"رئيس جمهور زن دمکرات ميان رهبران ديکتاتور"، دويچه وله

رزا اوتونبايوا، رئيس جمهور قرقيزستان کشورش را از سيستم رياست جمهوری به نظام پارلمانی تغيير داد. او به مردمش وعده قانون اساسی جديد و کناره گيری از رياست جمهوری را داد و با اين اقدام الگويی برای ديکتاتور‌های منطقه شد.

پارلمان قرقيزستان تصويب کرد که انتخابات رياست جمهوری اين کشور در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۱ برگزار شود. تبليغات انتخاباتی هم اکنون حتی پيش از فرصت قانونی در اين کشور آغاز شده است.

کارشناسانی که با دويچه وله صحبت کردند گفتند، قرقيزستان سيستم پارلمانی را پذيرفته و به کشوری نمونه و الگو در بسط دمکراسی در منطقه تبديل شده است. احزاب سياسی و مطبوعات در اين کشور آزادند و شبکه‌های اجتماعی اينترنت نيز در قياس با ديگر کشورهای آسيای ميانه رشد چشمگيری داشته اند.

قرقيزستان، سوئيس آسيای ميانه

به باور برخی از کارشناسان پيشرفت‌های قرقيزستان در بسط دمکراسی و حقوق مدنی و شهروندی حاصل تلاش های رزا اوتونبايوا بوده است. کسانی که رزا اوتونبايوا را ملاقات کردند در گفتگو با دويچه وله او را سياست‌مداری نمونه، انسانی مهربان و صادق توصيف کردند. وی در زمان شوروی سابق نماينده اين کشور در سازمان يونسکو بود. پس از فروپاشی شوروی به قرقيزستان بازگشت و برای مدتی کوتاه وزير خارجه اين کشور شد.

اوتونبايوا سپس سفير کشورش در آمريکا و انگلستان شد. او پس از اعتراضات مردم قرقيزستان يکسال پيش مسئوليت رياست جمهوری را بر عهده گرفت. وی صاحب دو فرزند است و به زبان‌های روسی، انگليسی، فرانسه و آلمانی صحبت می‌کند.

از نظام ديکتاتور به دمکراسی

ميشائل لاوبش رئيس Euroaisian Transition Group بنياد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسيای ميانه که سه بار رزا اوتونبايوا را ملاقات کرده وی را "رئيس جمهور زن دمکرات درميان رهبران ديکتاتورمرد در آسيای ميانه" توصيف می‌کند.

وی به دويچه وله همچنين می‌گويد: «اوتونبايوا الگويی برای کشورهای آسيای ميانه است. او ايده سياسی عالی برای اين منطقه دارد و نظام کشورش را از يک سيستم استبدادی رياست جمهوری مطلقه در آسيای ميانه به يک سيستم دمکراتيک پارلمانی تغيير داد. گرچه پايه‌های دمکراسی در اين کشور استحکام يافته، اما هنوز ثبات در اين کشور حاکم نيست».

رئيس جمهور موقت و روسای جمهور مادام العمر

بنظر لاوبش سيستم حاکم در قرقيزستان نمونه‌ی خوبی برای تمامی کشورهای منطقه است. خود اوتونبايوا وعده داد که در انتخابات رياست جمهوری ۳۰ اکتبر ۲۰۱۱ شرکت نکند. بنظر لاوبش اين تصميم اوتونبايوا از اعتقاد وی به تحولات دمکراتيک و انقلابی در کشورش سرچشمه می‌گيرد.

لاوبش خاطرنشان می‌کند: «بر خلاف روسای جمهور"مادام العمر" وی خود را رئيس جمهور موقت اعلام کرد و برخلاف درخواست مردم و نخبگان سياسی کشور در انتخابات رياست جمهوری شرکت نخواهد کرد. وی کسی هست که به صندلی رياست نچسبيده و به آينده‌ی کشورش، همانا قرقيزستان دمکراتيک اعتقاد دارد».

سفير درباره اوتونبايوا چه می‌گويد؟

نورمحمد قرقين که در دوره‌های مختلف در کابينه‌ی دولت حامد کرزی به عنوان وزير "کار امور اجتماعی، شهدا و معلولين" و همچنين "وزير معارف" بود، اکنون به عنوان سفيرکبير افغانستان در بيشکک تعيين شده است. وی اخيرا با روزا اوتونبايوا رئيس جمهور قرقيزستان ملاقات کرد.

نورمحمد قرقين درباره‌ی تاثيری که اين ديدار بر او گذاشته به دويچه وله چنين توضيح می‌دهد: «من در ملاقاتی که با او داشتم متوجه شدم که وی نه تنها به مسائل داخل مملکتش، بلکه از مسائل سياسی منطقه و جهان آگاهی بسيار خوبی دارد. در عين حال وی زنی مهربان، با حوصله است و همين زن بودنش هم به شخصيتش می‌افزايد».

سفير کبير افغانستان در بيشکک ادامه می‌دهد: «من وقتی به حضورش رفتم صحبت‌های ما بجای ۲۰ دقيقه حدود يکساعت طول کشيد. ما گفتگوی خودمانی داشتيم و احساس کردم بسيار صميمانه و غير رسمی است. شخصيتی بسيار محترم دارد و مردمش به او احترام می‌گذارند».

اوتونبايوا راه را برای حضور زنان در سياست هموار کرد

خرامان بقازاده، روزنامه‌نگار تاجيک بر اين باور است که زنان در صحنه‌ی سياسی کشورهای آسيای ميانه در سال‌های آينده حضور پررنگی پيدا خواهند کرد: «در صحنه سياسی تاجيکستان در سطح عالی زنان پرنفوذ رهبر يا ليدر فعلا مشاهده نمی‌کنيم. حضور زنان حاصل ميوه فعاليت آنها در زمان شوروی سابق بوده است و با سقوط شوری بسياری از زنان به نان‌آور اصلی خانواده تبديل شدند، به رغم آن من فکرمی‌کنم در چند سال آينده ما شاهد حضور زنان در سطح عالی سياست باشيم».

به باور اين روزنامه نگار تاجيک و آگاه به مسائل زنان آسيای ميانه، رزا اوتونبايوا راه را بر حضور بيشتر زنان در صحنه سياسی در سطحی عالی هموار کرده است.

اوتونبايوا با مردم عادی سفر می‌کند

مايسا رجبوا روزنامه نگار مقيم بيشکک هم به دويچه وله می‌گويد، ما در قرقيزستان رهبران زيادی داشتيم و تابحال دو رئيس جمهور برکنار شد. اما هيچک از آنها مثل رزا اوتونبايوا حکومت نکرده‌اند. وقتی او به استان‌ها سفرمی‌کند مردم از او درخواست می‌کنند که در حکومت باقی بماند ولی او به آنها پاسخ می‌دهد که عهد کرده است فقط يکسال موقتا رئيس جمهور شود و به وعده‌اش هم عمل خواهد کرد.

مايسا می‌افزايد، ما مطمئن هستيم که اگر او در انتخابات رياست جمهوری شرکت کند، پيروز خواهد شد. اما تصميم او برای عدم شرکت در انتخابات رياست جمهوری نقشی تاريخی به او داده است.

وی ادامه می‌دهد: «با رئيس جمهور شدن اوتونبايوا نقش و جايگاه زنان در جامعه ارتقاء يافته است. اين رئيس جمهور زن برای زنان آسيای ميانه و رهبران آسيای ميانه شخصيتی الگو و نمونه است. او نشان داد که يک زن بهتر از رهبران مرد آسيای ميانه حکومت را می‌تواند اداره کند. اوتونبايوا فردی ساده است و سفرهای داخلی و استانی را هم با هواپيماهای معمولی انجام می‌دهد».

در قرقيزستان به زنان بيشتر اعتماد می‌کنند!

بورو ساری‌گلوا، تحليل‌گرمستقل اهل بيشکک هم در گفتگو با دويچه وله تائيد می‌کند که با قدرت گرفتن خانم اوتونبايوا احترام مردم به زنان اين کشور بيشتر شده است. وی يادآور می‌شود: «وقتی قرقيزستان ۲۰ سال پيش استقلال پيدا کرد حتی يک زن نماينده در مجلس اين کشورحضور نداشت. اما پس از سرنگونی عسگر آقايف اولين رئيس جمهور اين کشور تصميم گرفته شد برای حضور زنان سهميه‌ای در نظر‌گرفته شود و از ميان اين زنان رزا اوتونبايوا به عنوان رهبر و ليدر برخاست. در مشرق زمين حاکمان هميشه مرد بودند. مضاف بر آن قرقيزستان يک کشور مسلمان است و در کشور مردان حاکم بودند، اما اکنون مردم به زنان بيشتر از مردان در کشور ما اعتماد می‌کنند».

در جمهوری‌های سابق شوروی نخستين بار در عالی‌ترين مقام مملکت يک زن سکان رهبری را در دست گرفته است. وی قانون اساسی، سيستم اداری کشور را تغيير داد و به مردم وعده داد در انتخابات رياست جمهوری شرکت نکند.
عدم شرکت او در انتخابات بويژه در ميان روسای جمهور مادام‌العمر و مورثی سبب شد که وی به نمونه و الگويی در آسيای ميانه تبديل شود.

طاهر شيرمحمدی
تحريريه: فريد وحيدی