کیارستمی: از این پس شاید فیلم‌های داستانی‌تر بسازم، ایسنا

عباس کیارستمی،​ کارگردان فیلم سینمایی «شیرین»​ تاکید کرد این فیلم جایگاه ویژه​ای در کارنامه او دارد و حداقل در ذهن خود از این فیلم جلوتر نخواهد رفت.

به گزارش ایسنا، جشنواره فیلم تصویر ‌شامگاه شنبه اول اسفند با اولین اکران عمومی فیلم «شیرین» در ایران آغاز شد و پس از آن نشست خبری فیلم با حضور عباس کیارستمی، محمدرضا دلپاک صدابردار، جواد طوسی و احمد طالبی‌نژاد منتقدان سینما و سیف‌الله صمدیان مدیر جشن تصویر سال برپا شد.

کیارستمی در ابتدای این نشست به پشت‌صحنه‌ فیلم «شیرین» که در این برنامه به نمایش درآمده اشاره کرد و افزود: ‌»لطف دیدن این فیلم این بود که مخاطبان به ‌واسطه پشت صحنه آن با روند کار آشنا شوند. در واقع فیلم پشت‌صحنه بسیاری از توضیحاتی که اکنون باید بگویم را به شما منتقل کرد و حرف‌مان را با فیلم تمام می‌کنیم بنابراین امشب بیشتر برای شنیدن اینجا هستم.»

این کارگردان ادامه داد: «قطعا در مرتبه دوم دیدن «شیرین» دشواری ‌بار اول را ندارد. با این وجود اگر شما برای بار دوم پای آن بنشینید،‌ دیدن آن قطعاً دشواری بار اول را نخواهد داشت. همواره افراد مختلفی که این فیلم را می‌بینند تصور می‌کنند که بالاخره از فضای آن سالن نمایش، خارج می‌شویم و داستان اصلی آغاز خواهد شد.»

کیارستمی با بیان اینکه امروز برای تشکر به این مراسم آمده‌ است، تصریح کرد: «معمولاً این نوع فیلم‌ها در ایران شانسی برای اکران ندارند. اما به هر حال علاقمندان این نوع سینما سی‌دی‌ها و دی‌وی‌دی‌های مورد علاقه خود را تهیه کرده و فیلم‌ها را می‌بینند، اما قطعاً دیدن آثار در جمع، بسیار متفاوت از تماشای آن‌ها در خلوت است.»

کارگردان فیلم‌هایی چون «طعم گیلاس»‌ و «باد ما را خواهد برد»‌ در بخش دیگری از این جلسه به انگیزه‌اش از ساخت «شیرین» اشاره کرد و افزود: «هنگامی که در راه بودم با خود فکر کردم که اگر امروز کسی انگیزه مرا از ساخت این فیلم بپرسد، نمی‌دانم چه باید بگویم به هر حال من اکنون با یک فیلم تمام شده، مواجه هستم.»

او ادامه داد:‌ »»شیرین» یکی از کارهایی است که سال‌ها در ذهن من بوده و یکی از دوستانم پس از دیدن این فیلم زمانی را به من یادآوری کرد که 40 سال پیش پوستری با عنوان تماشای تماشاگران ‌طراحی کرده بودم. در واقع در تمام این سال‌ها این طرح در ذهن من بوده و به یاد دارم که از سال‌ها قبل هنگامی که در سالنی به تماشای فیلم نشستم، عکس‌العمل و احساسات فرد کنار دستم برایم بسیار جذاب بود و گاه موجب می‌شد که حتی فیلم را رها کنم و آن فرد را مدنظر داشته باشم. در «شیرین» ‌هم وضعیت به همین‌گونه است و در واقع اهمیت با تماشاگر است.»

در ادامه این جلسه، احمد طالبی‌نژاد درباره‌ کم‌توجهی این کارگردان به بحث جذب مخاطب اشاره‌ای داشت که کیارستمی پاسخ داد: «طی تمام این سال‌ها و در تمام فیلم‌هایی که ساخته‌ام، شاید به نظر طالبی‌نژاد به تماشاگر فکر نکرده‌ باشم اما چطور می‌توان فیلم ساخت و به ‌مخاطب آن فکر نکرد. اصلاً مگر سینمای بدون تماشاگر هم ممکن است، آیا واقعا سینما به دور از مخاطب می‌تواند مفهوم داشته باشد؟!»

در ادامه این جلسه، کیارستمی در پاسخ به مطلبی که جواد طوسی مبنی بر علاقمند نبودن به «باد ما را خواهد برد» مطرح کرده بود،‌ توضیح داد: «من می‌توانم به ایشان حق بدهم که این فیلم را دوست نداشته باشند. اولین کسی هم که «باد ما را خواهد برد» دوست نداشت فردی بود که آن را از پشت دوربین نگاه می‌کرد یعنی محمود کلاری که فیلمبردار «باد ما را خواهد برد»‌ را برعهده داشت. او اولین فردی بود که این فیلم را دوست نداشت اما به هر حال عده‌ای هم هستند که این آثار را بسیار دوست دارند.»

او ادامه داد: «ما نمی‌توانیم علایق‌مان را نفی کنیم، اگر قرار بود که همه یک نوع فیلم را دوست داشته باشند، تنها یک نوع فیلم و سینما داشتیم. به هر حال نظرات مختلفی درباره یک فیلم وجود دارد و گاه یک منتقد به اثری چهار ستاره می‌دهد و منتقد دیگر تنها یک ستاره به آن می‌دهد.»

کارگردان «شیرین» در عین حال بر اهمیت مقوبلیت آثارش نزد مردم پرداخت و گفت: «اگر بگویم که نظر مخاطبان برایم فرق نمی‌کند ادعای بسیار خامی است، اما «شیرین» فیلمی است که هیچ بازتاب هنری و مادی برای من نداشته است در حالی که سخت‌ترین کارم بوده اما هیچ بازتابی هم برایم نداشته است.»

او در عین حال به روند ساخت این فیلم اشاره کرد و افزود: «فقط تدوین این فیلم نزدیک به پنج ماه زمان برده است. در واقع «شیرین» برای من به منزله پایان راهی بود که سال‌ها پیش آغاز شده بود. این فیلم نوعی دهن کجی به آن سینمایی بود که دوست دارد چیزی به شدت نشان بدهد. شاید اکنون به دلیل این که مطرح هستم حتی اگر فیلم بد هم بسازم عده‌ای بپسندند، اما این شانس در گذشته برای من مهیا نبود. در واقع تجربه من را نمی‌توان نادیده گرفت، چرا که پس از طی کردن تجربیات مختلف بود که مطرح شده‌ام.»

این کارگردان در بخش دیگری از این جلسه به فیلم «باد ما را خواهد برد» اشاره کرد و گفت: «‌در آن فیلم بسیاری از عوامل اصلا دیده نشدند، بخصوص محور اصلی آن فیلم پیرزنی بود که همه فیلم درباره او بود، اما خود در اثر حضور نداشت. دیدن این عوامل وظیفه منتقدان است و کار من نیست. بنده هم هرگاه می‌شنوم که تماشاگر یا منتقدی این موارد را مورد توجه قرار داده است، به شدت دستخوش هیجان و حتی نوعی هراس می‌شوم که آثار ما با چه دقتی دیده می‌شوند.»

کیارستمی در این جلسه «شیرین»‌ را آخرین کارش دانست و گفت: «‌معمولاً در اغلب موارد فیلمسازان آخرین اثر خود را بهترین آن‌ها می‌دانند، برای من هم «شیرین»‌ یک اتفاق ویژه است و حداقل در ذهن خودم از این جلوتر نخواهم رفت.»

او ادامه داد: «‌فکر می‌کنم «شیرین»‌ را حداقل 50 بار دیده‌ام و هنوز هم با هر فردی که آن را می‌بیند به تماشای آن می‌نشینم. در حالی که هیچ وقت به فیلم‌های قبلی‌ام برنمی‌گردم. اما این فیلم خارج از روایت برای من سرشار از حس است و مانند این می‌ماند که از سوراخ کلید همسایه را نگاه کنم و متوجه احساسات و تاثر او شوم.»

کیارستمی گفت: «در این فیلم قصه «خسرو و شیرین» برای من هیچ اهمیتی ندارد و به این دلیل است که آن را از تصویر حذف کرده‌ام. اگر مخاطبی زمانی دوست داشت می‌تواند یک بار «شیرین» را با صدای بسته، ببیند، من فکر می‌کنم که در آن زمان احساس بهتری نسبت به این فیلم خواهد داشت.»

او درباره بازیگران حاضر در این فیلم گفت: «من از بازیگران خواستم که 5 یا شش دقیقه جلوی دوربین بنشینند و داستان ذهنی خود را دنبال کنند و حال پس از آن که این فیلم را بارها و بارها دیده‌ام می‌توانم بگویم که این‌ها بازی صرف نیست. در این فیلم همه بازیگران خوب بوده‌اند و اکنون فرصت مناسبی است که از همه آن‌ها تشکر کنم.»

او همچنین اظهار کرد:‌ »برای من اهمیتی ندارد تصاویر موجود در فیلم مربوط به کدام بازیگر است اگر ما چهره این افراد را به عنوان یک بازیگر در نظر می‌گیریم این اشکال ذهن ماست. یک تماشاگر غیر ایرانی به هنگام دیدن این اثر با چهره‌های ناشناس مواجه می‌شود و تنها عده‌ای زن را می‌بیند که احساسات خود را منعکس می‌کنند.»

این کارگردان گفت: «در واقع اهمیت «شیرین» در نظر من هم بر همین موضوع است. فکر می‌کنم این که داستان را از این فیلم حذف کنیم، بسیار مهم است و باعث می‌شود به عکس‌العمل‌های این افراد بیشتر توجه کنیم. من به شخصه جرات حذف داستان را نداشته‌ام، اما در اصل داستان «خسرو و شیرین» برایم اهمیت نداشته است.»

کیارستمی در عین حال خاطر نشان کرد: ««شیرین» برای من نوعی تجربه بود و حال که تمام شده به نوعی به فراغت رسیده‌ام و شاید از این به بعد فیلم‌های داستانی‌تری بسازم که تجاری‌تر باشد.» او با حالت طنزگونه ادامه داد: «و اگر صرفاً تجاری باشند هم چه بهتر(!)»

در ادامه این جلسه احمد طالبی‌نژاد به استفاده از بهترین دوبلورها برای بخش «خسرو و شیرین» این فیلم اشاره کرد و گفت: «اگر شما فکر می‌کنید که این فیلم بدون بهره‌گیری از این قصه بهتر خواهد بود، چرا از ابتدا این بخش را حذف نکردید؟ ‌و چرا برای آن از بهترین عوامل بهره‌ گرفتید؟»

کیارستمی در پاسخ به این سوال نیز گفت:‌ »طبیعتاً هر گاه که فیلمسازی به ساخت اثر می‌پردازد با آگاهی اقدام می‌کند و می‌داند که چه داستانی دارد، این که من می‌گویم «شیرین» را بدون صدا ببینید بدان معنا نیست که کار این بخش، کم و کاستی دارد، به هر حال فیلمساز باید تمام توان خود را بگذارد تا کار او بهترین کیفیت را داشته باشد. من هم برای این بخش تمام توانم را گذاشته‌ام اما در نهایت می‌گویم کاش این بخش نبود.»

کارگردان«شیرین» در ادامه خاطر نشان کرد: «هنگامی که می‌گویم بهتر آن است که صدای فیلم را حذف کنید نظرم را به‌عنوان یک تماشاگر بیان می‌کنم و نه سازنده. شما تصور کنید که در یک قطار نشسته‌اید و در کنار شما یک خانم حتی غیر ایرانی به بیرون پنجره نگاه می‌کند و حالتی متاثر دارد، آیا این برای شما جالب و کنجکاوی برانگیز نیست؟‌ این درگیری ذهنی همان چیزی است که من در این فیلم می‌خواستم.»

در این برنامه که تا ساعت 21 و سی دقیقه ادامه داشت، علاقمندان بسیاری حضور داشتند و علاوه بر تالار بتهوون، تالار ناصری خانه هنرمندان پُر شد و در هر دو سالن عده‌ای بصورت ایستاده مراسم را دنبال کردند.