حدود دستمزد ستارگان سینما چیست؟ جام جم آنلاين

بارها اين پرسش پيش آمده كه به چه دليل درآمد ستاره‌ها در سينماي ايران اعلام نمي‌شود؟ چرا در تمامي اخبار مربوط به طرح‌‌هاي عمراني كشور، قرارداد بازيكنان فوتبال و حتي لايحه بودجه، ريز آمار و ارقام درآمدها و هزينه‌ها بيان مي‌شود، اما كمتر ستاره‌اي علاقه‌مند به اعلام رقم دقيق دستمزد خود است؟

مطلبي كه مي‌خوانيد تلاش خبرنگار جام جم براي يافتن پاسخ اين پرسش است. البته از آنجا كه فرض اوليه اين گزارش كاملا درست بوده و واقعا هيچ ستاره‌اي تمايلي به افشاي رقم دستمزد خود نداشت، اين گزارش بدون اشاره به نام هنرمند يا فرد خاصي تهيه و ارائه شده است.

كاسبي كساد نيست

بيشتر ما ايرانيان علاقه‌اي نداريم كه ديگران از جزييات زندگي ما باخبر شوند. اگر هم گاهي اطلاعي از وضعيت مالي خود به ديگران مي‌دهيم، اين اطلاع را در قالب انواع و اقسام اغراق‌ها و پزها قرار مي‌دهيم تا مثلا از طريق اشاره به خريد اتومبيلي جديد، بابت اين اتومبيل به طرف مقابل خود پز بدهيم و فخرفروشي كنيم.

اين روزها به سراغ هر حرفه و شغلي كه برويد، بيشتر آنها از وضعيت نابسامان مالي خود گلايه و اعلام مي‌كنند وضع خيلي خراب است و اصلا كاسبي صرف ندارد. اگر هم براي خريد جنس خاصي وارد مغازه شويد و بيش از حد براي گرفتن تخفيف اصرار كنيد، فروشنده با رديف كردن ده‌ها فاكتور و باز كردن دفتر حساب و كتابش به شما مي‌قبولاند كه اين كالا تنها چند تا يك توماني برايش سود دارد و از اساس فعاليت او در اين مغازه با در نظر گرفتن وضعيت اجاره و هزينه‌هاي ديگر چيزي جز ضرر نيست. يكي از دوستانم در چنين مواقعي جمله جالبي به فروشنده مي‌گويد: اگر اينقدر فعاليت در اين حرفه براي شما با ضرر و سختي همراه است پس چرا اين كار و كاسبي را تعطيل نمي‌كنيد؟!

خرج بالاست

وضعيت صنف ستاره‌هاي سينما هم جداي از ديگر اصناف نيست. حتما شما بارها با اين جمله و عبارت در مصاحبه‌هاي برخي هنرمندان سينمايي مواجه شده‌ايد كه «من هنوز اجاره‌نشين هستم...»، «توانايي خريد خانه ندارم»، «بايد براي ما هم مانند ديگر مشاغل حقوق ثابت تعريف شود»، «اگر دوباره به سن و سال جواني برگردم حتما كار ديگري را انتخاب مي‌كنم» و... شايد شما هم مانند بيشتر مخاطبان با شنيدن اين اظهارنظر‌ها دلتان براي اين هنرمندان محبوب و مطرح كه هر شب بر صفحه تلويزيون ظاهر مي‌شوند بسوزد، اما اگر مثلا در ايام نوروز با چندتايي از اين هنرمندان تماس بگيريد و بخواهيد ايام نوروز را به آنها تبريك بگوييد، فيبرهاي نوري‌اي كه مقدمات ايجاد اين ارتباط را فراهم مي‌كند صداي اين هنرمندان را يا از كشورهاي حاشيه خليج فارس به گوش شما مي‌رساند يا از كشوري خوش‌آب و هوا در قلب اروپا! اگر هم اين هنرمندان بنا به هر دليلي امكان سفر خارجي نداشته باشند، حداقل گذران تعطيلات آنها هتلي در يكي از شهرها يا جزاير توريستي ايران است كه قيمت اقامت يك شبه آن برابر با 2 برابر حقوق كارمندي معمولي است. واقعيت اين حرفه اين است كه افراد فعال در آن خرج‌هاي فراواني دارند. خرج‌هايي از قبيل خريد لباس‌هاي گرانقيمت، شركت در ميهماني‌هاي مجلل، سوار شدن بر اتومبيل‌هاي شيك و رفتن به سفرهاي خارج از كشور. برخي از اين بازيگران مي‌گويند داشتن اين زندگي مقدمه رشد در چنين فضايي است و اگر مثلا بازيگري اتومبيل ارزانقيمت سوار شود و با كارهاي ديگر از اين زندگي پرزرق و برق دوري كند، جامعه هنري او را تحويل نمي‌گيرند و به مرور از صحنه رقابت حذف مي‌شود.

درآمد ستاره‌ها

ستاره‌هاي سينما شيوه‌هاي مختلفي براي كسب درآمد دارند. اين روزها به لطف ساخت فيلم‌هاي 90 دقيقه‌اي و رشد توليد سريال‌هاي تلويزيوني، دستمزد بازيگران هم رشدي صعودي را طي كرده است. مثلا بازيگر يكي از سريال‌هاي تلويزيوني كه اين روزها در حال ساخت است ماهانه 18ميليون تومان دستمزد مي‌گيرد. 2 بازيگر ديگر هم ماهانه 15 ميليون تومان دستمزد مي‌گيرند. در چنين سريالي حداقل دستمزد يك بازيگر ماهانه 2 تا 3 ميليون تومان است. اين سريال‌ها به دليل طولاني بودن زمان ساخت آنها درآمد سرشاري را نصيب بازيگران آنها مي‌كنند. البته ديگر اعضاي گروه نيز درآمدهاي خوبي دارند، اما در چنين سريالي اختلاف درآمد بازيگر اصلي با مهم‌ترين فرد آن گروه كارگردان و مدير فيلمبرداري بسيار زياد است و گاهي يكسوم درآمد آن بازيگر نصيب كارگردان مي‌شود. البته تفاوت بازيگران با ديگر عوامل يك فيلم در اين است كه آنها امكان فعاليت همزمان در 2 يا 3 فيلم مختلف را دارند و به همين دليل گاهي در يك سال درآمدهاي آنها به رقمي نجومي مي‌رسد. يك مساله ديگر هم كه در بيشتر سريال‌هاي تلويزيوني تاريخي وجود دارد، اين است كه با طولاني شدن مدت زمان فيلمبرداري اين سريال‌ها يا تغيير در برنامه‌ريزي ساخت اين آثار گاه شرايطي پيش مي‌آيد كه مثلا بازيگري بعد از عقد قرارداد 6 ماه منتظر آغاز فيلمبرداري مي‌ماند و اگر كمي زرنگ باشد، با هماهنگي مدير برنامه‌ريزي و مدير توليد سريال مي‌تواند به گونه‌اي برنامه‌ريزي كند كه در اين 6 ماه كه طبق قرارداد حقوق ثابتي از آن طرح دريافت مي‌كند، در كار ديگري هم بازي كند و از فيلم يا سريال ديگري هم دستمزد دريافت كند.

حالا تصور كنيد اگر بازيگراني بيايد و در يك مصاحبه بگويد: «من از سريال... ماهانه 15 ميليون تومان دستمزد دريافت مي‌كنم» چه اتفاقي رخ مي‌دهد؟ اولين اتفاقي كه رخ مي‌دهد اين است كه چند نفري از اقوام، دوستان، طلبكاران و احيانا ماموران مالياتي با در دست گرفتن ماشين‌حساب به اين نتيجه مي‌رسند كه بازيگر مورد نظر روزانه 500 هزار تومان دستمزد دريافت مي‌كند. البته ممكن است در برخي طرح‌ها اين پول با تاخير پرداخت شود، اما بيشتر بازيگران با سرمايه‌گذاري اين پول در كارهايي مانند مسكن، روز به روز بر درآمد و ارزش درآمد خود اضافه مي‌كنند. به همين دليل است كه اگر اين رقم عنوان شود، احتمالا دردسرها و مشكلاتي براي آنها پيش مي‌آيد.

يكي از افرادي كه براي تهيه اين گزارش با آنها صحبت كردم، اعلام مي‌كرد كه دليل ديگر اعلام نكردن رقم دستمزد از سوي بازيگران برخي مشكلات خانوادگي آنها نيز مي‌تواند باشد. مثلا بازيگري به دليل اين كه همسر ولخرجي دارد، هميشه 2 نوع قرارداد تنظيم مي‌كند. در قرارداد اصلي مبلغ دستمزد او واقعي و در قرارداد ديگر مبلغ دستمزد او 30 درصد از قيمت واقعي است كه اين 70 درصد در جاي ديگري پس‌انداز مي‌شود. طلبكاران مزاحم نيز نقش مهمي در عدم اعلام دستمزد بازيگران دارند. بيشتر بازيگران هميشه فضا را اين‌گونه جلوه مي‌دهند كه تهيه‌كننده پول آنها را خورده و هزار و يك بدبختي دارند و حقوق خود را هم نگرفته‌اند، اما واقعيت جور ديگري است.

وضع بازيگران در سينما چگونه است؟

دستمزدهاي بازيگران در سينما هم رقم‌هاي بالايي را شامل مي‌شود. مثلا يك ستاره سينمايي براي ايفاي نقش در فيلمي سينمايي بين 10 تا 15 ميليون تومان دستمزد دريافت مي‌كند و بسته به حضور او در فيلم، اين رقم گاهي به 30 تا 40 ميليون تومان هم مي‌رسد. البته اين رقم‌ها كاملا توافقي است و مثلا ممكن است بازيگري براي ايفاي نقش در فيلمي سينمايي چند ميليون تومان دستمزد بيشتر دريافت نكند، اما در عوض براي سريال يا فيلم بعدي اين كارگردان هم رزرو شود.

درآمد بازيگران سينماي ايران فقط به دستمزدي كه از فيلم‌ها و سريال‌ها دريافت مي‌كنند محدود نمي‌شود. بازيگران براي حضور در هريك از برنامه‌هاي زنده‌اي كه شما وقت و بي‌وقت از شبكه‌هاي تلويزيوني تماشا مي‌كنيد، بين يك تا 5 سكه بهار آزادي دريافت مي‌كنند. حضور در مراسم‌هاي مختلف، اجراي برنامه براي نهادها و حضور در تبليغات هم برخي از راه‌هاي كسب درآمد براي بازيگران است كه معمولا رقم‌هاي دريافتي نيز كاملا شكل «توافقي» دارد و گاه خيلي زياد و گاهي فقط كمي زياد است! در مجموع شرايط فعاليت در اين حرفه آنقدرها هم كه برخي از اين افراد تلاش مي‌كنند تا آن را بد جلوه دهند، بد نيست و با وجود سختي‌ها و مشكلاتي كه احتمالا در همه كارها وجود دارد، حرفه بازيگري فعاليتي پرسود و پر از درآمد است كه اگر قرار باشد جزئيات آن از سوي دست‌اندركاران آن بيان شود، احتمالا ديگر نمي‌توان با عناويني همچون شغل فرهنگي از زير بار پرداخت ماليات و عوارض آن فرار كرد.