ظريف: درباره آمريکا هم مذاکره کرديم

با سفر جفری فلتمن، ديپلمات آمريکايی به تهران، رسانه‌ها، اين سفر را مکمل سفر سلطان قابوس به تهران دانستند که به ميانجی تهران – واشنگتن معروف شده است. اظهارات ديروز وزير خارجه جمهوری‌اسلامی نشان داد گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها درباره اين سفر پربيراه نبوده است. او در يک مورد، يعنی سفر سلطان قابوس به تهران به‌صراحت بر ماموريت ويژه پادشاه عمان از جانب واشنگتن در تهران مهر تاييد زد.

روزنامه بهار ـ رايزنی‌ها و گفت‌وگوها به پايان رسيد؛ ميهمانان خارجی که با هم آمدند، با هم رفتند، اما جدا جدا و در دو شکل متفاوت؛ يکی با بدرقه رسمی و تشريفات ديپلماتيک و ديگری بی‌سروصدا و در سکوت خبری. ديروز اين سلطان قابوس، پادشاه عمان، بود که با بدرقه رسمی وزير خارجه و با تشريفاتی باشکوه تهران را ترک کرد. جفری فلتمن، معاون سياسی دبيرکل سازمان ملل، همان‌طوری از ايران رفت که آمده بود. به‌طور کلی متفاوت از ميهمان ويژه دولت جمهوری‌اسلامی ايران. بااين‌حال اين دو سفر متفاوت که در اهداف هم با يکديگر تفاوت‌های بسياری داشتند در يک نقطه با يکديگر اشتراک داشتند؛ انتقال پيام احتمالی از آمريکا به تهران. اساسا همين موضوع سبب شد از نگاه رسانه‌ها متن سفر اين دو به تهران در حاشيه باشد و انتقال پيام احتمالی در متن. نقش ميانجيگری که آمريکا پيش‌تر ميان ايران و آمريکا بازی کرده است و همچنين آمريکايی‌بودن معاون دبيرکل سازمان ملل متحد سبب شد در رسانه‌ها ماموريت ويژه داشتن اين دو برجسته شود. همزمانی اين دو سفر هم در مضاعف‌شدن گمانه‌زنی‌ها بی‌تاثير نبود. با سفر جفری فلتمن، ديپلمات آمريکايی به تهران، رسانه‌ها، اين سفر را مکمل سفر سلطان قابوس به تهران دانستند که به ميانجی تهران – واشنگتن معروف شده است. اظهارات ديروز وزير خارجه جمهوری‌اسلامی نشان داد گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها درباره اين سفر پربيراه نبوده است. او در يک مورد، يعنی سفر سلطان قابوس به تهران به‌صراحت بر ماموريت ويژه پادشاه عمان از جانب واشنگتن در تهران مهر تاييد زد. «محمدجواد ظريف» ديروز در پايان مراسم بدرقه سلطان قابوس در پاسخ به اين سوال که آيا در گفت‌وگو‌ها با پادشاه عمان درباره موضوع آمريکا نيز صحبتی شده است؟ گفت: «موضوع آمريکا يکی از موضوعاتی است که دوستانی که به ايران سفر می‌کنند، درباره آن صحبت می‌کنند.»

رييس دستگاه ديپلماسی در ادامه اظهارات خود بر کسب اجازه اين ميهمان خارجی از آمريکا برای ايفای نقش ميانجی را تاييد کرد و گفت: اين دوستان، صحبت‌هايی با مقامات آمريکايی داشته‌اند و گاه هم در اين مورد صحبت‌هايی می‌شود. پيش از سفر پادشاه عمان به تهران، روزنامه الاخبار لبنان به‌نقل از منابعی خبر داده بود سلطان قابوس پيش از سفر به ايران موافقت ضمنی آمريکا با ابتکار عمل خود را گرفته است و قصد دارد به‌شکل جدی در رابطه ايران و آمريکا به‌عنوان يک ميانجی ظاهر شود تا عمان را از يک کشور کوچک توريستی به يک بازيگر منطقه‌ای تبديل کند. به‌نوشته اين روزنامه، ابتکار عمل جديد عمان يک آزمايش جدی برای ايران است و اساسا سلطان قابوس بدون اين‌که موافقت ضمنی ايران را نيز گرفته باشد، عازم اين سفر نمی‌شد.

ايفای نقش عمان در مناسبات جمهوری‌اسلامی ايران و آمريکا پيش از اين مورد پذيرش تهران- واشنگتن قرار گرفته بود و دو کشور بارها به اين کشور کوچک عربی اجازه داده بود در اين‌باره نقش‌آفرينی کند. پيش‌تر يکی از مقامات آمريکايی به‌صراحت بر ايفای نقش عمان در مناسبات تهران- واشنگتن تاکيد کرده بود. اواخر دی‌ ۹۱ آرون اسنايپ، سخنگوی دفتر امور خاور نزديک (NEA) وزارت خارجه آمريکا، در نشستی با رسانه‌ها در سفارت آمريکا در مسقط بر اين امر تاکيد کرد و در سخنانی با اشاره به موضوع برقراری احتمالی روابط ميان ايران و آمريکا، از عمان به‌عنوان کشوری نام برد که می‌تواند وظيفه «از ميان ‌برداشتن حصارها» و ميانجيگری ميان دو کشور را ايفا کند. وی با تاکيد بر اين‌که هنوز برنامه مشخصی درباره رابطه با ايران وجود ندارد، گفته بود: «فکر می‌کنم عمان گاهی به عنوان شريکی ارزشمند در از ميان برداشتن اين شکاف عمل کرده است و اگر در آينده هرگونه فرصتی برای مذاکره با ايران باشد، مايه خرسندی ما خواهد بود اين فرآيند را با کمک عمان انجام دهيم.»

به‌نظر می‌رسد پس از انتخابات رياست‌جمهوری و روی‌کارآمدن دولت اعتدالگرا در ايران که بر تعامل با جهان تاکيد دارد فرصت‌های تازه‌ای برای مذاکره ميان تهران-واشنگتن ايجاد شده است که عمان به‌سرعت و در همان بدو امر از اين فرصت پيش‌آمده نهايت استفاده را کرد تا نقش خود در مناسبات تهران-واشنگتن را تثبيت کند؛ نقشی که به‌يقين برای اين کشور کوچک می‌تواند اعتبار بين‌المللی را به‌دنبال داشته باشد تا خود را به‌عنوان يک بازيگر تاثير‌گذار بين‌المللی معرفی کند. ديروز در حاشيه بدرقه پادشاه عمان، ظريف با تاکيد بر اين‌که همه صحبت‌های انجام‌شده بين ما و سلطان قابوس بسيار خوب بود ابراز اميدواری کرد اين صحبت‌ها نتايج خوبی نيز به‌همراه داشته باشد. يکی از اين نتايج می‌تواند در حوزه مناسبات تهران- واشنگتن باشد که جزو ماموريت‌های سلطان بوده است. از اين‌رو آينده مشخص خواهد کرد که سلطان در نقشی که بر عهده گرفته موفق بوده است يا نه. ديروز ظريف با وجود تاييد «ماموريت ويژه سلطان در تهران» ارتباط سفر «جفری فلتمن»، معاون سياسی دبيرکل سازمان ملل به تهران و سفر سلطان قابوس را رد کرد و گفت: هيچ ارتباط خاصی در اين‌باره وجود ندارد. سفر آقای فلتمن به تهران درباره مسائل منطقه‌ای بود و بحث‌های بسيار خوبی در ملاقات من با ايشان و ديگر دوستان مطرح شد.

در همين حال روزنامه «السفير» لبنان درباره اهداف و دستاوردهای سفر معاون دبيرکل سازمان ملل به تهران نوشت: فلتمن آمريکايی هيچ‌گاه تصور نمی‌کرد خود را برای مذاکره با مقامات ايرانی در تهران ببيند و با لبخند و تعارفات با آنان گفت و شنود کند؛ اما وی با استفاده از موقعيت سياسی خود در سازمان ملل توانست با عبور از موانع بر سرميز مذاکرات با سخت‌ترين دشمن، چای زعفرانی نيز بنوشد.

به‌نوشته اين روزنامه، کيف فلتمن پر از پرونده‌هايی درباره يک منطقه يعنی شام و لبنان سوخته با انفجار بمب‌ها و سوريه شعله‌ورشده در جنگ داخلی بود.
منابع روزنامه السفير در تهران نيز اعلام کردند گفت‌وگو با فلتمن اولين تجربه مذاکره «مستقيم غيرمستقيم» با آمريکا بود، بنابراين هيچ فردی نمی‌تواند جايگاه اين ديپلمات بين‌المللی را در کشورش انکار کند که زمانی مذاکره‌کننده ارشد در خاورميانه بود.

منابع اطلاعاتی السفير اعلام کردند مذاکرات فلتمن در تهران در سه مرحله برای بررسی دستورکار مورد توافق با عنوان اصلی کنفرانس ژنو۲ برگزار شد. فلتمن درباره ديدگاه ايران به کنفرانس و نقشی که قرار است در اين بازی ايفا کند از جمله ابتکار شش‌ماده‌ای ايران با محوريت‌يافتن ايجاد راهکاری برای بحران سوريه سوالاتی مطرح کرد. به‌نوشته السفير، فلتمن با طرح چندين ملاحظه به طرح ايران توضيح داد تهران می‌تواند به‌واسطه داشتن ارتباط ويژه با بشار اسد رييس‌جمهوری سوريه و نظام حاکم بر اين کشور نقش بسيار مهمی ايفا کند. اولين جلسه رسمی بود، در جلسه دوم، مذاکرات صريح‌تر بود، اما در جلسه سوم فلتمن پيام‌هايی را که برای ارسال آن آمده بود به گروه ايرانی ابلاغ کرد. اين‌که چه پيامی منتقل شده را اين روزنامه مشخص نکرد، اما به‌هرحال بعيد نيست براساس آنچه جواد ظريف اعلام کرده است يکی از صحبت‌های مطرح‌شده همان بحث ايران و آمريکا بوده باشد.

درهرحال ماموريت اصلی فلتمن گفت‌وگو با مقامات ايرانی درباره تحولات منطقه‌ای و در راس آن سوريه بوده است. مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران با صدور اعلاميه‌ای در اين‌باره نوشت: «فلتمن مقامات ايرانی را در راستای موضع سازمان ملل متحد در تاکيد بر رد رويکرد نظامی برای حل بحران سوريه، تلاش اين سازمان جهت آماده‌سازی برای کنفرانس سوريه در ژنو، متمرکز بر اجرای بيانيه ۳۰ژوئن۲۰۱۲ آگاه کرد. فلتمن موضع ملل متحد درباره اين‌که جمهوری‌اسلامی ايران با توجه به نفوذ و هدايتگری در منطقه، نقش و مسئوليت مهمی در کمک به گردهم‌آوردن طرف‌های سوری پای ميز مذاکره براساس بيانيه ژنو دارد را به‌اشتراک گذاشت. او از بيانيه‌های مسئولان ايرانی درباره تعهد ايران جهت تسهيل يک راه‌حل سياسی برای پايان‌دادن به فاجعه در سوريه تقدير کرد.