گزارشی از مراسم يادبود عزت الله سحابی، هاله سحابی و هدی صابر در شهر کلن

مراسم يادبود مرحوم عزت الله سحابی و شهيدان هاله سحابی و هدی صابر روز شنبه ۲۵.۰۶.۲۰۱۱ در شهر کلن آلمان با حضور جمع قابل توجهی از اقشار گوناگون ايرانيان مقيم خارج از کشور برگزار گرديد. در بخش اول اين مراسم که توسط جمعی از علاقمندان به نهضت آزادی و نيروهای ملی-مذهبی برپا گرديده بود حسن يوسفی اشکوری، رجبعلی مزروعی و فرخ نگهدار به ايراد سخنرانی پرداخته و سپس سخنرانان در بخش دوم به سؤالات مجريان برنامه و حضار در جلسه پاسخ گفتند.

در بخش اول اين مراسم ابتدا حسن يوسفی اشکوری ضمن اشاره به سابقه همکاری دراز مدت خود با مرحوم عزت الله سحابی او را فردی دانست که حدود ۶۰ سال در فعاليتهای سياسی ايران فعال و اثر گذار بوده است. از نظر اشکوری تجمع صفات خاصی در سحابی موقعيت ويژه ای در تاريخ معاصر ايران به او داده است. و به همين جهت سحابی به لحاظ روش و منش سياسی و اجتماعی منزلت خاصی در تاريخ ما پيدا کرده و از جانب جريانات مختلف سياسی در ايران مورد تکريم و احترام قرار گرفته است.

اشکوری در ادامه به بازشماری اوصاف مرحوم سحابی پرداخته و گفت

يکی از ويژگی های سحابی جامع نگری او بود. سحابی از نظر تفکر و بينش تک بعدی و تک ساحتی نبود و امور را از زوايای مختلف مورد بررسی قرار ميداد.

ويژگی دوم او رعايت انصاف بود. سحابی در مورد رقبای سياسی، فکری و مذهبی که در ساير جريانات قرار داشتند با انصاف سخن می‌گفت. اعتدال او احترام ديگران را برانگيخته بود.

ويژگی ديگر سحابی ميانه روی او بود.سحابی چه در مورد حکومت، چه در مورد موافقان و چه در مورد مخالفان هميشه ميانه رو بود. پيام‌های او بويژه پيام‌هايی که پس از انتخابات سال ۸۸ و شروع جنبش سبز صادر گرديد همه نشانگر اين اعتدال و ميانه روی او است.

اين روشن‌فکر دينی در ادامه افزود: اين ويژگی‌ها را ميتوان ميراث سحابی دانست. بکار بردن اين ميراث برای پيروزی جنبش سبز و رسيدن به فردايی بهتر بسيار مهم است. تمرين دموکراسی نيازمند تسامح و تساهل است و اين خود نيازمند مشورت، همکاری، همفکری، و اتخاذ رويکردی دموکراتيک به مسائل است. رويه عملی سحابی الگويی برای تمرين دموکراسی بود .کارنامه عملی او در مديريت مجله ايران فردا شاهد خوبی بر اين مدعاست. او در مديريت خود هميشه پيرو نظر جمع بود و هيچ گونه حق وتويی برای خود به عنوان مسئول مجله در نظر نمی گرفت.

اشکوری در انتها پيام مرحوم سحابی، هاله سحابی و هدی صابر را رعايت منش انسانی، اعتدال، تمرين دموکراسی،مدارا و پيروی از سياست گام به گام مرحوم بازرگان دانست.


در ادامه اين مراسم رجبعلی مزروعی به ايراد سخنرانی پرداخت.

او با اشاره به خاطراتی از مراسم اهداء قلم زرين به مرحوم سحابی گفت: سحابی مصداق آيه شريفه «من المومنين رجال صدقوا ما عاهدوا الله عليه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ينتظر» است.
مزروعی همچنين ادامه داد: در آن مراسم سحابی ضمن سخنانی دغدغه خود در مورد محرومان و نيز جامعه ايران را اينگونه بيان کرد:"از نظر من محروم ايران است که از يک طرف منابع زير زمينی خود را از دست داده است و از طرف ديگر بلا بر سر مراتعش آمده است. نيروی انسانی اش يا از ايران مهاجرت کرده‌اند يا از تخصص خود دور شده اند...همه وظيفه داريم به داد ايران محروم برسيم".

مزروعی پس از نقل اين سخنان از مرحوم سحابی گفت: سحابی همواره نسبت به ايران و مسائل آن حساس و نگران بود. حتی در مورد مسائل پس از انتخابات و جنبش سبز نيز اين نگرانی را داشت. سير فکری سحابی خيلی تحول داشت و افکارش مرتب به روز ميشد. او با برنامه توسعه در زمان اصلاحات همراهی داشت و به عدالت اجتماعی از منظری جديد و غير سوسياليستی می نگريست.

اين نماينده سابق مجلس شورای اسلامی افزود: يکی از مهم‌ترين وظايف ايرانيان خارج از کشور اين است که به لحاظ نظری و گفتمانی جنبش سبز را تقويت کنند زيرا در فضای فعلی موجود در داخل کشور چنين امکانی وجود ندارد و نيرو های داخل کشور به شدت ايزوله و منزوی شده اند و امکان گفت و گو ندارند. .

اين عضو سازمان مجاهدين انقلاب اسلامی افزود: جنبش سبز برای پيروزی بايد سرمايه اجتماعی خود را گسترش دهد. اعتماد متقابل يکی از اولين ضرورتهای ايجاد جنبش اجتماعی است. به رسميت شناختن تکثر موجود در جنبش سبز نيازمند اعتماد متقابل است. به ويژه توجه نمودن نيروهای مذهبی و غير مذهبی به يکديگر و ديدن و در نظر گرفتن همديگر امر مهمی در فرايند تکثر در جنبش سبز است.

مزروعی در ادامه با قرائت اين بخش از نامه جديد محمد نوری زاد گفتار خود را به پايان برد:

"در فردايی که زياد دور نيست، کمونيست های سرزمينمان، کرسی تدريس خواهند داشت. با هم، در بهترين نقطه ی تهران، برای سنی های سرزمين مان، مسجد خواهيم ساخت. روسری های اجباری را از سر بانوان مان برخواهيم داشت. به حجاب بانوان باحجابمان، بيش از پيش احترام خواهيم گذارد. و از مردان و بانوان مسلمان و مسيحی و کليمی و زرتشتی، بخاطر تلخ نوشی های اين سالهای پس از انقلاب، پوزش خواهيم خواست.
فردا که زياد دور نيست، در قم، و درهرکجا، برای دراويش مان، خانقاههايی مفصل خواهيم ساخت. و پريشان موی و پياده پای، به هر کجای کشورمان خواهيم رفت، و از بهاييان سرزمين مان، بخاطر سالها آسيب و دربدری و ظلم، دلجويی خواهيم کرد، و در پرداخت خسارت مالی و جانی به هر آن کس که از ما و پدرانمان آسيب ديده، شتاب خواهيم کرد."

در ادامه اين مراسم فرخ نگهدار سخنانی برای ايرانيان خارج از کشور ايراد نمود.

او صحبت خود را با درخواست پايان بخشيدن به اعتصاب غذای زندانيان سياسی آغاز نمود و سپس ضمن يادآوری خاطره ای از زمان هم بند بودن با مرحوم سحابی در زندان عادل آباد (قبل از پيروزی انقلاب اسلامی) تفکر سحابی مبنی بر يکسان و برابر بودن انسان‌ها فارغ از اعتقاداتشان را ستود.
وی سپس به بررسی اين موضوع پرداخت که آيا سحابی و ميراث او و ارزشهايی که وی به آن‌ها پايبند بوده است با جنبش سبز نسبتی دارد يا خير؟

نگهدار گفت: ما نبايد تعريف‌هايی را ترويج کنيم که برخی از شهروندان را از مشمول بودن در دايره جنبش سبز خارج کند. تعريف جنبش سبز بايد فراگير باشد. برای دستيابی به اين تعريف جامع بايد يک سری پايه‌های ارزشی را ترويج کنيم که دارای خصوصيات زير باشد:
يک. اصل احتراز از خشونت ورزی
دو. اعتقاد به حاکميت قانون
سه. دروغ ستيزی در مبارزه سياسی و پايبندی به حقيقت
چهار. پايبندی به منابع ملی و مردمی در مبارزات سياسی و عدم تکيه بر منابع خارجی اعم از سياسی، نظامی، مالی و …
پنج. برابری و عدم تبعيض، به اين معنا که همه شهروندان به لحاظ حقوقی با هم برابرند

اين فعال سياسی تأکيد کرد که سحابی به تمام اصول ارزشی فوق معتقد بود و رعايت آن‌ها را ضروری ميدانست.

نگهدار افزود: روحانيون بلند پايه بايد برابری انسان‌ها را بپذيرند. اين يکی از درسهای جنبش سبز است. او گفت روند همگرايی و اعتماد متقابل که در فرايند جنبش سبز بوجود آمده است را بايد بسط دهيم.

در بخش دوم مراسم يادبود مرحوم عزت الله سحابی و شهيدان هاله سحابی و هدی صابر در شهر کلن سخنرانان به سؤالات مطرح شده از طرف مجری برنامه و حضار در جلسه پاسخ گفتند.

رجبعلی مزروعی در پاسخ به سؤال در مورد طرح مصالحه و مذاکره با حاکميت که چندی پيش توسط برخی از اصلاح طلبان ارائه شد گفت: بايد حوزه عمل را از توصيف راهبردها جدا کنيم. او بيانيه شماره ۱۷ مير حسين موسوی که پس از عاشورای خونين تهران صادر گرديد را راهی برای تفاهم با حاکميت دانست و گفت جنبش سبز خشونت طلب نيست. بايد در عمل فرايند را به سويی سوق داد که حاکميت مجبور به مصالحه شود.

نگهدار در اين مورد گفت: اپوزيسيون بايد تلاش کند تا ترس حکومت از اپوزيسيون را از بين ببرد. حکومت و اپوزيسيون نبايد از يکديگر بترسند. اين پيش شرط دموکراسی است و برای اعتماد سازی و گفتگو لازم است. بايد در اين مورد فرهنگ سازی کرد. او افزود مسأله اکنون ما در اين مورد پاسخگو کردن حاکميت است و نه امتياز دادن و امتياز گرفتن.

اشکوری نيز در اين مورد گفت: اگر بپذيريم که اين جنبش قانون گرا است و خشونت طلب نيست و اگر بپذيريم که نميخواهيم به گذشته دو قطبی ايران باز گرديم که در آن شعار داده ميشد تا شاه کفن نشود اين وطن وطن نشود، بنابر اين بايد پذيرفت که گفتگو امر مطلوبی است. در اين زمينه نکاتی که مير حسين موسوی و مهدی کروبی و محمد خاتمی گفته‌اند نکات مطلوبی هستند.
اشکوری در مورد خواسته‌های مطرح در گفتگو با حاکميت لغو نظارت استصوابی را در کنار ساير امور مهم دانست.

رجبعلی مزروعی در مورد سوال از برتری راهکار انقلاب يا اصلاحات گفت: راه اندازی انقلاب مجدد ثمری ندارد. اصلاحات راه حل مشکل تاريخی ما است. بايد راهکارهايی برای همراه کردن اکثريت مردم با جنبش سبز پيدا کرد تا حکومت مجبور به انعطاف شود.

اشکوری در پاسخ به سؤالی مبنی بر ترس روشنفکران غير دينی از دين در آينده ايران و جنبش سبز گفت: اين ترس روشنفکران از دين واقعی است و نگرانی آن‌ها بجا است. دليل اين امر هم تا حدودی آن است که بخشی از روحانيون و حوزه در کار قانون گذاری دخالت ميکنند. از سوی ديگر اصلاح طلبان (موسوی، کروبی و خاتمی) بايد به لحاظ نظری روشن کنند که اگر وارد حاکميت شدند بعنوان مثال در مورد حجاب اجباری چه نظری خواهند داشت و چه تصميمی خواهند گرفت. اگر آنها هم به همين الزام و اجبار موجود رأی بدهند مشکلات باقی خواهد ماند.

مزروعی در پاسخ به سخنان فوق خطاب به اشکوری گفت: بخشی از روحانيت در حال همراه شدن با مردم است. بعنوان مثال فتوای آيه الله منتظری در مورد حقوق بشر و فتوای او در مورد بهايی‌ها نکات برجسته ای را در اين زمينه بما نشان ميدهد. اکنون در حوزه علميه روحانيونی هستند که اين نکات را پذيرفته اند. ما نيز بايد اين تحولات را ببينيم و اين واقعيات را بپذيريم. بر خلاف آنکه مرحوم مطهری اين نکته که «روحانيت نگاهش به مردم است» را نقطه ضعف روحانيت ميدانست بايد گفت اين نقطه مثبت روحانيت است.