شاخصه‌های 30 سال سینمای ایران در یک بسته فرهنگی، مهر

گردآوری 90 فیلم بلند، مستند، کوتاه و انیمیشن از سه دهه اخیر سینمای ایران در بسته فرهنگی "سی سال سی نما" اهمیت حضور سینماگران را تحت‌الشعاع عنوان فیلم‌ها قرار می‌دهد.

به گزارش خبرنگار مهر، بسته فرهنگی "سی سال سی نما" شامل 30 فیلم بلند سینمایی، 30 فیلم مستند و 30 فیلم کوتاه و انیمیشن که به همت خانه سینما گردآوری شده بود همزمان با آغاز دهه فجر پارسال با حضور رئیس جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد.

این مجموعه تشکیل شده از 90 فیلم افتخارآفرین سینمای ایران در طول این سه دهه که به مراکز مهم بین‌المللی فرهنگی در حوزه سینما و آرشیوهای معتبر ارسال می‌شود. به گفته محمدمهدی عسگرپور مدیر عامل خانه سینما این بسته هدیه سینمای بعد از انقلاب به تمام مراکز مهم فرهنگی دنیا است تا آرشیو نمادین این سه دهه نشان داده شود.

بادکنک سفید

مدیر عامل خانه سینما به این نکته نیز اشاره کرد که انتخاب 30 فیلم بعد از انقلاب در مرحله اولیه به یک فهرست 200 فیلمی انجامیده و دست‌اندرکاران را ملزم به در نظر گرفتن یک سری مؤلفه‌ها و محدودیت‌ها کرده تا به این ترتیب از هر کارگردان برجسته سینمای ایران فقط و حداقل یک فیلم در این بسته فرهنگی موجود باشد.

در واقع رسیدن به فهرستی سی فیلمی از آثار سی سال سینمای انقلاب با توجه به حرکت رو به رشد سینمای ایران بعد از انقلاب اسلامی، فیلم‌های برجسته ساخته شده و فیلمسازانی که گاه با چند اثر معدود در این سی سال ماندگار شده‌اند، به طور بالقوه واکنش‌برانگیز است. خانه سینما هم به عنوان بانی این امر فرهنگی از پیش خود را آماده دریافت انتقادها کرده است.

انتقادهایی که می‌تواند هم برآمده از سلیقه شخصی افراد باشد و هم جایگاه حرفه‌ای سینماگر و نگاهی که هر فیلمساز به آثار کارنامه خود دارد. به عنوان مثال در کارنامه فیلمسازانی چون کیارستمی، بنی‌اعتماد، پناهی، مهرجویی، حاتمی‌کیا و ... می‌توان به نمونه‌هایی متعدد و متنوع رسید که شایسته قرار گرفتن در این فهرست هستند.

در واقع رسیدن به یک فیلم از کارنامه رنگین سینماگرانی که هر یک به نوعی مؤلف محسوب می‌شوند و آثار مستند و کوتاه هم دارند، این امکان را در اختیار هیئت انتخاب قرار داده همه تلاش خود را بکنند تا هیچ فیلمساز صاحب سبک و برجسته‌ای را از قلم نیندازند. به این ترتیب اهمیت قرار گرفتن هر یک از این 90 فیلم در بسته فرهنگی می‌تواند به یک اندازه باشد چون آنچه مهم است قرار گرفتن اثری از یک فیلمساز در این مجموعه به عنوان آرشیو نمادین این سه دهه است.

فیلم بلند سینمایی:

در میان 30 فیلم بلند سینمایی این بسته فرهنگی آثار دو فیلمساز زن فعال حال حاضر سینما؛ رخشان بنی‌اعتماد و تهمینه میلانی شامل "روسری آبی" و "دو زن" حضور دارند. سینماگرانی که هر مخاطبی بنا به سلیقه شخصی خود و جایگاه آن فیلم در کارنامه فیلمساز می‌تواند به نمونه‌ای دیگر اشاره کند.

به عنوان مثال "نرگس" و "بانوی اردیبهشت" دو اثر برجسته از کارنامه بنی‌اعتماد هستند که برای اکثر سینمادوستان خاطره‌انگیز و به یادماندنی هستند. در این میان آنچه مهم جلوه می‌کند حضور این فیلمساز با یک اثر در این بسته فرهنگی است همانطور که در مورد میلانی نیز فیلم میلیاردی "آتش‌بس" جای خود را به اثر قابل قبول‌تری چون "دو زن" داده است.

عباس کیارستمی با "زیر درختان زیتون"، جعفر پناهی با "بادکنک سفید"، بهرام بیضایی با "باشو غریبه کوچک"، کیانوش عیاری با "بودن یا نبودن"، امیر نادری با "دونده" و بهمن قبادی با "زمانی برای مستی اسب‌ها" از فیلمسازان مستقل سینمای ایران هستند که حضور یک فیلم از کارنامه پرافتخار آنها می‌تواند توجیهی برای جای خالی دیگر فیلمهایشان در این مجموعه باشد.

ابراهیم حاتمی‌یا با "از کرخه تا راین"، مرحوم رسول ملاقلی‌ور با "سفر به چزابه"، کمال تبریزی با "لیلی با من است"، احمدرضا درویش با "کیمیا" و عزیزالله حمیدنژاد با "هور در آتش" نمایندگان سینمای دفاع مقدس در فهرست 30 فیلم بلند سینمایی انتخابی هستند.

سینمای اجتماعی به عنوانی قطبی تعیین‌کننده حضوری پررنگ در این مجموعه دارد. "من ترانه 15 سال دارم" از سه‌گانه رسول صدرعاملی، "سرب" از کارنامه رنگین مسعود کیمیایی، "بچه‌های آسمان" اثر جهانی مجید مجیدی، "نیاز" فیلم برجسته علیرضا داودنژاد و "چهارشنبه‌سوری" اثر قابل ارجاع اصغر فرهادی نمایندگان شایسته گونه اجتماعی در سینمای این سی سال هستند.

سینمای کمدی هم با آثاری برجسته چون "اجاره‌نشین‌ها" داریوش مهرجویی، "شرم" کیومرث پوراحمد و "ناصرالدین شاه آکتور سینما" محسن مخملباف در این فهرست خودنمایی می‌کند که البته می‌توان فیلم تبریزی را هم در این گونه سینمایی در نظر گرفت.

آثار معنوی نیز نمایندگان برجسته و خاص خود را در این فهرست دارند که "زیر نور ماه" سیدرضا میرکریمی، "تولد یک پروانه" مجتبی راعی و "بوی کافور، عطر یاس" بهمن فرمان‌آرا را می‌توان در این گونه سینمایی در نظر گرفت.

"مادر" فیلم ماندگار مرحوم علی حاتمی، "ناخدا خورشید" ناصر تقوایی و "شیر سنگی" مسعود جعفری جوزانی یادگارهای فراموش‌نشدنی سینمای ایران در این فهرست هستند. فیلم تاریخی "مریم مقدس" شهریار بحرانی، "بازمانده" سیف‌الله داد و فیلم کودک "چکمه" ساخته محمدعلی طالبی دیگر آثاری هستند که بسته فرهنگی سی سال سینمای انقلاب را تکمیل می‌کنند.

در واقع می‌توان در این فهرست به جای این آثار، فیلم‌های دیگری را قرار داد و همچنان معتقد بود فهرست نهایی جوابگوی همه داشته‌های سینمای ایران نبوده و آثاری از قلم افتاده است. اما آنچه مهم جلوه می‌کند حضور افراد و آثار برجسته در این مجموعه 90 فیلمی است که به نظر می‌آید این اتفاق در مجموعه نهایی افتاده است.

فیلم مستند:

در این بخش 29 فیلم ارائه شده شامل: "تازه‌نفس‌ها" کیانوش عیاری (1358)، "آداب بهاری" علی‌اصغر آگه‌بنایی (1360)، "پل آزادی" مهدی مدنی (1361)، "ساحل نخل‌های سرخ" جواد شمقدری (1361)، "زندگی در ارتفاعات" عزیز‌الله حمید‌نژاد (1363)، "طرح گناوه" کامران شیردل (1364)، "دلباخته" شهید سیدمرتضی آوینی (1365)، "سرود دشت نیمور" محمدرضا مقدسیان (1367)، "عروج روح‌الله" حمید خیرالدین (1368) و "بره‌ها در برف به دنیا می‌آیند" فرهاد مهران‌فر.

"عروسک‌های کمس" بهرام عظیم‌پور (1374)، "چیغ" محمدرضا اصلانی (1375)، "ملا خدیجه و بچه‌ها" ابراهیم مختاری (1375)، "در مدرسه‌ سید قلیچ‌ ایشان" فرشاد فدائیان (1375)، "یاد و یادگار" مصطفی رزاق‌کریمی و فرهاد ورهرام (1377)، "سکوت طولانی" شهید سیدابراهیم اصغر‌زاده (1378)، "پرنیان" ارد عطاپور (1380)، "زندگی همین است" پیروز کلانتری (1380)، "پیر حرا" مهوش شیخ‌الاسلامی (1380) و "سنگ قبری برای اردشیر" رضا بهرامی‌نژاد (1380).

"چشم‌انداز‌های سیاوش‌آباد" امید بنکدار و کیوان علیمحمدی (1381)، "عبور از نمی‌دانم" خسرو سینایی (1381)، "کشتی نوح" سودابه باباگپ (1381)، "رودخانه هنوز ماهی دارد" مجتبی میرطهماسب (1381)، "خواب ابریشم" ناهید رضایی (1382)، "فیلمبرداران سینمای ایران" عزیز ساعتی (1385)، "روزهای بی‌تقویم" مهرداد اسکویی (1385)، "دریای پارس" منوچهر طیاب (1385) و "عشق دردانه است" منوچهر مشیری.

فیلم کوتاه:

در این بخش 15 فیلم ارائه شده شامل: "آرزو" ساعد نیک‌ذات (1367)، "آوازهای مرد خاکستری" امیرشهاب رضویان (1377)، "دایره" محمد شیروانی (1377)، "بیگانه و بومی" علیمحمد قاسمی (1378)، "دوخواهر" بیژن میرباقری (1378)، "تلافی" بهنام بهزادی (1378) و "دست‌های سنگی" محسن امیریوسفی (1379).

"تصنیف قدیمی و غمناک عصر بارانی" مجید برزگر، "تنها با زمین" وحید موساییان (1379)، "چاه" بایرام فضلی (1380)، "آخرین روستای سرشماری نشده" شهرام علیدی، "روایت مرگ نازلی از زبان یک جن‌گیر عاشق" جواد امامی (1382)، "منطق مطلق اتفاق" بهرام توکلی (1383)، "کمی بالاتر" مهدی جعفری (1384) و "محدوده دایره" شهرام مکری (1385).

فیلم انیمیشن:

در این بخش 15 فیلم ارائه شده شامل: "ابر صورتی" مسعود قدسیه (1360)، "پرنده آهنگ‌ساز" سعید آذرنژاد (1375)، "خاله و بزغاله" سحر یاسینی (1377)، "پات" امیرعلی باروتیان (1379)، "کله کدو" سعید پنجچی (1382)، "فرمانروایان مقدس" امیر‌محمد دهستانی (1383)، "صفر درجه" امید خوش‌نظر (1384) و "شکرستان" بابک نظری (1385).

"سحر نزدیک است" بهرام عظیمی (1385)، "حکایت‌هایی از مقاومت" قسمت سوم پابرجا کیارش زندی (1385)، "عروسک گمشده" معین صمدی (1385)، "عاشوراییان" ناهیدی صمدی‌امین (1386)، "چرا سگ‌ها از گربه‌ها متنفرند" لیدا فضلی، "ده فرمان" مرضیه خدیوی و "هزار و یک شب" هدی مسعودی (1386).