صف‌بندی انتخاباتی در غياب هاشمی، گفت‌وگوی روزنامه شرق با صادق زيباکلام

اعظم ويسمه ـ روزنامه شرق ـ شايعه‌ای اين روزها دهان به دهان بين مردم و در سايت‌های خبری می‌چرخد که «سعيد جليلی» نامزد مورد حمايت نظام است. اين شايعه آنقدر بالا گرفته که برخی اصولگرايان هم به ميدان آمده و سعی در رفع آن دارند. «صادق زيباکلام» استاد دانشگاه تهران و تحليلگر مسايل سياسی اما نظر متفاوتی در اين خصوص‌دارد. به اعتقاد زيبا‌کلام همه ماجرای شايعه‌سازی درباره جليلی و اينکه او گزينه نظام است به نفع تيم «قاليباف» تمام می‌شود. زيبا‌کلام معتقد است با کنار گذاشته شدن آيت‌الله هاشمی از انتخابات شانس قاليباف چند برابر شده و بهترين حالت برای او اين است که گزينه‌ای همچون جليلی رقيبش باشد. مصاحبه «شرق» با استاد علوم سياسی دانشگاه تهران را در ادامه می‌خوانيد:

شايعه‌ای اين روزها در فضای سياسی کشور مطرح شده که از سعيد جليلی به‌عنوان گزينه مورد حمايت نظام ياد می‌شود. شما اين تحليل را قبول داريد؟

- من يک نکته را قبول دارم و آن اين است که از ميان تمام نامزدهای وابسته به طيف اصولگرا آقای جليلی با نگاه ايدئولوژيک و جهان‌بينی‌ای که دارند نزديک‌ترين گفتمان به اصولگرايان را دارند. ايشان جريانی را به‌عنوان «خط مقاومت» در انتخابات به ميان آورده است. وقتی اين خط مقاومت را بررسی می‌کنيد عملا تداوم گفتمان سال ۸۴ آقای احمدی‌نژاد است. البته بخش‌هايی از اين گفتمان به دليل شرايط امروز دچار تغيير شده است. به دليل آنکه آقای هاشمی‌رفسنجانی در اين انتخابات حضور ندارد، مباحثی همچون مبارزه با اشرافی‌گری، ساده‌زيستی، مبارزه با فساد از سوی جليلی مطرح نمی‌شوند. اگر جليلی امروز اين شعارها را مطرح کند، مخاطب او رقبايی چون حداد‌عادل، قاليباف، غرضی، ولايتی و رضايی می‌شوند. بنابراين، اين بخش از ادبيات گفتمان مقاومت جليلی حذف شده و به‌جای آن ادبيات ديگری وارد شده است.

‌اين احتمال که جليلی گزينه احمدی‌نژاد باشد و دولت، چراغ‌خاموش از جليلی حمايت کند، چقدر محتمل است؟
- من قبول ندارم که احمدی‌نژاد در تمام اين مدت مشکلات و دردسرهای آوردن مشايی به صحنه را قبول کرده باشد يا از بهار سخن گفته باشد که بخواهد از جليلی حمايت کند.
‌اگر دبيری شورايعالی امنيت ملی را به عنوان کار اجرايی بپذيريم، جليلی گزينه‌ای بوده که احمدی‌نژاد وارد کار اجرايی کرده و در تمام اين مدت هم هيچ انتقادی از سوی جليلی به عملکرد احمدی‌نژاد و دولت مطرح نشده است.
من يک نکته را قبول دارم که گفتمان سعيد جليلی به احمدی‌نژاد نزديک است. گفتمان هيچ‌يک از نامزدهای‌ديگر انتخابات به احمدی‌نژاد نزديک نيست. ضمن اينکه اگر جليلی وضعيت اقتصادی کشور را زير سوال ببرد عملکرد خودش و همکارانش در اين هشت‌سال را زير سوال برده است. روز جمعه در ورزشگاه شيرودی در مراسم ستاد آقای جليلی اگر دقت کنيد چهره‌ها و شخصيت‌هايی پشت سر جليلی حضور داشتند که در انتخابات سال ۸۴ گفتمان سه تير را راه انداختند و اين گفتمان موجب پيروزی احمدی‌نژاد شد. می‌خواهم بگويم بخشی از جريان‌های اصولگرايان پشت سر جليلی قرار گرفته‌اند. اما جريان‌هايی همچون آيت‌الله مهدوی‌کنی و شيخ محمد يزدی اصراری روی گزينه جليلی ندارند. تمايل آنها و برخی جناح‌های اصولگرا همچون حزب موتلفه، جامعه روحانيت مبارز و جامعه مدرسين حوزه علميه قم، روی ولايتی است. از سوی ديگر جبهه پايداری به رهبری آيت‌الله مصباح يزدی هم حامی لنکرانی بودند و تمايلی به جليلی ندارند. در سال ۸۴ اما تمام طيف اصولگرا پشت سر احمدی‌نژاد بودند. اين يکدستی در سال ۸۴ وجود داشت اما امروز بين اصولگرايان ديده نمی‌شود.

‌ارزيابی شما از احتمال موفقيت سعيد جليلی در انتخابات و اجماع اصولگرايان در لحظه آخر روی او چيست؟
فکر نمی‌کنم اين اتفاق رخ دهد. جليلی رای چندانی ندارد. من جليلی را گزينه نظام يا همه اصولگرا‌ها، نمی‌دانم. تفاوت ديگری که جليلی با احمدی‌نژاد سال ۸۴ دارد اين است که هاشمی وجود ندارد تا جليلی با مانور بر بحث محرومان و مبارزه با اشراف‌گرايی جذب آرا کند.
‌جليلی بيشتر«خط مقاومت» را در انتخابات مطرح کرده که به نظر می‌رسد با شعارهای احمدی‌نژاد در ۸۴ فاصله دارد.
تا اين لحظه در تمام صحبت‌های جليلی هيچ کلامی در مورد تورم و گرانی نيست. ايشان هيچ نظری درباره بيکاری، فساد اقتصادی، ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی، خروج سرمايه از کشور ندارد. جليلی حتی به مسايل اجتماعی هم نمی‌پردازد. انگار نه انگار که اين مشکلات برای کشور ايران است. ايشان تنها به خط مقاومت که شامل استکبارستيزی و احيای خط انقلاب است تاکيد می‌کند. احمدی‌نژاد در سال ۸۴ به مسايل و مشکلات جامعه هم می‌پرداخت.

‌به نظر شما کنارگذاشتن هاشمی‌رفسنجانی از انتخابات به نفع کدام‌يک از گزينه‌های اصولگرا در انتخابات تمام شد؟
- من معتقدم با حذف هاشمی‌رفسنجانی از انتخابات، آرای جليلی به هيچ‌وجه افزايش نيافت. با حذف هاشمی‌رفسنجانی شانس قاليباف زياد شده است. هر چه جليلی بيشتر و بيشتر به‌عنوان نامزد اصولگرايان و نظام معرفی ‌شود شانس قاليباف برای پيروزی در انتخابات افزايش می‌يابد. جريان رقيب اصلی جليلی در انتخابات نه ولايتی، نه غرضی، نه حدادعادل، نه رضايی بلکه قاليباف است. تمام کاستی‌‌ای که جليلی در جذابيت و جذب مخاطب در سخنرانی دارد، قاليباف برای مخاطب جبران می‌کند. قاليباف از خدا می‌خواست که رقيب او فردی مانند جليلی باشد. تا يک‌هفته پيش قاليباف با کابوس هاشمی مواجه بود که می‌توانست تمام روياهای او را نقش بر آب کند. اکنون با کنار گذاشته‌شدن هاشمی گزينه‌ای مقابل قاليباف قرار گرفته که شانس او را چندبرابر کرده است. به نظر می‌رسد تمام موازنه‌ها و علايم به نفع قاليباف شده است.

‌پس به اعتقاد شما در اين انتخابات، دو قطبی جليلی– قاليباف با برتری قاليباف در انتخابات شکل گرفته است؟
- نه به اعتقاد من دوقطبی نخواهد شد. زيرا به نظر می‌رسد، وضعيت به نفع قاليباف است.

‌در اين ميان شانس گزينه‌های نزديک به اصلاح‌طلبان آقايان عارف و روحانی چگونه ارزيابی می‌شود؟
- اصلاح‌طلبان وقتشان را تلف می‌کنند. بدنه اصلاح‌طلبان ذيل جريان اصلاح‌طلبی آن که ۲۰ميليون‌رای در سال ۷۶ به خاتمی داد يا ۱۰ ميليون رای هاشمی در دور دوم انتخابات سال۸۴ يا ۱۳ ميليون رای سال۸۸ را در اين دوره نخواهد داشت. اساسا در اين انتخابات اين جريان شرکت نخواهد کرد و اگر شرکت کند به عارف و روحانی رای نخواهد داد چون می‌دانند رای آنها تلف می‌شود. اگر افرادی از جريان اصلاح‌طلبی در انتخابات شرکت کنند به قاليباف رای می‌دهند.

‌اگر بين نامزدهای نزديک به جريان اصلاح‌طلبی اجماع حاصل شود، باز فکر می‌کنيد در انتخابات تاثير‌گذار نخواهند، بود؟
- من معتقدم اجماعی بين عارف و روحانی شکل نخواهد گرفت و خاتمی و هاشمی هم به هيچ‌وجه از هيچ‌کدام آنها حمايت نخواهند کرد.
‌
با توجه به صحبت‌هايی که به‌تازگی از قاليباف در رسانه‌های خارجی منتشر شد فکر می‌کنيد در جبهه اصلاحات تمايلی به قاليباف باشد؟
- معتقدم از بين همه اين نامزدهای جبهه اصولگرا، قاليباف به آنها نزديک‌تر است. من از مهر سال گذشته گفتم بهتر است که اصلاح‌طلبان نامزد خودشان را کنار بگذارند و پشت سر ناطق نوری يا قاليباف بروند. آقای ناطق نوری که در انتخابات حاضر نشد اما قاليباف همچنان گزينه پيش روی اين جريان است. جالب است که نزديکان آقای قاليباف با من تماس می‌گيرند و می‌گويند تو اگر درباره قاليباف صحبت نکنی بهترين خدمت و کمک را کرده‌ای. اما واقعيت امر اين است که اگر قاليباف رييس‌جمهور شود، چاره‌ای ندارد که اقتصاد کشور را در مسير توسعه حرکت دهد. در اين راستا توسعه سياسی را هم به صورت اجتناب‌ناپذيری پيش می‌برد.