خشم مسلمانان عليه "توهين به اسلام" نشان رنجش آنان است يا هدف سياسی دارد؟ گفت‌وگو با حسن يوسفی اشکوری، علی محقق‌نسب و تورج اتابکی

بيژن برهمندی ـ برنامه زمينه ها و زمانه ها - راديو بين المللی فرانسه ـ بعقيده آقای اشکوری در طول تاريخ استفاده از حربه تکفير و توهين بعنوان يک چماق يا حربه سياسی برای کوبيدن رقبای سياسی بوده است. او تاکيد می کند که اين واقعيت تا هم اکنون هم ادامه دارد و الان هم در کشور های اسلامی، در افغانستان، در پاکستان و در ايران و در جاهای ديگر از عواطف مذهبی مردم سوء استفاده می شود تا مخالفان را سرکوب کنند

امروز تظاهرات خشمگينانه و خونين در افغانستان در اعتراض به قران سوزی نظاميان امريکائی، به ششمين روز خود رسيد و تاکنون دهها نفر در اين شورش های معترضانه به قتل رسيده اند.
براستی اين برآشفتگی عظيم که بر احساسات دين باورانه شورشگران متکی است، و بنظر می رسد که با مهارت فراوان توسط طالبان تغذيه و هدايت می شود، تا کجا می تواند پيش رود؟

چگونه است که تاکيد مسئولان بر بی اطلاعی مسببان حادثه از وجود قرآن در ميان کاغذ های سوخته شده بر داوری شورشيان بی اثر است؟
به چه دليل عذر خواهی های مکرر مسئولان ناتو، وزير دفاع و رئيس جمهوری آمريکا ، همراه با تعهد محاکمه مسببين اين حادثه هيچ تاثيری بر آتش خشم شورشيان نمی گذارد و هر روز خون های بيشتری اين کينه را آبياری ميکند؟
تاسف بارتر اين که اين رفتار های کينه توزانه برای افکار عمومی جهان غير قابل فهم مينمايد و مسلمانان را پرخاشجو، کينه ورز و نابردبار جلوه ميدهد، هر چند که تظاهر کنندگان را نمی توان نماينده بخش عظيمی از جامعه دانست.
موضوع" توهين به مقدسات اسلامی" و بدنبال آن به نمايش گذاشتن رنجش و خشم مسلمانان البته نکته تازه ای نيست و در دهه های اخير بارها به حوادث پر سر و صدا و گاه خونينی تبديل شده است. بی شک فرمان آيت الله خمينی برای قتل سلمان رشدی بيشترين بازتاب را در سراسر جهان داشت و بعد ها انتشار کاريکاتور های پيامبر اسلام نيز به فهرست اين حوادث خونين اضافه شد.
در واکنش به اين حوادث ، گروهی از غير مسلمانان نيز ، خشونت ها و انتقام جوئی های گروههای اسلامی و نيز حکومت های اسلامی، از جمله جمهوری اسلامی ايران را دليلی بر خشونت ماهوی و نابردباری افراطی اسلام قلمداد کرده و اين دين را مظهر خشونت و نابرابری معرفی ميکنند.
هفته گذشته يکی از نشريات اپوزيسيون ايران متن يکی از سخنرانی های عبدالکريم سروش را منتشر کرد که در آن وی دشمنی با اسلام و مبارزه با انديشه دينی را مورد نقد قرار داده و هموطنانی را که بقول او "تمام کوشش های خود را صرف مبارزه با اسلام می کنند" شماتت کرده است.
سروش البته اعتراف می کند که "وجود حکومتی با خوی استبدادی که به مردم به جای خدمت خيانت روا داشته است" سبب موضع گيری هائی در قبال ان شده است. با اين حال او اعتقاد دارد که " به اندازه ای که در اين چند سال - در بيرون از ايران - حملات توهين آميز به اسلام شده است، در طول تاريخ به هيچ دينی اينگونه حمله و توهين نشده است"
در يک ميز گرد راديوئی با شرکت آقايان حسن يوسفی اشکوری اسلام پژوه مقيم آلمان، علی محقق نسب روحانی افغانی مقيم فرانسه و تورج اتابکی استاد دانشگاه در هلند، درباره پديده اهانت به اسلام ، چارچوب های تشخيص آن و چگونگی مقابله با آن گفتگوی مفصلی داشته ايم که شما را به شنيدن آن دعوت می کنيم.
در اين گفتگو ها، علی محقق نسب روحانی افغانی مقيم فرانسه درباره تظاهرات اين روزها در افغانستان، معتقد است که اين کار توسط گروه معدودی انجام ميشود و نيز در پشت آن "يک نوع سوء نيت مغرضانه سياسی " وجود دارد.
علی محقق نسب در مورد رواج اتهام "توهين به مقدسات" در محافل مذهبی می گويد که متاسفانه مسائل دينی ديوارشان چنان نازک شده است که اگر کسی بگويد پشت چشم دين يا حديث و يا سنت ابروست، بلافاصله عده ای احساساتشان غليان پيدا می کند و دست به معرکه سازی می زنند. بعقيده او حوادثی که در افغانستان می گذرد از همين نوع است. او توضيح می دهد که در حادثه قبلی نيز کسی می خواست در آمريکا قرآن را آتش بزند و بعد در افغانستان رفتند عده ای از کارمندان بيگناه سازمان ملل را در مزار شريف کشتند. او اضافه می کند که الان هم در مورد اين حادثه قرآن که گفته شده است مسببان آن نفهميده اند که قرآن است و آنها را بيرون ريخته اند، باز هم عده ای معرکه سازی درست کرده اند.
تورج اتابکی استاد دانشگاه در هلند، در اين گفتگو ضمن توضيح چگونگی سر برآوردن دو مفهوم " روا داری " و نيز "خرد نقادانه" در چارچوب زايش تجدد در غرب، در عين حال تاکيد دارد که بردباری دينی تنها به دوران تجدد در غرب محدود نمی شود و در تاريخ جهان ، هم در غرب و هم در شرق ، دوران های هر چند کوتاه ، از رواد داری مذهبی وجود داشته است.
تورج اتابکی معتقد است که متاسفانه بسياری از اديان الهی حقوق ويژه ای را برای خود طلب می کنند. بنظر او اين تنها محدود به اسلام هم نيست . چرا که در مسيحيت و يهوديت هم اين را می توانيم ببينيم. بعقيده اتابکی طرفداران اين اديان گمان می کنند که دين باوری فضيلتی است که دگرباوران از آن محرومند.
آنها پا را از اين هم فراتر گذاشته و ديگران را مستوجب عقوبتی جانفرسا می پندارند.
علاوه بر اين ، به عقيده تورج اتابکی، در تاريخ شرق ، نوعی تبعيض مثبت به نفع دين باوران وجود دارد، که ناباوران از آن بی بهره هستند. او می گويد نمونه های بيشماری می توان ، حتی در تجربه امروزه کشور های شرق يا غرب نشان داد که مصداق اين ادعا هستند.
بعقيده تورج اتابکی مشکل اساسی اين است که بايد دين باوران بپذيرند که همين تبعيض مثبت که از آن بهره ميگيرند بايد برای صاحبان نحله های فکری ديگر نيز قابل استفاده گردد.
حسن يوسفی اشکوری اسلام پژوه تبعيدی مقيم آلمان در اين گفتگو اظهار می دارد که اساساً مفهوم توهين يک مقوله حقوقی نيست که بتوان برايش مجازات تعيين کرد و تنها بعد اخلاقی دارد و اخلاق هم مفهومی نسبی است که در زمان و مکان تغيير می کند.. بعقيده اين روحانی خلع لباس شده ، موضوع توهين به مقدسات و تکفير و مجازات تعيين کردن برای آنها ، تحت عنوان "ربه"و يا "تکفير" و يا "ارتداد" همه اين مقوله ها بعد از دوران پيامبر شروع شده و در طول تاريخ از اين حربه بعنوان عامل سرکوب استفاده شده است. بعقيده آقای اشکوری در طول تاريخ استفاده از حربه تکفير و توهين بعنوان يک چماق يا حربه سياسی برای کوبيدن رقبای سياسی بوده است. او تاکيد می کند که اين واقعيت تا هم اکنون هم ادامه دارد و الان هم در کشور های اسلامی، در افغانستان، در پاکستان و در ايران و در جاهای ديگر از عواطف مذهبی مردم سوء استفاده می شود تا مخالفان را سرکوب کنند.
حسن يوسفی اشکوری بقصد تاکيد بر ضرورت نقد دين می افزايد اگر قرار شود که يک دين و عقيده ای نقد منتقدان و مخالفانش را بر نتابد، پس بايد گفت که در حقانيت خود شک دارد.

[برای شنيدن گفتگو اينجا را کليک کنيد]