شفيعی کدکنی، شاعر چله‌نشين، به بهانه‌ سالوز تولد محمدرضا شفيعی کدکنی، ايلنا

شفيعی‌کدکنی می‌گويد دو شخصيت در زندگی او تاثير فراوان گذشته‌اند: اديب‌نيشابوری، استاد بزرگ ادبيات‌عرب و ‌هاشم قزوينی، استاد فقه و اصول اما تاثير اديب‌نيشابوری بر او عميق بود:" به‌ياد می‌آورم دوران اقامت مرحوم اديب را در همسايگی... من و مادرم به ديدار ايشان می‌رفتيم."

ايلنا: محمدرضا شفيعی کدکنی، زاده ۱۹ مهر سال ۱۳۱۸ از نويسندگان و شاعران امروز ايران است. تخلص وی در شعر م. سرشک است.
شفيعی کدکنی در سال ۱۳۱۸ در کدکن شهرستان نيشابور در خراسان رضوی متولد شد. او دوره‌های دبستان و دبيرستان را در مشهد گذراند و مدتی سرگرم فراگيری‌ زبان‌ و ادبيات‌ عرب، فقه،‌ کلام‌ و اصول‌ شد و مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبيات فارسی از دانشگاه فردوسی و مدرک دکتری را در همين رشته از دانشگاه تهران گرفت. او ازجمله دوستان نزديک مهدی اخوان ثالث است.

شفيعی کدکنی سرودن شعر را از جوانی به شيوهٔ کلاسيک آغاز کرد ولی به تدريج به سبک نيما يوشيج روی آورد. شعر در کوچه‌باغ‌های نيشابور؛ نام اين استاد زبان و ادبيات فارسی را در جامعه‌ی شعری مطرح کرد.
آثار وی به دو گروه انتقادی و مجموعه اشعار می‌توان تقسيم کرد. آثار انتقادی‌ او شامل تصحيح آثار کلاسيک فارسی و نگارش مقالاتی در حوزه‌ی نظريه ادبی است. در حوزه‌ی شعر؛ آثار او را می‌توان در حوزه‌ی شعر اجتماعی جای داد.
از آثار اوست: مجموعه اشعار شامل: زمزمه‌ها، شبخوانی، از زبان برگ، درکوچه باغ های نيشابور، بوی جوی موليان، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران، هزاره دوم آهوی کوهی. آثار نظری و انتقادی، تصحيح و ترجمه: صور خيال در شعر فارسی، موسيقی شعر، تصحيح اسرارالتوحيد نوشتهٔ محمدبن منور، تصحيح تاريخ نيشابور نوشتهٔ حاکم نيشابوری. تصحيحات:تصحيح آثار عطار نيشابوری، مختارنامه، مصيبت‌نامه، منطق‌الطير، اسرارنامه، ديوان عطار، تذکره‌الاولياء، غزليات شمس، آفرينش و تاريخ در دو جلد. آثار ديگر: مفلس کيميا فروش دربارهٔ شعر انوری، زبور پارسی نگاهی به زندگی و غرل‌های عطار، تازيانه‌های سلوک دربارهٔ قصايد سنايی، در اقليم روشنايی تفسير چند غزل حکيم سنايی، شاعر آيينه‌ها بررسی سبک هندی و شعر بيدل دهلوی، آنسوی حرف و صوت، ميراث عرفانی ايران، دفتر روشنايی (در شرح سخنان و افکار بايزيد بسطامی)، نوشته بر دريا (در بيان ميراث عرفانی ابوالحسن خرقانی)، چشيدن طعم وقت (در شرح عرفان و افکار ابوسعيد ابوالخير)، حالات و سخنان ابوسعيد (در شرح عرفان و افکار ابوسعيد ابوالخير)، ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت، زمينهٔ اجتماعی شعر فارسی، شعر معاصر عرب، قلندريه در تاريخ سير دگرديسی يک انديشه، ترجمه تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا نوشته رينولد نيکلسون و تصوير نسخه خطی منظومهٔ علی‌نامه.
بديع الزمان فروزانفر، مجتبی مينوی، علی اکبر فياض، احمدعلی رجايی بخارايی، غلامحسين يوسفی، عباس زرياب خويی، پرويز ناتل خانلری از اساتيد شفيعی کدکنی بوده‌اند که هريک در زمان خود از بزرگان زبان و ادبيات فارسی به شمار می‌رفتند.
محمدرضا شفيعی کدکنی می‌گويد دو شخصيت در زندگی او در گذشته‌اند: شيخ محمد تقی اديب نيشابوری، استاد بزرگ ادبيات عرب در حوزه مشهد و يکی ديگر از استادان فقه و اصول حوزه مشهد به نام شيخ‌هاشم قزوينی اما تاثير اديب نيشابوری بر کدکنی بسيار عميق بود: "من از سن چهار پنج سالگی خود به خوبی به ياد می‌آورم دوران اقامت مرحوم اديب را که با همسرش در آن سراچه کمالی (در همسايگی منزل خانواده کدکنی) زندگی می‌کردند. من و مادرم به ديدار ايشان به آنجا می‌رفتيم."
همسايگی يا به قول خود شفيعی کدکنی قرب جوار و قرابت خانوادگی رابطه او و اديب را که يکی از مهمترين استادان حوزه بود بيشتر می‌کرد. اديب نيشابوری، يگانه استاد ادبيات زمان خود در حوزه خراسان استاد بسياری از چهره‌های مذهبی و فرهنگی و حتی سياسی امروز ايران و عراق بوده است و محمدرضا حکيمی، آيت الله شيخ محمدرضا مهدوی دامغانی، مرتضی مطهری، محمدتقی شريعتی(پدر علی شريعتی) احمد مهدوی دامغانی، محمدجعفر جعفری لنگرودی، مهدی محقق و آيت‌الله علی سيستانی از شاگردان نام‌آور اديب هستند.
محمدرضا شفيعی کدکنی نيز همانند ديگر شاگردان اديب از اديبان و محققان برجسته زبان عربی و فارسی است. او در کنار شاعری، استادی است کارکشته در زبان و استاد ادبيات فارسی. از دوستانش می‌شود فهميد که چگونه خصوصيت‌هايی دارد. از جمله دوستان نزديک مهدی اخوان ثالث شاعر همشهری‌اش به شمار می‌رود و دلبسته به اشعار او. گرچه در ابتدا، شعر کلاسيک می‌گفت و هنوز هم گه‌گاهی می‌گويد، اما سبک او سبک شعر نو با قالب و وزن و موسيقی مخصوص به خودش است.
اما به جز دفتر شعر تحقيقات بسياری ازجمله در زمينه شعر کلاسيک از او منتشر شده است که موسيقی شعر يکی از مهمترين آثار اوست. سير آفاقی است در دنيای خيال‌انگيز شعر با بيان فنی و علمی.
کتاب موسيقی شعر شفيعی کدکنی يکی از آثار کلاسيک اوست اما در عرصه عمومی تر آثار و اشعاری دارد که آرام آرام به حافظه جمعی همزبانان‌اش وارد شده است يعنی تاثيری که آرزوی هر شاعری است. به کجا چنين شتابان يا کاش آدمی می‌توانست وطن‌اش را... ازجمله اشعار آشنای اوست.
بسياری از نوازندگان و خوانندگان نيز ازجمله استادانی چون شجريان و ناظری چند شعر او را در دستگاه‌های مختلف موسيقی ايرانی اجرا کرده‌اند.
شفيعی کدکنی استاد دانشگاه تهران که دوشنبه هفته گذشته وارد ايران شد از روز چهارشنبه فعاليت خود را در اين دانشگاه از سر گرفت.
دکتر شفيعی کدکنی شهريور سال گذشته به قصد گذراندن دوره مطالعاتی، کشور را ترک کرده بود که اين امر مصادف شد با برخی اظهارنظرها درباره دلايل خروج اين استاد زبان و ادبيات فارسی از کشور اما پس از بازگشت به ايران، وی دوباره بر کرسی تدريس خود در دانشگاه تهران حاضر شد.