کاهش يک سوم وسعت درياچه اروميه طی ۱۵ سال گذشته! ايسنا

مديرکل امور مناطق سازمان محيطزيست خبر داد:
تصويب برنامه اجرايی مديريت جامع حوضه آبخيز درياچه اروميه در هيات دولت

در حالی که چند سالی است زنگ خطر نابودی درياچه اروميه به عنوان دومين درياچه آب شور جهان به صدا در آمده و يک سوم سطح اين درياچه از سال ۷۴ تاکنون به دليل کم‌آبی کاهش يافته است، مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست از تصويب برنامه اجرايی مديريت جامع حوضه آبخيز درياچه اروميه در هيات دولت خبر داد و گفت: بر اين اساس استان‌های آذربايجان غربی، آذربايجان شرقی و کردستان مکلف شدند سالانه حداقل ۱/۳ ميليارد مترمکعب حق‌آبه زيست‌محيطی مورد نياز اين درياچه را تامين کنند.

به گزارش خبرنگار «محيط زيست» خبرگزاری دانشجويان ايران (ايسنا)، درياچه اروميه دومين درياچه آب شور جهان با ۴ هزار و۸۱۰ کيلومتر مربع مساحت يکی از نادرترين ذخيره‌گاههای زيستی ايران و جهان و دارای ۱۰۲ جزيره کوچک و بزرگ است. اين درياچه به همراه جزاير درونی آن از سوی سازمان يونسکو به عنوان ذخيره‌گاه طبيعی به ثبت جهانی رسيده است.

آمارها نشان می‌دهد از سال ۱۳۷۴ تاکنون تراز آب درياچه اروميه سير نزولی داشته به طوری که در حال حاضر به سطح ۴/۱۲۷۱ متر از سطح آبهای آزاد رسيده است که اين ميزان ۷/۲ متر کمتر از سطح تراز اکولوژيک، ۹/۶ متر کمتر از تراز حداکثری و ۳/۴ متر کمتر از متوسط دراز مدت ۴۰ ساله آن است.

از سوی ديگر در حالی که ميانگين بلندمدت غلظت نمک در اين درياچه ۱۸۰ گرم بر ليتر و ميانگين غلظت نمک طی ۲۰ سال گذشته ۲۱۰ گرم بر ليتر بوده است، اين رقم هم اکنون به ۳۲۰ گرم بر ليتر و به حد فوق اشباع رسيده و موجب کاهش تعداد آرتميا و در معرض نابودی قرار گرفتن آن به عنوان تنها موجود آبزی اين درياچه شده است که به اعتقاد کارشناسان عوامل اقليمی، مهار آبهای سطحی، راندمان آب پايين کشاورزی، افزايش مصرف آب بخصوص در بخش کشاورزی و احداث ميانگذر اروميه از علل اصلی در معرض نابودی قرار گرفتن درياچه اروميه است.

مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست:

سالانه حداقل ۱/۳ ميليارد مترمکعب حق‌آبه زيست‌محيطی برای اروميه تامين می‌شود

مهندس امير عبدوس، مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين که برای نجات درياچه اروميه بادی گام ملی برداشته شود از تدوين برنامه اجرايی مديريت جامع حوضه آبخيز درياچه اروميه با مشارکت تمامی بخش‌های ذيربط خبر داد و گفت: اين برنامه خوشبختانه پس از تصويب در کميسيون زيربنايی دولت، طی روزهای گذشته در جلسه هيات وزيران به تصويب نهايی رسيد.

وی گفت: بر اين اساس استان‌های آذربايجان غربی، آذربايجان شرقی و کردستان مکلف شدند سالانه حداقل ۱/۳ ميليارد مترمکعب حق‌آبه زيست‌محيطی مورد نياز اين درياچه را تامين کنند.

مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست افزود: به منظور هماهنگی و اجرايی کردن برنامه جامع مديريت حوزه آبخيز درياچه اروميه ستاد اجرايی مديريت حوضه آبخيز درياچه اروميه با ترکيب زير تشکيل و اختيارات اصل ۱۳۸ قانون اساسی در ارتباط با مفاد اين مصوبه به اين ستاد تفويض می‌شود که اين ستاد گزارش عملکرد خود را در پايان هر سال به رييس‌جمهوری ارائه خواهد کرد.

وی از معاون اول رييس‌جمهوری، رييس سازمان حفاظت محيط زيست، معاون برنامه ريزی و نظارت راهبردی رييس جمهوری، وزير نيرو، وزير جهاد کشاورزی، وزير کشور، وزير مسکن و شهرسازی و استانداران سه استان آذربايجان غربی، آذربايجان شرقی و کردستان به عنوان اعضای ستاد اجرايی مديريت حوضه آبخيز درياچه اروميه ياد کرد و گفت: دبيرخانه اين ستاد در سازمان حفاظت محيط زيست مستقر خواهد بود از سوی ديگر کميته منطقه‌ای مديريت درياچه اروميه نيز با رياست وزير کشور و عضويت استانداران سه استان آذربايجان شرقی و غربی و کردستان، مديران کل محيط زيست، روسای سازمان‌های جهاد کشاورزی، مديران عامل شرکت‌های آب منطقه‌ای و روسای سازمان‌های مسکن و شهرسازی سه استان تشکيل می‌شود.

مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست افزود: ايجاد تمهيدات لازم برای تامين حداقل نياز آبی درياچه اروميه به ميزان ۱/۳ ميليارد مترمکعب در سال و تعيين سهم هر استان بر اساس پيشنهاد دريافتی از کميته منطقه‌ای از جمله وظايف ستاد اجرايی مديريت حوزه آبخيز درياچه اروميه است.

وی افزود: تعيين سهم هر استان در تامين نياز آب درياچه اروميه و ميزان آب قابل بهره‌برداری برای مصارف مربوطه، پايش مستمر فرآيند تامين نياز درياچه اروميه و بهره‌برداری آب حوضه و نحوه اجرای مديريت جامع درياچه اروميه و جلب مشارکت مردمی از جمله وظايف کميته منطقه‌ای مديريت حوضه آبخيز درياچه اروميه است.

چاه‌های غيرمجاز اطراف اروميه ظرف يکسال بسته می‌شوند

مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست در خصوص اقدامات دستگاه‌های اجرايی در اين زمينه گفت: وزارت نيرو مکلف شد از طريق شرکت‌های آب منطقه‌ای و متناسب با سهم هر استان نسبت به تامين حداقل نياز آبی درياچه اروميه اقدام کند، از سوی ديگر شرکت‌های آب منطقه‌ای استانی مکلفند از حفر چاههای غيرمجاز و برداشت‌های غيرقانونی از آبهای سطحی و زيرزمينی در سطح حوزه ممانعت کرده و نسبت به قطع برداشت‌های غيرمجاز آب ظرف مدت يک سال اقدام کنند.

وی افزود: وزارت نيرو همچنين مکلف شد نسبت به تسريع در انجام مطالعه و اقدامات اجرايی انتقال آب از حوضه‌های مجاور، مطالعه و اجرای طرح باروری ابرها در سطح حوضه با همکاری سازمان هواشناسی، مطالعه و اجرای بهره‌برداری از پساب تصفيه خانه‌های شهرهای بزرگ و تامين آب جايگزين برای درياچه اروميه، تسريع و احيای و بازسازی کانال آب رسانی تالاب «قوری گل» و ساير تالاب‌های اقماری درياچه اروميه و انجام مطالعات ارزيابی استراتژيک زيست‌محيطی توسعه منابع آبی حوضه با رويکرد ايجاد بهره‌وری مصارف آب و تامين حداقل نياز آبی درياچه اروميه ظرف مدت يکسال و ارائه آن به سازمان محيط زيست اقدام کنند.

راندمان آب کشاورزی در منطقه هرسال ۵ درصد افزايش می‌يابد

مدير کل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين که وزارت جهاد کشاورزی مکلف شد نسبت به افزايش راندمان آب کشاورزی در منطقه به ميزان سالانه ۵ درصد و استفاده از روش‌های نوين آبياری اقدام کند، افزود: اين وزارتخانه همچنين مکلف است نسبت به اصلاح الگوی کشت متناسب با تخصيص منابع آب موجود و اجرايی کردن سند ملی آب اقدام کند.

وی با اشاره به اين که سازمان حفاظت محيط زيست موظف است نسبت به ميله‌گذاری حريم و اراضی مستحدث ساحلی درياچه اروميه حداکثر ظرف مدت يکسال اقدامات لازم را انجام دهد، افزود: طراحی و ايجاد مرکز و شبکه پايش زيست‌محيطی درياچه اروميه و نظارت بر کليه منابع مؤثر در مصرف و بهره‌برداری آب ورودی به درياچه نيز از جمله وظايف سازمان حفاظت محيط زيست خواهد بود.

گفتنی است درياچه اروميه در شمال غرب ايران بين استانهای آذربايجان غربی و شرقی واقع شده است. اين درياچه با مساحتی بالغ بر ۵ هزار و ۸۲۲ کيلومتر مربع در رقوم ارتفاعی ۸۸/۱۲۷۷ متر از سطح آبهای آزاد بيستمين درياچه جهان از لحاظ وسعت و شورترين بعد از بحرالميت محسوب می‌شود. طول درياچه از ۱۳۰ تا ۱۴۶ کيلومتر و عرض آن از ۵۸ کيلومتر تا ۱۵ کيلومتر (بين کوه زنبيل و جزيره اسلامی) متغير است.

حجم آب درياچه اروميه در مساحت ۵ هزار و ۸۲۲ کيلومتر مربع و با عميق متوسط ۵/۴ متر بالغ بر ۳۱ ميليارد مترمکعب برآورد شده است.

حوضه آبريز درياچه اروميه دارای ۵۲ هزار و ۴۷ کيلومتر مربع بوده که در استانهای آذربايجان غربی، شرقی و کردستان و قسمت بسيار کمی نيز در کشور ترکيه می‌باشد.

منابع تامين کننده آب اين درياچه عبارتند از جريانهای سطحی رودخانه‌ها، جريان‌های آبهای زير زمينی و بارش مستقيم به سطح درياچه، آبهای سطحی شامل ۱۴ رودخانه دائمی، ۷ رودخانه فصلی و ۳۹ جريان سيلابی می‌باشد. دبی اين رودخانه ‌ها نوسانات بسياری دارد، به طوريکه زرينه رود با متوسط آورد ۲ هزار ميليون متر مکعب و سطح حوضه‌ای برابر با ۱۲ هزار کيلومتر مربع بزرگترين و آذرشهرچای با متوسط آورد ۳۴ ميليون متر مکعب و سطح حوضه‌ای برابر با ۳۰۰ کيلومتر مربع کوچکترين رودخانه دائمی اين حوضه محسوب می‌شود. دبی متوسط سالانه ورودی به درياچه از طريق رودخانه‌ها برابر ۵۳۱۶ ميليون متر مکعب برآورد شده است.

اين درياچه به دليل داشتن ارزشهای اکولوژيک و منحصر به فرد، در سال ۱۳۴۶ بر اساس مصوبه شماره يک شورای عالی حفاظت محيط زيست کشور، به عنوان منطقه حفاظت شده و طبق مصوبه شماره ۶۳ شورای عالی در سال ۱۳۵۴ به عنوان پارک ملی ارتقا يافته است.

همچنين در سال ۱۳۵۶ بر اساس مصوبات MAB (انسان و کره مسکون) به عنوان يکی از مناطق بين‌المللی ذخيره‌گاه‌های زيست کره در سطح جهان به ثبت رسيده است. غير از عناوين گفته شده اين درياچه با تمامی جزاير آن در سال ۱۳۵۴ به عنوان يکی از تالابهای بين المللی در کنوانسيون رامسر ثبت و از طرف موسسه بين‌المللی تالابها به عنوان يکی از مهمترين مناطق مهم پرندگان انتخاب شده است.

در اين درياچه در حال حاضر ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده ، ۷ گونه دوزيست و ۲۶ گونه ماهی زيست می‌کند. درياچه اروميه دارای ۱۰۲ جزيره است که همه آنها از سوی سازمان يونسکو به عنوان ذخيره‌گاه طبيعی جهان به ثبت رسيده است.

جزيره اشک زيستگاه پرندگان زيبای کوچ‌گر از جمله مرغ آتش و تنجه و نيز گوزن زرد ايرانی است.