رفتگرانی شاد، در دامن طبيعت، فواد شمس

روزنامه شرق ـ شايد آخر هفته‌هايی که به کوه و مناطق تفرجی اطراف شهر می‌رويد يکی از تصاوير آزاردهنده‌ای که اين روز‌ها بسيار تکراری و متاسفانه برای ما معمول شده است ببينيد، حجم بالای زباله‌های رهاشده در دامن طبيعت باشد؛ زباله‌هايی که محصول سبک زندگی پرشتاب امروزی از يک طرف و از طرف ديگر بی‌ملاحظگی شهروندان در زمينه حفظ محيط‌زيست اطراف خود است. اين مساله شايد خيلی از ماها را نگران و حتی نااميد کرده باشد. اما اگر در کنار اين صحنه ناراحت‌کننده چند نفری را ببينيد که دستکش به‌دست کرده‌اند و کيسه زباله‌ای را با خود حمل می‌کنند، خم شده‌اند تا زباله‌های روی زمين را بردارند هم ببينيد، اندکی به وضعيت اميدوار‌تر می‌شويد.

اين روزها گروهی که بر خود نام «رفتگران طبيعت» را نهاده‌اند، در اقصا نقاط کشور، آخر هفته‌ها به مناطق زيبای تفرجی و دامن طبيعت می‌روند که زباله‌ها را جمع‌آوری کنند. گروهی خودجوش که به هيچ نهاد دولتی و رسمی وابسته نيستند و تنها بر مبنای وجدان جمعی خودشان شکل گرفته‌اند. «رفتگران طبيعت» نام افرادی است که در چندماه گذشته در اکثر استان‌های کشور دور هم جمع شده‌اند تا اندکی از آلودگی محيط‌زيست اطراف خود بکاهند.

اين گروه اهداف خود را در قالب پاکسازی مناطق آلوده به زباله، فرهنگ‌سازی در مورد تميزی محيط‌زيست، فرهنگ‌سازی در مورد توليد کمتر زباله و سعی در بازيافت زباله‌های جمع‌آوری‌شده تعريف کرده است. اين افراد در شبکه‌های اجتماعی مجازی و اينترنت همديگر را پيدا کرده‌اند. «رفتگران طبيعت» هر هفته به يک نقطه از طبيعت می‌روند تا زباله‌های رهاشده در آن را جمع‌آوری کنند. آن هم در محيطی شاد و مفرح. در واقع اين افراد کسانی هستند که می‌خواهند يک آخر هفته زيبا برای خود بسازند و در کنارش هم کار مفيدی کرده باشند.

محسن ميزانی، يکی از کسانی است که از ابتدا با اين گروه همراه بوده است. از نظر وی همراه‌شدن با انسان‌هايی که به محيط‌زيست خودشان علاقه نشان می‌دهند خودش بزرگترين تفريح زندگی‌ است. محسن می‌گويد:«از زمانی که با اين گروه آشنا شده‌ام اصلا مسير زندگی‌ام عوض شده است زندگی‌ام هدف‌دار‌تر شده و خوشحالم که در کنار دوستانم می‌توانم ساعت‌های شادی را داشته باشم. از آن طرف محيط زندگی خود و همشهری‌های خودم را نيز تميز‌تر بکنم.»

محسن به‌همراه دوستانش هر هفته به کوهستان‌ها و مناطق تفرجگاهی اطراف تهران و کرج می‌رود و کيسه‌های زباله را پر از آشغال‌هايی می‌کند که برخی از شهروندان بی‌توجه آن را در طبيعت رها کرده‌اند. البته اين رفتگران تنها در مرکز کشور فعال نيستند بلکه در اکثر استان‌های ايران از گيلان و مازندران گرفته تا بوشهر و هرمزگان از خراسان و سيستان و بلوچستان گرفته تا آذربايجان و کردستان فعال هستند.

بنا به اطلاعات موجود تاکنون نيز نزديک به ۳۰۰ برنامه عمومی در اکثر نقاط کشور برگزار کرده‌اند. کاظم نجاريون که يکی از اعضای با سابقه «رفتگران طبيعت» است و سن‌وسالی هم از وی گذشته است پابه‌پای اکثر اعضا که دختران و پسر‌های جوان هستند، به جمع‌آوری زباله می‌پردازد. او اعتقاد دارد که اين کار يک فرهنگ‌سازی بنيادين است که قطعا برای جاافتادن آن زمان زيادی لازم است.

او که در نزد بچه‌های گروه معروف به «عموکاظم» است، می‌گويد:«دست‌کم ۱۰سال طول می‌کشد تا مردم به اهميت جمع‌آوری زباله از دامن طبيعت پی ببرند. ما بايد بدون‌خستگی و ناراحتی آنقدر اين کار را تکرار کنيم تا برای مردم جا بيفتد که نبايد زباله‌های خود را در طبيعت رها کنند.»

ديدن تعدادی دختر و پسر جوان و مردان و زنان ميان‌سال که همراه با کودکانشان در يک منطقه تفرجگاهی مشغول جمع‌آوری زباله هستند خودش برای اکثر شهروندان جالب توجه است و تجربه‌های زيبايی را به دست می‌دهد.

بهار که دانشجوی يکی از دانشگاه‌های آزاد تهران است و چندين برنامه را با «رفتگران طبيعت» به کوه‌های شمال تهران و مناطق تفرجگاهی اطراف کرج رفته است در اين باره می‌گويد: «گاهی اتفاق افتاده است که مردم با تعجب از ما می‌پرسند شما از طرف شهرداری هستيد؟ حقوق می‌گيريد؟ چرا داريد اين کار را می‌کنيد؟ وقتی برايشان توضيح می‌دهيم که ما يک جمع خودجوش مردمی هستيم و بدون‌هيچ چشمداشت مادی حتی با صرف هزينه از جيب خود می‌خواهيم محيط‌زيست را پاک کنيم، از اين کار استقبال می‌کنند و گاهی حتی از ما دستکش و کيسه زباله می‌گيرند و خودشان هم با ما همراه می‌شوند.»

در اولين روز جمعه ارديبهشت، هرساله يک همايش سراسری از تمامی رفتگران مناطق مختلف ايران با همکاری گروه دوستداران محيط‌زيست طالقان در نزديکی سد طالقان برپا می‌شود. امسال نيز در ششم‌ارديبهشت صد‌ها نفر از رفتگران طبيعت با اتوبوس يا ماشين شخصی خود به اين منطقه رفتند و يک منطقه وسيع از حاشيه سد را پاکسازی کردند و با هماهنگی شهرداری اين شهر، مقادير بسيار زيادی از زباله‌ها را به محل دفن بهداشتی زباله فرستادند. در کنار آن برنامه‌های شاد و مفرحی در دامنه طبيعت برگزار شد. زنان و مردان از پير و جوان تا کودک در کنار هم يک روز شاد را به جشن و پايکوبی در دامن طبيعت پرداختند البته‌ آش نذری هم خوردند.

اين جمع خودجوش که با هماهنگی‌های مردمی شکل گرفته است هدف خود را فرهنگ‌سازی برای جلوگيری از آلودگی محيط‌زيست از زباله‌ها می‌داند. «رفتگران طبيعت» جمع فعلا کوچک و اما شادی هستند، برای خودشان شعار هم دارند. آنان بعد از جمع‌آوری زباله‌ها و روی هم‌انداختن کيسه‌های زباله با آن عکس يادگاری می‌گيرند و با دست‌زدن می‌خوانند «دشمن من همينه / آشغال روی زمينه»!