دوش آب سرد برای شرکت‌های فرانسوی که به تهران رفتند؟

راديو فردا ـ فرانسوا اولاند، رییس جمهوری فرانسه، که برای گفت‌وگو با باراک اوباما و سایر مقام‌های آمریکایی به این کشور سفر کرده است در نخستین اظهارنظر خود، شرکت‌های فرانسوی را از عجله برای بستن قراردادهای اقتصادی با ایران بر حذر داشته است. گفت‌وگوی اقتصادی امروز رادیو فردا با فریدون خاوند، کارشناس اقتصادی، در این زمینه است.

فرانسوا اولاند، رییس جمهوری فرانسه، که به آمریکا سفر کرده است، به شرکت‌های فرانسوی هشدار داده که در شرایط کنونی به فکر بستن قرار داد با ایران نباشند. آیا موضعگیری آقای اولاند، در مورد روابط اقتصادی با ایران، تنها به دلیل فشار‌هایی است که واشینگتن بر پاریس وارد کرده است؟

فریدون خاوند: باراک اوباما در دیدار فرانسوا اولاند از آمریکا برای او سنگ تمام گذاشته تا نشان دهد پاریس و واشینگتن به متحد‌های جدایی ناپذیر بدل شده‌اند، از جمله در زمینه پرونده هسته‌ای ایران که این هفته تقریبا در تمام ابتکار‌های مشترک رهبران دو کشور به آن اشاره شده، مثلا در مقاله مشترکی که آن‌ها روز دوشنبه همزمان در روزنامه‌های «واشینگتن پست» و «لوموند» منتشر کردند.

به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها از دیدار اخیر هیات بزرگ اقتصادی فرانسه مرکب از نمایندگان ۱۱۶ شرکت این کشور از ایران دلخور هستند و این دلخوری را با آقای اولاند هم مطرح کرده‌اند، ولی رییس جمهوری فرانسه پاسخ داده که این هیات به ابتکار سازمان کارفرمایی فرانسه موسوم به «مدف» به ایران رفته که از دولت دستور نمی‌گیرد.
طی سه سال گذشته تشدید تحریم‌ها علیه ایران با همکاری نزدیک پاریس انجام گرفته و بدون این همکاری، اتحادیه اروپا به شریک بسیار نزدیک آمریکا در اعمال فشار‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی بدل نمی‌شد. در جریان آخرین مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه پنج به علاوه یک هم دیدیم که فرانسه در قبال جمهوری اسلامی حتی مواضعی سخت‌تر از آمریکایی‌ها اتخاذ کرد.
در این حال واشینگتن ابراز تعجب می‌کند که چرا فرانسوی‌ها، بلافاصله بعد از امضای موافقتنامه ژنو، و در حالی که هنوز تحریم‌ها جز در موارد بسیار حاشیه‌ای همچنان برقرارند، یک هیات بسیار مهم اقتصادی را راهی تهران کرده‌اند.
با این حال فرانسوا اولاند به میزبانان آمریکایی‌اش اطمینان داده که دیدار این هیات اقتصادی از ایران تنها به منظور برقراری تماس انجام گرفته و در نتیجه نمی‌تواند امضای قرار داد‌های بازرگانی را در پی داشته باشد.

* محافل اقتصادی فرانسه، و به خصوص شرکت‌های فرانسوی که به تازگی نمایندگان خود را به تهران فرستادند، در برابر صحبت‌های آقای اولاند چه واکنشی از خود نشان داده‌اند؟
- پیش از سفر هیات اقتصادی فرانسه، لوران فابیوس وزیر خارجه این کشور از اعضای این هیات خواسته بود که مسافرت‌شان را بی‌سر و صدا انجام بدهند و در‌‌ همان حال مسئولان وزارت اقتصاد و دارایی فرانسه به آن‌ها یاد آوری کرده بودند که بانک مرکزی جمهوری اسلامی همچنان در فهرست سیاه تحریم‌ها است و تا وقتی تحریم برداشته نشود، هیچ معامله‌ای نمی‌تواند انجام بگیرد.
از طرف دیگر پتر هارل، دیپلمات برجسته آمریکایی، اعضای هیات اقتصادی فرانسه را پیش از سفر به تهران به سفارت آمریکا در پاریس دعوت کرده و به آن‌ها توصیه کرده بود در انجام مذاکرات بازرگانی در تهران ‌‌نهایت احتیاط را رعایت کنند.
تبعا بنگاه‌های فرانسوی از این توصیه‌ها راضی نیستند، و حتی بعضی از نمایندگان آن‌ها در تماس با مطبوعات کشورشان می‌گویند که آمریکایی‌ها بدشان نمی‌آید رقیبان را از صحنه اقتصادی ایران دور نگهدارند و خودشان جای آن‌ها را بگیرند.
ولی در‌‌ همان حال بنگاه‌های فرانسوی به هیچ وجه مایل نیستند به اتهام شکستن احتمالی تحریم‌ها، از سوی واشینگتن مجازات شوند.
در‌‌ همان حال به نظر می‌رسد که دولت سوسیالیست فرانسه هم خواستار نزدیک شدن هر چه بیشتر به آمریکا است و شخص فرانسوا اولاند، به دلیل موقعیت ضعیفش در صحنه داخلی فرانسه، به پشتیبانی باراک اوباما نیاز فراوان دارد و به هیچ وجه مایل نیست کاخ سفید را برنجاند.

* پیش از این از احتمال بازگشت سریع شرکت‌های خودرو سازی فرانسوی به ایران صحبت می‌شد. آیا هشدار‌های باراک اوباما و فرانسوا اولاند متوجه این شرکت‌ها هم هست؟
- ظاهرا این هشدار‌ها متوجه دو شرکت خودرو سازی پژو و رنو هم هست. البته نمایندگان این دو غول خودرو سازی فرانسه همین حالا در تهران حضور دارند و فعالیت هم می‌کنند، ولی می‌دانند که تا حل نهایی پرونده هسته‌ای و لغو نهایی تحریم‌ها علیه ایران، کار زیادی از آن‌ها ساخته نیست.
فراموش نکنیم که شرکت فرانسوی پژو، مهم‌ترین شریک ایران در عرصه خودرو سازی، زیر فشار شرکت آمریکایی جنرال موتورز، در فوریه ۲۰۱۲ به همکاری خود با ایران پایان داد. در آن موقع صحبت از نزدیکی پژو به جنرال موتورز در چهارچوب یک قرار داد همکاری در میان بود. این همکاری عملی نشد، ولی پژو در وضعیتی نیست که بتواند بدون ترس از واکنش‌های واشینگتن به بازار ایران برگردد.
شرکت فرانسوی رنو هم به احتمال بسیار زیاد تا لغو تحریم‌ها چندان به ایران نزدیک نخواهد شد، زیرا متحدش که شرکت ژاپنی نیسان است، در خاک آمریکا حضوری گسترده دارد. در واقع رنو از آن می‌ترسد که در صورت انجام فعالیت‌های آشکار و گسترده در ایران، واشینگتن منافع متحدش نیسان را زیر ضربه بگیرد.
به هر حال واشینگتن می‌خواهد این پیام را منتقل کند که تا حل نهایی پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی و برداشته شدن تحریم‌ها، چیزی در فضای بین المللی ایران عوض نخواهد شد، جز انعطاف‌های محدودی که در موافقتنامه بیست و چهارم نوامبر در نظر گرفته شده است.