرار کردم و ایشان گفتند که به ایران خواهند رفت. البته از نظر دیپلماتیک باید ایشان با دعوت دولت می‌رفت و روشن بود که به پیشنهاد ما نخواهند رفت.
اما دعوت دولت ایران از آقای با‌ن‌کی مون بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد. جمهوری اسلامی خواستار عضویت در شورای حقوق بشر است و یکی از موانع ورود به این شورا این است که از سال ۲۰۰۵ به ‌بعد، به هیچ گزارشگر حقوق بشر اجازه ورود به ایران و بازدید از زندان‌ها داده نشده است. دولت ایران می‌خواهد به ترفندی این تخلف را بپوشاند و هنگام رای‌گیری بعدی برای این عضویت، به دعوت ایران از آقای بان‌کی‌مون استناد کند.
من البته از رفتن آقای بان‌کی‌مون به ایران استقبال می‌کنم و این را دعوت تمام مردم ایران می‌دانم. همه ما از ایشان خواهش می‌کنیم که علاوه بر دیدار با مسئولان حکومتی، با خانواده زندانیان سیاسی، زندانیان اوین و گوهردشت و وکلای مدافع آنها ملاقات کنند تا حقایق روشن شود.

آیا به ایشان گزارش مستند و مبسوطی از زندان‌های مخفی و موازی و شرایط زندان‌های شهرستان‌ها نیز داده‌اید. شما درصحبت‌هایتان تنها از زندان‌های اوین و گوهردشت نام بردید.
هم من و هم سایر فعالان حقوق بشر در چندین نوبت، گزارش‌های مفصلی از آنچه در زندان‌های رسمی و غیررسمی ایران می‌گذرد به آقای بان‌کی‌مون داده‌ایم. ما با ایشان ارتباط مداوم داریم و هر خبر جدیدی را فورا به گوش‌شان می‌‌‌‌رسانیم.

به نیت تبلیغاتی دولت ایران از این سفر اشاره کردید. فکر می‌کنید آقای بان‌کی‌مون و مشاوران‌شان به اندازه کافی از اوضاع ایران شناخت ندارند که پیگیر دیدار از زندان‌های ایران نشوند؟
چرا شناخت دارند اما خیلی خوب می‌شود که آقای بان‌کی‌مون با خانواده‌های زندانیان سیاسی، وکلای آنها از جمله نسرین ستوده و خانم غیرت و امثال این‌ها ملاقات کنند. در این‌صورت حقایق زیادی را خواهند دانست که اگر به زندان بروند، از کدام قسمت‌ها باید بازدید کنند. نقشه زندان نیز به آقای بان‌کی‌مون داده خواهد شد.

آقای سحرخیز به نیابت از زندانیان سیاسی بند ۳۵۰ در نامه‌ای از آقای بان‌کی‌مون خواسته‌اند بروند اوین و پای صحبت محکومان سیاسی بنشینند. فکر می‌کنید این نامه در شرایط کنونی، هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بیشتری برای امثال آقای سحرخیز ایجاد کند؟
شهامت آقای سحرخیز باعث تحسین است و امیدواریم این شجاعت، هزینه بیشتری برای زندگی و امنیت ایشان ایجاد نکند. فراموش نکنیم که پاداش شهامت‌های گذشته ایشان، بازداشت و محکومیت و کلیه خلف‌هایی است که در روند دادرسی پرونده ایشان صورت گرفت. امیدواریم دولت بیش از این هوس نکند بابت شهامت روزنامه‌نگاران به آنها چنین جوایزی بدهد.

از نظر حقوقی و اختیارات، آقای بان‌کی‌مون می‌توانند در صورت مخالفت دولت با رفتن ایشان به زندان‌ها، اصرار کند که باید حتما از آنها بازدید کنند؟
نخیر! این جزو اختیارات ایشان نیست زیرا دولت می‌تواند بگوید این امری است مربوط به حاکمیت ملی. اما اگر آقای بان‌کی‌مون برگردد وبگوید من درخواست کردم و نشد، این برگ سیاهی برای دولت ایران خواهد شد. این ثابت خواهد کرد که دعوت از ایشان، سیاسی‌بازی بوده و مسئله به همان عضویت در شورای‌حقوق بشر برمی‌گردد.
من از همین‌جا به دولت ایران اخطار می‌کنم که اگر خود را پایبند ضوابط بین‌المللی می‌داند، چرا به قطعنامه‌های متعدد سازمان ملل برای ورود گزارشگران به ایران عمل نمی‌کند؟ دولت جمهوری اسلامی از چه چیز واهمه دارد؟ چه چیز را دارد از چشم گزارشگران حقوق بشر پنهان می‌کند؟

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بهمن مهرداد