مشکل صدور روادید برای کارشناسان علمی ایرانی، دویچه وله

سختگیری‌های غرب در صدور روادید برای کارشناسان علمی ایرانی، زمینه‌ساز ‌نگرانی‌هایی برای این افراد شده است. به عقیده آنان، سرنوشت‌شان دستخوش مناسبات سیاسی شده، در حالی که کیفیت کاری آنها مورد تایید مراکز علمی جهانی است.

خانم دکتر نیره توکلی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه «پیام نور» تهران از جمله کسانی است که امسال به همایشی در مورد زنان خاورمیانه به اسپانیا دعوت شد، اما موفق به اخذ روادید نگردید. وی درباره‌ی برگزاری این همایش، بدون حضور کارشناسان علمی این ناحیه‌ها، اظهار تاسف کرد و گفت: «بسیار باعث تاسف بود که همایش مطالعات آسیایی و خاورمیانه بدون حضور حتی یک نفر از اهالی این کشورها برگزار شد.»

این استاد دانشگاه از فشارهای وارده در داخل و خارج از ایران بر روی کارشناسان علمی سخن گفت و این را سببی برای قطع ارتباط با جهان علمی ارزیابی کرد: «برای روشنفکران کشور‌هایی مانند کشور ما بسیار باعث تاسف است. چرا ما باید از هر دو طرف زیر فشار قرار بگیریم؟ در بسیاری از موارد از این سو ممنوع‌الخروج و از سوی دیگر ممنوع الورود می‌شویم. و این باعث می‌شود که ارتباط ما به کلی با جهان خارج قطع شود».

خانم دکتر شهلا اعزازی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه «علامه طباطبایی» کارشناس دیگری است که بارها در همایش‌های علمی خارج از ایران حضور داشته است. وی که به زودی در کنفرانسی علمی به دعوت بنیاد «فریدریش ابرت» در شهر برلین شرکت خواهد جست، درباره‌ی برخوردهای ناشایست سفارت‌های کشورهای غربی اظهار تاسف کرد. با این حال این جامعه‌شناس ایرانی، در مورد امکان ارتباط ایرانیان با دانشگاه‌های خارجی و کارشناسان علمی کشورهای دیگر اظهار خرسندی نمود: «نه تنها درسفارت آلمان، بلکه درهمه‌ی سفارت‌ها برخوردهای بیرون از ساختمان سفارت برخوردهایی ناشایست هستند. زمان گرفتن ویزا هم، حداقل این بار، از من مدارک زیادی مانند سند خانه، حکم کار، پاسپورت همسر و غیره می‌خواستند که ترجمه‌ی آنها هم وقت‌‌گیراست و هم هزینه‌ساز. علاوه بر این، تنها برای زمان تعیین‌شده‌ی همایش ویزا داده می‌‌شود. برای ایرانیان بسیار اهمیت دارد که درهمایش‌های خارجی شرکت کنند و با دیگران در تماس باشند و این تماس نه در محدوده‌ی این همایش، بلکه فراتر از آن باشد، به نوعی که بتوان با دانشگاه‌ها و گروه‌های مختلف علمی ارتباط بر قرار کرد».

دکتر اعزازی، وجود چنین معضلاتی را نتیجه‌ی نگاه تردیدآمیزکارشناسان علمی غربی به کار متخصصان ایرانی ندانسته، بلکه تنها منوط به ملیت ایرانی این افراد ارزیابی می‌کند: «این سفارت‌ها اطلاعی از چگونگی کار کارشناسان ندارند. کیفیت کاری این افراد در حدی هست که سازمانهای خارجی موافق حضور این افراد در این همایش‌ها هستند. فکر می‌کنم این چالش تنها مربوط به کشور ایران و این توهم باشد که هر کسی که قدم به آلمان می‌گذارد، قصد ماندن در آنجا را دارد».

این جامعه‌شناس ایرانی، شرکت کارشناسان علمی ایرانی را در همایش‌های بین‌المللی در جهت شناساندن کار این افراد مثبت ارزیابی می‌کند. وی در این باره از تجربه‌ی شخصی خود می‌گوید: «به یقین شرکت در این همایش‌ها برای تبادل اطلاعات و مسائلی که در ایران وجود دارد و حتی شناساندن افرادی که در ایران کار می‌کنند، بسیار مثبت بود. زیرا در هر کنفرانسی که من بودم، آن تصوری که از افراد و شرایط در ایران داشتند کاملا تغییرمی‌یافت. گمان بر این است که در ایران کسی نه اطلاعاتی، نه نظریه‌ای دارد و نه حرف قابل قبولی. حضور در این همایش‌ها عملا نشان می‌‌دهد که کارشناسان در داخل ایران هم از نظر علمی دارای قابلیت‌هایی هستند که به راحتی بتوانند در همایش‌های بین‌المللی شرکت کنند.»

در هر حال به نظر می‌‌آید که امکان شرکت کارشناسان علمی ایرانی درهمایش‌های بین‌المللی، تا یافتن راه حلی قابل‌اجرا، نه کیفیت کار علمی آنان، بلکه همچنان منوط به شانس است.

زهره خسروی