کنش‌های کوچک و مثال‌زدنی از ايستادگی مدنی (بخش پنجم)، ترجمه از عمار ملکی

سال ۱۹۹۰ هنگامی که حزب مخالف دولت به رهبری آنگ سان سوکی به شکلی قاطع برنده انتخابات شد، نظاميان نتايج انتخابات را ناديده گرفتند و معترضان را به زندان انداخته، شکنجه کرده و حتی بسياری از آن‌ها را کشتند. در پی آن، آنگ سان سوکی تحت بازداشت خانگی قرار گرفت. برافراشتن عکس او چه در اماکن عمومی و چه خصوصی منجر به بازداشت می‌شد. در اين شرايط آن‌چه بيش از هر چيز حکومت را به وحشت انداخت، طراحی اسکناسی بود که دولت در همان زمان به‌تازگی منتشر کرده بود

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

نوشته: استيو کراشاو و جان جکسون۱
[email protected]تقديم به حسن اسدی، علی جمالی، علی مليحی

شيطنت های هدفمند: پيامهای پنهان
بی‎رحمی حکومت کودتای نظامی برمه بدليل کشتار صدها نفر از دموکراسی خواهانی که در تظاهرات مسالمت آميز سال ۱۹۸۸ شرکت کرده بودند، تيتر اول بسياری از روزنامه های جهان شد. در سال ۱۹۹۰ هنگاميکه حزب مخالف دولت به رهبری آنگ سان سوکی به شکلی قاطع برنده انتخابات شد، نظاميان نتايج انتخابات را ناديده گرفتند و معترضان را به زندان انداخته، شکنجه کرده و حتی بسياری از آنها را کشتند. در پی آن، آنگ سان سوکی تحت بازداشت خانگی قرار گرفت. برافراشتن عکس او چه در اماکن عمومی و چه خصوصی منجر به بازداشت ميشد. در اين شرايط آنچه بيش از هر چيز حکومت را به وحشت انداخت، طراحی اسکناسی بود که دولت در همان زمان بتازگی منتشر کرده بود. از بداقبالی رژيم، طراح اسکناس جديد يکی از طرفداران آنگ سان سوکی بود. او از اين فرصت استفاده کرده و يک شيطنت ( يا بدفرمانی) هوشمندانه در کارش انجام داده بود. آن اسکناس قرار بود دارای تصويری از ژنرال آنگ سان – پدر درگذشته آنگ سان سوکی – باشد، چرا که او بنيانگذار ارتش برمه بود و بخاطر نقش موثرش در حفظ نمودن استقلال کشورش در برابر سلطه استعمار انگليس، بسيار مورد احترام بود.

آن طراح، تصويری از ژنرال جوان را در زمينه اسکناس حک کرد. در هنگام کشيدن تصوير، او با زيرکی، حالت فک و صورت ژنرال را تلطيف کرد. همچنين چشمها، دماغ و دهان او را نيز کمی ظريف تر کشيد. همين تغييرات کوچک و نامحسوس، آشوبی بزرگ برپا کرد: صورت پدر بطور ظريفی به صورت دختر تغيير شکل داده شده بود.
ماموران سانسور، طرح را تاييد کردند بدون آنکه متوجه شده باشند که تصوير زمينه، صورت دختر را بيش از چهره پدر تداعی ميکند. درنتيجه عليرغم وجود آن تصوير جنجال برانگيز، اسکناس منتشر شد و به طور گسترده ای توزيع و در دست مردم به گردش افتاد. در هفته ها و ماههای پس از آن، در قهوه خانه ها و عبادتگاههای سراسر کشور مردم در گوش هم درباره تصوير پنهان آنگ سان سوکی بر روی اسکناس صحبت ميکردند.
عمل شيطنت آميز آن طراح تنها محدود به تصوير زمينه نبود. طرح گلدار نقش بسته بر روی اسکناس شامل چهار حلقه هشت برگی تو در تو بود که نمايانگر تاريخ آغاز جنبش دموکراسی خواهی برمه - معروف به "چهار هشت" - بود: ۸/۸/۸۸. بعضی از افراد معتقد بودند که در طرح آن اسکناس، يازده پيام پنهانی جا داده شده بود. به هر حال همه درباره ی اين موضوع توافق داشتند که تصوير نقش بسته در زمينه اسکناس، چهره آنگ سان سوکی را نشان ميدهد ،کسی که ترجمه ی نامش به معنای "مجموعه ای تابان از پيروزيهای کوچک" است. مردم اسکناسها را با افتخار و از سر اعتراض بالا ميگرفتند.
نظاميان حاکم اما احساس خوبی نداشتند. اسکناسها معاند با نظام تشخيص داده شدند و مبادله و نگهداری آنها غيرقانونی گرديد. آنها که اسکناسها را نزد خود نگه داشتند هنوز آن را گرامی ميدارند. آن اسکناسها بعنوان "سند مردمسالاری" معروف گرديد.

سگها و ديکتاتورها
در سپتامبر سال ۲۰۰۷ دهها هزار نفر از مردم برمه در اعتراض به سرکشی رژيم کودتايی- نظامی حاکم بر کشور به خيابانها ريختند. بهانه شروع اعتراضات، افزايش ناگهانی قيمت سوخت بود اما دامنه آن سريعا به مطالبه ی آزادی و حقوق مدنی گسترش يافت. نظاميان حاکم به ضرب و شتم، دستگيری و کشتن معترضان دست زدند. بر اساس گزارش سازمان ملل، دستکم سی و يک نفر کشته شدند. پس از آن، حضور در خيابانها بسيار مخاطره آميز بود چرا که نظاميان در همه جا مشغول گشت زنی بودند. اما بعضی از مردم برمه، راهی مبتکرانه برای شکستن آن فضای پليسی يافتند. آنها در شهر رانگون - پايتخت کشور - و چند شهر ديگر، تعداد زيادی از سگهای ولگرد را به لشگر معترضين تبديل کردند.
سگ در فرهنگ برمه بعنوان موجودی پست و فرومايه تلقی ميشود. در باور کسانيکه به تناسخ معتقدند، زاده شدن دوباره در کالبد يک سگ نشان دهنده ی آن است که فرد در زندگی پيشين خود انسان بدی بوده است. در برمه حتی واژه "سگ" بعنوان يک توهين و دشنام بکار گرفته ميشود. معترضان برای خوار کردن رهبر نظاميان حاکم – تان شو – و ديگر سران حکومت، عکس آنها را بر گردن سگهای ولگرد انداختند و آنها را در خيابانها رها کردند. در سراسر شهر رانگون، نيروهای نظامی در تعقيب "سگهای معترض" بودند و مردم شادمانه تلاش بيهوده آنها در مهار آبروی بر باد رفته سران رژيم را مشاهده ميکردند.
روزنامه "ايراوادی" که در کشور همسايه – تايلند – منتشر ميشد، به نقل از يک شهروند برمه ای نوشت: "سگها جانانه در برابر دستگير شدن مقاومت کردند!!".

(۱) Steve Crawshaw & John Jackson (2010). Small acts of Resistance, how courage, tenacity and ingenuity can change the world?, Sterling Publishing, London.

http://negaraan.blogspot.com/