فرارو: شدت گرفتن قاچاق ارز در یک ماه گذشته

مهدی ابویی، معاونت برنامه‌ریزی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در گفت‌وگو با روزنامه شرق خبر از افزایش قاچاق ارز در یک‌ماهه اخیر خبر داده است. وی با اشاره کشفیات این ستاد در شناورها و فرودگاه‌ها، کویت را مقصد اصلی دلارهای قاچاقی عنوان کرده و درباره حجم آن گفته است: «چون این کشفیات مربوط به همین یک ماه اخیر است، برآورد دقیقی در اینز زمینه نداشته ایم؛ اما مشخص است که قاچاق ارز سیر صعودی در این زمینه داشته است».

به عقیده کارشناسان مسئله قاچاق ارز را نیز باید در راستای واکنش‌های دولت به بحران ارزی اخیر بررسی کرد. همان گونه که این مقام ستاد مبارزه با قاچاق می‌گوید قاچاق ارز در یک ماه اخیر روند صعودی داشته است و بی‌تردید نمی‌توان تزریق گسترده ارز به بازار برای کنترل قیمت آن را نادیده گرفت. مسئله نرخ ارز در ایران از جمله مسائلی است که همواره مورد مناقشه کارشناسان بوده است.

اگرچه برای تعیین نرخ ارز مدل پذیرفته شده، استفاده از قدرت خرید مردم در کشورهای مختلف جهان است، اما در ایران نرخ ارز به صورت دستوری پایین نگاه داشته شده، امری که اعتراض بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی را برانگیخته است. به اعتقاد این افراد اگرچه دولت با این سیاست نرخ تورم را کنترل می‌کند، اما این سیاست به معنای اخذ مالیات از صادرکنندگان ایرانی و دادن یارانه به واردکنندگان کالاست. چرا که این گونه بهای تمام‌شده کالای خارجی در ایران کاهش و متقابلا بهای تمام‌شده کالای داخلی در خارج افزایش می‌‌یابد.

ابویی با بیان این که احتمالا افراد عادی در بستر اجرای این عملیات بوده اند، درباره چرایی قاچاق ارز می‌گوید: «قاعدتاً این طور است که عناصر اصلی قاچاق ارز سعی دارند در آن سوی مرزها از دلارها به عنوان پشتوانه قاچاق کالایشان استفاده کنند. این طور نیست که فقط بخواهند دلار قاچاق کرده باشند، بلکه این مساله در کل فرآیند قاچاق کالا صورت می‌گیرد».

وی در واقع به همان امری اشاره می‌کند که اعضای اتاق بازرگانی در ماجرای ممنوعیت واردات کالا در پایان تابستان سال جاری به آن اشاره می‌کردند. به عقیده نمایندگان تجار، برای مبارزه با واردات کالا نمی‌توان از ابزارهای فیزیکی استفاده کرد، بلکه باید مطلوبیت اقتصادی واردات کالا را از طریق واقعی‌سازی نرخ ارز کاهش داد.

به عقیده این افراد، تا زمانی که نرخ ارز پایین باشد، کالاهای خارجی به خاطر قیمت پایین در بازار ایران هوادار خواهند داشت و حتی اگر از مبادی رسمی ورود این کالاها صورت نگیرد، از طریق قاچاق شاهد واردات کالاهای ممنوعه خواهیم بود. با این حال سعید مرتضوی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز عقیده‌ای متفاوت درباره دلیل ناکامی مبارزه با قاچاق دارد.

وی چندی پیش گفته بود: «ناکارآمد بودن قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کشور یکی از مشکلات جدی در راستای مبارزه با این پدیده مخرب به شمار می رود که متاسفانه در بسیاری از موارد رسیدگی به پرونده های حوزه قاچاق کالا، وحدت رویه و مواد قانونی مشخصی وضع نشده است و به همین دلیل در مراجع قضایی کشور امکان قانونی محکمی برای برخورد با قاچاق کالا وجود ندارد».

ابویی می‌گوید تا کنون دو سه مورد کشف قاچاق ارز در فرودگاه امام و سه چهار مورد در سواحل جنوب صورت گرفته است، اما «اطلاعات زیادی از آن سوی مرز مثل کویت رسیده است که ارز را به وسیله شناورها قاچاق می‌کنند. ملوانانی که برای تجارت به کشورهای خاشیه خلیج فارس می‌روند ارز را در لنج جاسازی می‌کنند، دلارها را به آن سوی مرزها می‌برند و در کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌فروشند».

آن‌چه معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گوید در حقیقت بروز کوتاه‌مدت همان سیاست ارزی دولت است که پیش از این در گزارش رسانه‌ها به آن اشاره شده بود: «به اعتقاد برخی کارشناسان منابع به ظاهر بی‌پایان ارزی حاصل از فروش نفت نه تنها حق فرد فرد ایرانیان که حق نسل‌های بعدی است و عرضه نرخ ارز پایین‌تر از قیمت واقعی به معنای رانت دادن از ثروت کل ملت ایران و ذخایر آیندگان به واردکنندگان کالاست. افزون بر آن کارشناسان اقتصادی نکته دیگری را نیز گوش‌زد می‌کنند، آیا محمود احمدی‌نژاد تبعات خروج گسترده ارز از کشور در نتیجه کاهش رادیکال قیمت آن را به عهده می‌گیرد؟ این‌ها همه سوالاتی است که در طول زمان می‌توان پاسخ آن را گرفت.» زمان خیلی زودتر از آن‌چه که باید پاسخ خود را داد.