آقای روحانی، آهوان ايران را نکشيد! جلال ايجادی

پناهگاه موته که محل تجمع اصلی و آبگاه آهوهای ايران می‌باشد از زمان فعاليت تازه معدن‌کاری و زيان‌های صوتی و هياهوی ناشی از فعاليت معدن، آرامش خود را از دست داده و حيات وحش و نيز آهوها سرگردان و آواره شده‌اند. آغاز فعاليت شرکت خصوصی معدن‌کار يک دست‌اندازی آشکار عليه طبيعت و شرايط زيست محيطی است

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

ميگويند چگونه محيط زيست ايران ويران ميگردد؟ ويرانی در درجه اول ناشی از سوء مديريت وتصميمات اداری سياسی مخرب نظام حکومتی در ايران است. تصميم به تخريب پناهگاه موته توسط ديوان عدالت اداری جمهوری اسلامی يکی ديگراز اقدامات مهلک عليه محيط زيست و زندگی ميباشد. اين تصميم منجر به پيروزی چپاولگران معادن و منابع طبيعی در ايران شد و راه شرکتهای خصوصی برای نابودی محيط زيست و دسترسی به استخراج حريصانه معادن را بازتر کرد.

تخريب پناهگاه موته
پناهگاه حيات وحش موته با مساحت ۲۰۴,۳۵۰ هکتار در شمال استان اصفهان، شمال غربی ميمه و جنوب غربی شهرستان دليجان قرار دارد. پناهگاه حيات وحش موته از نظر وضعيت معدنی و تشکيل کانی های فلزی و غير فلزی دارای پتانسيل قابل توجه می باشد. از نظر زمين شناسی تحولات کانی در منطقه منجر به تشکيل منابع کانی با ارزش نظير طلا و پاراژنز های مس و پلاتين شده است که در حال حاضر طلای موته در سطح معادن با عيار خوب می باشد. قديمی ترين سنگ هايی که در اين ناحيه کشف شده مجموعه متشکل از ارتو يا پاراگنايس، مرمرهای دولوميتی، کوارتزيت، فيليت، آمفيبوليت و گرين شيست می باشند.
اين معدن که در سال ۱۳۵۴ در دل طبيعت احداث شد، به دليل حساسيت اکولوژيکی و حيات وحش منطقه مورد اعتراض شديد قرارگرفت و از سال ۱۳۶۲ به بعد بر اساس توافق سازمان محيط زيست با وزارت صنايع و معادن، به دليل قرارگرفتن معدن در ناحيه امن پناهگاه حيات وحش موته هرگونه بهره برداری از آن متوقف شد. البته برخی شاکيان خصوصی طماع با لابيهای اداری به تلاش خود برای غارت منابع زير زمينی ادامه دادند. دولت نهم و دهم احمدی نژاد باصطلاح برای ايجاد کار تصميم گرفت تا معادن را بطور کامل برای بخش خصوصی بازکند. دولت احمدی نژاد با مخفی کاری فراوان و خفه کردن کنشگران محيط زيست، زمينه تعرض به مناطق حفاظت شده را باز نمود. کارگروه بخش معدن دولت در اسفندماه ۹۱ تشکيل شد وبر خلاف مجموعه قوانين حفاظت از محيط زيست جمهوری اسلامی (رجوع شود به "مجموعه قوانين و مقرارات حفاظت از محيط زيست"، دکتر نادر ساعد و پروانه تيلا، انتشارات خرسندی، تهران)، اين گروه به صدور مصوبه بهره‌برداری از معادن، از جمله در مناطق حفاظت شده پناهگاه موته، اقدام نمود.
در دوران آقای روحانی اين روند منفی ادامه يافت واز چند روز پيش پس از ۳۰ سال تعطيلی معدن، سرانجام ديوان عدالت اداری حکومت اسلامی، کشمکش برای بهره برداری از معدن سنگ "تراورتن" در امن ترين نقطه پناهگاه حيات وحش موته که برجسته ترين زيستگاه آهو در ايران است را پايان داد. اين دادگاه با دادن حکم بهره برداری از اين معدن، شرکت خصوصی معدن را پيروز نمود وبدين ترتيب ارتعاش بر جان آهوان وطبيعت اين منطقه انداخت. بايد خاطر نشان نمود که طبق نظر برخی متخصصان امور قضائی تمام مساحت نقطه ای که معدن در آن قراردارد ۴ هکتار است که تنها ۱٫۲ هکتار آن تحت مالکيت صاحب يک شرکت شاکی است و سند مالکيت آن هم مربوط به مزرعه ای است که معدن سنگ مذکور در محدوده آن واقع نشده و امکان بهره برداری از معدن در اين محدوده موجود نيست. بنابه اين نظر، رای ديوان عدالت مبنی بر مالکيت اين فرد بر معدن سنگ درست نبوده و جعلی است.
ولی عليرغم اهميت ميراث طبيعی وضرورت حفظ آن، عليرغم مخالفت کنشگران محيط زيست و ابهام در پرونده، با توجه به فساد اداری و عدم شفافيت و وجود لابی ها، تصميم ديوان عدالت اداری منجر به رای مثبت شده است و کاميون ها وبولدوزرها و تراکتورها برای استخراج سنگ و فلز گرانبها تعرض خود را شروع کردند. يکبار ديگر نظام اقتصادی و سياسی حاکم عليه محيط زيست وارد عمل شد.

از نابودی محيط زيست جلوگيری کنيد
پناهگاه موته يکی از برجسته ترين عرصه های طبيعی و بهترين زيستگاه گونه آهو در ايران به شمار ميايد. اين پناهگاه بيشترين جمعيت آهو نسبت به ساير مناطق ايران را در خود جای داده است. به گونه ای که در حال حاضر براساس سرشماری بيش از ۴ هزار راس آهو در اين منطقه وجود دارد. اين منطقه با ويژگيهای خود بهترين زيستگاه آهو در ايران است که برای رشد، تکثير و جلوگيری از انقراض آهوها اختصاص يافته‌ است. شرايط آرام و مساعد زيستی برای اين گونه پستاندار در دشتها و شوره‌زارهای منطقه ونيزاقدامات حفاظتی، ادامه زندگی را برای اين حيوان وحشی زيبا هموار ساخته است. از نظر کارشناسان آهو به عنوان گونه جانوری شاخص اين منطقه، مورد ارزيابی است. بعلاوه جمعيت ۱۲ هزار راسی گونه های پستانداران مانند گربه وحشی و شغال، کل و بز، قوچ و ميش، گرگ و ‌پلنگ،‌‌ کفتارو ‌روباه،‌ و آهوان جزو غنای طبيعت اين منطقه است. پرندگان مانند پليکان، فلامينگو،‌ مرغابيها،‌ حواصيلها، کشيمها، درناها، لک لک ها،‌ کاکايی ها، پرستوهای دريايی،‌ ماهی خوراکها،‌ ‌‌بلدرچين ها،‌ کبکها، ‌چلچله ها، ‌دارکوب ها، شاهين ها، انواع گنجشک ها و‌‌انواع غازها نيز دراين پناهگاه فراوانند. علاوه بر زيستگاه های دشتی و کوهستانی، پناهگاه حيات وحش موته دارای زيستگاه های تالابی ومرطوب مهم شامل رودخانه شور رباط ترک و نيزارها و گزستان های انبوه حاشيه آن، شور گردگاو در جنوب غربی تخت سرخ و دربندشور در فاصله کوه دو ساربان وتپه ماهورهای قرم قرم ميباشد.
اين منطقه که محل تجمع اصلی و آبگاه آهوهای ايران ميباشد از زمان فعاليت تازه معدن کاری و زيانهای صوتی و هياهوی ناشی ازفعاليت معدن، آرامش خود را از دست داده و حيات وحش و نيز آهوها سرگردان و آواره شده اند. آغاز فعاليت شرکت خصوصی معدنکار يک دست اندازی آشکار عليه طبيعت و شرايط زيست محيطی است. اين منطقه جزو مناطق امن قرار گرفته بوده و در گذشته هرگونه بهره‌برداری از آن ممنوع اعلام شده بود. در حاليکه يک پنجم پناهگاه حيات وحش موته منطقه کاملن امن به حساب آمده و از نظر زيست محيطی بسيار حائز اهميت بوده، امروز دوباره همه اين مقررات نفی ميگردد و توسط دستگاه اداری زير پا گذاشته ميشود. زندگی بخش بزرگی از پناهگاه با فعاليت ماشين‌های معدنکاوی سنگين ومزاحم بهم ميخورد، محل گردهمائی وحوش و منابع اصلی آب بهم ميخورد، آبشخور وحوش وآبگاه آهو‌ها و پوشش گياهی متنوع مورد ضربه قرار ميگيرد، زيرا پول و قدرت و فساد منطق مسلط است.
در جمهوری اسلامی طبيعت در امان نيست، حتی مناطق حفاظت شده سازمان محيط زيست هم در سايه بی اعتنائی ها و عملکرد لابی ها ومصوبات جانبدار، از فعاليت معدن کاوان در امان نيستند. بعلاوه اين اقدام تخريبی در اين پناهگاه سرآغاز دست اندازی های جديد است. در اين منطقه معادن متروکه ديگری مانند معدن سنگ طلا، معدن آتش کوه و معادن جاجرمی و گدار سرخ وجود دارند که مالکين خصوصی آنها همواره مترصد فرصت هستند. مسئولان حکومت اسلامی در ادارات و نهادها فاقد حساسيت در عرصه زيست محيطی بوده و بعلاوه با رشوه و فساد آغشته بوده وبراحتی ميتوانند در دفاع از منافع شخصی سرمايه داران، منافع عمومی و قوانين را دور بزنند. در تمام کشورهای متمدن در زمينه زيست محيطی، آنجا که قانون در راستای منافع عمومی قابل اجراو محترم است، منافع خصوصی تابع آنست؛ منابع طبيعی کشور ثروتی متعلق به همگان است و دولت در حراست و نگهداری آن قاطعانه ميکوشد. در ايران نه تنها زندگی و آزادی انسانها مورد تجاوز حکومت اسلامی است، بلکه محيط زيست سراسر ايران هميشه قربانی خودسريها و بی لياقتی ها و منافع اقتصادی جناحهای دولتی و حکومتگران و پولدارها شده است. خشک شدن تالابها و بحران درياچه ها مانند اروميه، آلودگی رودها و تخريب جنگلها، انقراض حيوانات و کوچ قطعی پرندگان، ريزگردها وغبارمسموم هوا، افزايش بيماريها و مرگ انسانها که ناشی از آلودگيهاست، همه وهمه دارای يک ريشه ميباشند. يک روز آبها آلوده وخشک ميشوند، يک روز جنگلها نابوده ميگردند، يک روز گوزنهای زرد کرخه ميميرند، يک روز حيات وحش و پرندگان درياچه اروميه در دريای نمک تلف ميشوند و يک روز هم آهوان ايران پريشان شده و به قتل ميرسند. واقعه دردناکی است، ولی اينچنين است که محيط زيست گام به گام ضربه ميخورد و زندگی انسانی و محيطی که انسانها در آن نفس ميکشند به درد و رنج ميگرايد وسياه ميشود.

جلال ايجادی
استاد دانشگاه و کارشناس محيط زيست