نمايشنامه‌نويس فرانسوي در ايران: هميشه از خودسانسوري مي‌ترسيدم، ايسنا

نمايشنامه‌نويس فرانسوي گفت: «هنرمند بايد بر روي تفكر و وجدان انسان‌ها تاثير بگذارد، اما كار او پاسخگويي به مشكلات جامعه نيست. هنرمند مي‌تواند مردم را تكان دهد و اجازه ندهد آنها موقعيت‌ها و تاريخ خود را فراموش كنند.»

به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، «ماتئي ويسني‌يك» نويسنده‌ روماني‌الاصل كه به بهانه بيست‌وهفتمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر به ايران سفر كرده است، در مراسم پاياني سلسله جلسات نمايشنامه‌خواني «دورتادور دنيا» در جمع دانشجويان و هنرمندان گفت: خوشحالم كه به كشور شما سفر كرده‌ام، هرچند كه نمايشنامه‌هايم خيلي قبل‌تر از خودم به ايران آمدند و به زبان شما ترجمه شدند.

اين هنرمند كه شامگاه گذشته در خانه هنرمندان ايران سخن مي‌گفت، تصريح كرد: من خيلي زود وقتي كه كودك بودم نوشتن را آغاز كردم. دريك كشور كمونيستي زندگي مي‌كردم و مثل همه بچه‌هاي هم سن خود با شعر‌گفتن نوشتن را آغاز كردم و توانستم فضاي آزادي دروني را پيدا كنم و به‌دنبال آن داستان هم بنويسم. اما خيلي زود فهميدم كه علاقه‌ي اصلي‌ام تئاتر است.

او با اشاره به حضور كوتاهش در كشور روماني به‌عنوان زادگاهش و مهاجرت به فرانسه گفت: 1987 روماني را ترك كردم چون سانسور شده بودم و آثارم در اين كشور ممنوع بود،‌ به‌همين دليل در همان سال مستقيما به فرانسه سفر كردم و از آن زمان تاكنون سي نمايشنامه به زبان فرانسه نوشته‌ام كه به واسطه‌ي حضور دوستانم در ديگر كشورها به زبان‌هاي مختلف ترجمه و اجرا شده است.

نويسنده‌ي نمايشنامه‌ي «تماشاچي محكوم به اعدام» خاطرنشان كرد: آشنايي‌ام با زبان فرانسه دنياي متفاوتي را به من نشان داد. در حالي كه من نويسنده‌ي رومانيايي هستم كه تا سي‌سالگي در روماني بزرگ شدم و ريشه‌هايم متعلق به آن كشور است. اما در عين حال فرانسه به من بال داد و به دليل همين زبان بود كه امروزه كارهايم به چندين زبان مختلف ترجمه شده است.

ويسني‌يك كه از 16 سال پيش تاكنون در كنار نويسندگي به حرفه‌ي خبرنگاري مشغول است اضافه كرد: حضور در راديو فرانسه به‌عنوان يك خبرنگار به من فرصت داد تا هرروز با درد و رنج در دنيا رودررو شوم. به‌نوعي اين حرفه باعث شد تا هميشه چيزهاي وحشتناك دنيا را تعريف كنم و همين يك‌دليل بيشتر براي نمايشنامه‌ي نوشتنم بود.

او كه دراين نشست به‌همراه تينوش نظم‌جو نمايشنامه‌ي «پيكر زن هم‌چون ميدان نبرد» را روخواني كرده بود اضافه كرد: وقتي اين نمايشنامه را درباره‌ي جنگ بوسني نوشتم جنگ تازه شروع شده بود و من در آن زمان كارم اين بود كه هر روز اتفاقات وحشتناك را در راديو مخابره كنم و همان‌جا به خودم گفتم كه نمي‌توانم به اين‌ گونه ادامه دهم، بلكه بايد كاري انجام دهم. پس اين نمايشنامه را به واسطه‌ي شناخت خوبي كه از سرزمين بالكان داشتم، نوشتم.

نويسنده‌ي نمايشنامه‌ي «داستان خرس‌هاي پاندا» ادامه داد: اين جنگ درست در وسط اروپا اتفاق مي‌افتاد و در آخر قرن بيستم رويدادي را به تصوير مي‌كشيد كه چند‌صد مرده پشت سر خود داشت. پس من اين نمايشنامه را نوشتم تا مخالفت خود را با جنگ اعلام كنم و نشان دهم كه چگونه در جامعه‌ي متمدن اروپايي چنين وحشيگري صورت مي‌گيرد.

ويسني‌يك اضافه كرد:‌ نوشتن براي من به معني درك‌كردن است، زيرا ادبيات به ما كمك مي‌كند تا با تاريخ، انسان، بشريت، عشق، جامعه و رابطه‌هاي ميان انسان‌ها حكومت و قدرت آشنا شويم. در واقع ادبيات كمك مي‌كند تا تضاد‌هاي انسان را بفهميم.

او مجددا با اشاره به اين نمايشنامه گفت: اين‌بار براي تعريف اتفاقات جنگ كلام را به زنان دادند تا آنها درباره‌ي جنگ سخن بگويند، درحالي كه در اكثر فيلم‌ها و نمايشنامه‌ها مردان از جنگ حرف زدند. اما من جنگ را از نگاه زنان به تصوير كشيدم. زيرا آنها بيشتر از هر آدمي در طول جنگ زجر مي‌كشند.

اين نويسنده‌ي رومانيايي اضافه كرد: سعي دارم همواره نويسنده‌ي آگاهي باشم و اجازه ندهم هيچ تذكري من‌ را بازي دهد و سخت‌ترين وضعيت براي من زماني است كه از مغز خودم براي فكركردن استفاده نكنم.

او در ادامه‌ي اين نشست در پاسخ به يكي از حاضران كه درباره‌ي مهاجرت‌اش به فرانسه پرسيده بود، پاسخ داد: سرنوشت هركسي يك ماجراي كاملا شخصي است چه بسا كه من سال‌ها در كشورم روماني عليه سانسور جنگيدم و حتي در موقعيت‌هايي موفق شدم، مثلا نمايشنامه‌هايم كه بر روي صحنه‌هاي حرفه‌اي قد‌غن بود در بين مردم تكثير و خوانده شد. پس مي‌فهميم كه سانسور در آخر نمي‌تواند هيچ كاري عليه ادبيات انجام دهد.

اين نويسنده متذكر شد: مشكل من در زندگي هيچ‌گاه سانسور نبوده بلكه خودسانسوري چيزي بود كه هميشه از آن مي‌ترسيدم. خيلي وقت‌ها مي‌نوشتم و خودم از چيزهايي كه حذف مي‌كردم مي‌ترسيدم. درحالي كه آن زمان كسي نبود كه مرا براي نوشته‌هايم بازخواست كند.اما من خودم تبديل به سانسور‌گر خودم شده بودم كه اين بدترين اتفاق براي يك نويسنده است.

ويسني‌يك هم‌چنين در بخش ديگري از اين نشست درباره‌ي تفاوت نگاهش در نمايشنامه‌هايي كه نوشته گفت: با خواندن نمايشنامه‌هايم متوجه مي‌شويد كه بيش از 300 ماتئي وجود دارد. چون سعي مي‌كنم به عنوان يك نويسنده خودم را تكرار نكنم و دنبال سبكي كه برايم موفقيت‌آميز بوده نروم . درواقع ترجيح مي‌دهم به‌عنوان يك نويسنده بد بنويسم اما درعين حال كاري تازه ارائه دهم.

به گزارش ايسنا، اين هنرمند در بخش ديگري از اين نشست عنوان كرد: هرچه پيرتر مي‌شوم مي‌فهمم كه يك نمايشنامه بدون احساس شكل نمي‌گيرد.

او گفت: به خودم قول دادم، خوب بنويسم ولي هيچ‌گاه درباره‌ي نمايشنامه‌هايم حرف نزنم. براي من مهم اين است كه مخاطب به اين نمايشنامه‌ها فكر كند و از درون آنها سوال‌هاي متعددي را مطرح نمايد. اما بدانيد كه هيچ‌گاه هنرمندان پاسخگوي مشكلات جامعه نيستند. بلكه آنها بايد سوالات ذهني خود را مطرح كنند و من به‌عنوان يك نويسنده تنها به دنبال حس غافل‌گيري براي تماشاگرم هستم تا او را تحت تاثير قرار دهم.

به گزارش ايسنا، در بخش ديگري از اين نشست محمد چرم‌شير، نمايشنامه‌نويس تئاتر ايران كه در جمع حاضران حضور داشت با اشاره به حضور ماتئي ويستي‌يك در ايران خطاب به دانشجويان گفت: بعد از انقلاب اين دومين نمايشنامه‌نويسي است كه به ايران سفر كرده و چند ويژگي‌ بارز در آثار‌ش به چشم مي‌خورد.

او اضافه كرد: وينسي يك از جمله نمايشنامه‌نويساني است كه به‌شدت كارهاي متنوعي دارد و در اين آثار تكنيك به‌خوبي به چشم مي‌خورد. از سوي ديگر او به شكل دقيقي در حال توسعه‌ي حرفه‌ي نمايشنامه‌نويسي‌اش است و برروي فرم كار مي‌كند. در واقع او به عنوان يك نمايشنامه‌نويس كارش را خوب بلد است و بهتر است شما به‌عنوان دانشجويان تئاتر از اين فرصت استفاده كنيد و از او سوال بپرسيد.

چرم‌شير تصريح كرد: اين ديدار با يك نويسنده‌ي بين‌المللي فرصت مغتنمي است، تا شما با روند كاري او آشنا شويد زيرا ما احتياج داريم تا فرم را از او بياموزيم و بفهميم كه به‌عنوان يك نويسنده چه مصالحي را براي كارگردان و تماشاگر فراهم مي‌كند. پس اين فرصت را از دست ندهيد. بلكه دراين چند روز نمايشنامه‌هايش را بخوانيد و سوال‌هاي درستي طرح كنيد.

وينسي يك در پايان اين نشست گفت: شايد بهتر است از اين پس هنرمندان بر جهان حكومت كنند، زيرا تاكنون سياستمداران و اقتصاددانان ثابت كردند كه نمي‌توانند كاري از پيش ببرند.

به گزارش ايسنا، دراين نشست كه بعد از روخواني نمايشنامه‌ي «پيكر زن هم‌چون ميدان نبرد» برگزار شد، كيومرث مرادي و تينوش نظم‌جو مسووليت برنامه را برعهده داشتند.