بازار سرمايه در ايران، در مدار خبرهای منفی

آرزو علی‌مدد ـ شرق: بستن اکثر نمادهای تاثير‌گذار پتروشيمی هم که از ابتدای هفته رخ داد، نتوانست تدبيری هرچند کوتاه‌مدت برای آرام‌کردن جو منفی بازار سرمايه باشد. البته بديهی بود که هيچ‌گاه با پاک‌کردن صورت‌مساله نتيجه مطلوب به دست نخواهد آمد. هرچند روز آغازين بازار، تلاش اندکی برای جمع‌کردن صفوف طويل فروش انجام شد اما از آنجايی که اين اقدام، عملی شتابزده و بی‌تعمق بود، نتوانست جوابگوی سيل خروشان فروشندگان بازار باشد. تعطيلی اواسط هفته هم که عمدتا معاملات را کم‌رمق می‌کرد، نتوانست از بلندای صفوف فروش بکاهد و حتی در روز پايانی مبادلات، تقاضای فروش‌ها بسيار قدرتمند شد و صفوف فروش بلندتر. عدم حمايت از بازار، سهامداران متضرر را تا جايی نااميد کرده که برخی از آنها با تجمع در مقابل تالارهای منطقه‌ای‌شان خواستار استعفای مديران بورسی بودند (خبرگزاری فارس). همچنين، شايعاتی مبنی بر تجمع‌های مختلف به‌منظور اعلام نارضايتی سهامداران در سايت‌های مختلف بورسی به چشم می‌خورد. هرچند اين‌گونه رفتارها پسنديده نيست اما سهامدارانی که تنها در چند روز گاه دارايی‌شان به نصف تقليل‌يافته به‌دنبال جواب و تدبيری از سوی مسوولانی هستند که سکوت پيشه کرده‌اند. نتيجه تمامی اين عوامل اين شد که شاخص بورس ۱۱۰۰واحد افت کرد.

انتقال نمادها آغازگر بحران شد

حسين خواجويی يکی از تحليلگران بازار سرمايه، با عنوان اين مطلب که کنترل شاخص و انتقال برخی از نمادها از بازار پايه به توافقی آغاز‌گر اين ريزش ناگهانی و بی‌دليل بازار بوده است، توضيح داد: «متاسفانه در چند ماه اخير شاهد دخالت بورس در ارايه گزارش‌های برخی از شرکت‌ها با هدف کنترل شاخص بوديم که نارضايتی آنها را در پی داشت. از سوی ديگر، انتقال برخی از نمادها از بازار پايه به توافقی که مشکلات عديده‌ای را برای سرمايه‌گذاران ايجاد کرده، سبب شد برخی ديگر از حقوقی‌های بازار نيز از اين تغيير به يکباره و شتابزده متضرر شوند. اين عوامل سبب شد تا حقوقی‌هايی که در ريزش‌های قبلی به ياری بازار می‌آمدند، از حمايت دست کشيده و بی‌تفاوت به نياز بازار به حمايت، تنها نظاره‌گر باشند و در برون‌رفت از بحران قدمی بر ندارند.» وی ادامه داد: «متاسفانه هدف مديران بورسی در چند سال اخير تنها ثبت رشد مداوم شاخص بوده است. به‌گونه‌ای که به نظر می‌رسد تصميمات ماه‌های اخير طوری اتخاذ شد که جلوی رشد شاخص گرفته شود و پتانسيل بالايی که در حال حاضر اين بازار دارد به سال آينده منتقل شود تا نشانگر تداوم رشد در سال‌های متوالی باشد. اما متاسفانه اين مديريت با اعمال برخی فشارها و دستورهايی که صورت گرفت دلخوری‌هايی را به همراه داشت. به اين ترتيب به اعتقاد بنده، گروه‌های مختلفی در بازار شکل گرفتند که با تکيه بر دلخوری‌هايشان، مسير لجبازی و مخالفت با يکديگر را در پيش گرفتند و هر يک با بی‌توجهی به نياز بازار و رويگردانی از آن، مسير نزول را هموار کردند.» خواجويی خاطرنشان کرد: «به اين ترتيب هر روز سناريوی جديدی مطرح شد و فضای بازار را مسموم کرد. يک روز شايعه ارتباط مديران بورسی با افراد خاص بود و روز ديگر استعفای مدير، فردايش نيز شايعه دستگيری برخی مديران متخلف. به اين ترتيب بازيگران و سهامداران بازار در ابهامی عميق فرو رفتند چراکه هرچند شايعه تغيير مدير به مفهوم تغيير سودآوری شرکت‌ها و صنايع نيست، اما تکرار اين شايعات ابهامی را پديد می‌آورد که سهامدار نوورود و کم‌آگاه را از بازار‌ گريزان می‌کند و با افزايش تنش‌ها و ترديد‌ها، جو حاکم رو به منفی‌شدن می‌گرايد. درواقع به نظر می‌رسد که بازار در مدار اخبار منفی‌گير افتاده است.»

اين کارشناس بازار سرمايه ادامه داد: «اين اخبار منفی هرروز از گوشه‌ای سر برون می‌زد و به موازات، صندوق‌ها نيز که از ابتدای تولدشان تجربه حضور در بازار منفی را نداشتند، با فشار ابطال‌ها مواجه شدند و با حضور پررنگشان در صفوف فروش، بر اين بحران افزودند.»

خواجويی گفت: «البته نبايد از اين نکته نيز غافل شويم که متاسفانه بسياری از سهام مطرح بازار قفل شده‌اند و همين امر سبب شده تا نقدينگی بسياری از فعالان بازار که حتی در صدد حمايت نيز هستند، آزاد نباشد. از سوی ديگر در برخی نمادها نيز تحليلی منطقی برای فروش و آزاد‌سازی سهم وجود ندارد چراکه از ارزش ذاتی‌شان پايين‌تر مبادله می‌شوند. گروه ديگر حقوقی‌ها نيز که نقدينگی لازم برای جمع‌کردن بازار را دارند به‌دليل دلخوريشان حاضر به حمايت نيستند.

اين کارشناس بازار در ادامه اشاره کرد: «متاسفانه ما هرگز شاهد چنين نزول بی‌دليلی نبوديم. شايد برای افت قيمت برخی صنايع مانند پتروشيمی‌ها بتوان دليلی نيز مطرح کرد اما بسياری ديگر در حال حاضر به کمتر از ارزش ذاتی‌شان مبادله می‌شوند و تحليلگران نمی‌توانند دليلی برای افت قيمتشان بيابند. به اين ترتيب می‌توان مدعی شد که بخش بزرگی از نزول بی‌دليل بازار به دليل ترس و سوءمديريت است چراکه به‌نظر من در برخی نمادها پتانسيل رشد به‌حدی پررنگ است که نمی‌توان توجيهی برای نزولش يافت. لجبازی مديران با تصميمات اتخاذشده در ماه‌های گذشته سبب اين بلاتکليفی و ضرر‌های هنگفت سهامداران شده و بازار خارج از مدار منطق در حال ريزش است. اما اگر در همين جو منفی کنونی، دولت که رشد شاخص را در اعلام برنامه‌های موفق اقتصاديش سرلوحه قرار داد، تصميم به حمايت بگيرد، قادراست به‌راحتی بورس را از بحران کنونی نجات دهد. در غير اين صورت و تداوم اين روند در هفته آينده، به‌طور حتم با بحرانی مواجه می‌شويم که برون‌رفت از آن بسيار مشکل خواهد بود.»

وی در پايان پيشنهاد کرد: «شايد بد نباشد که برای جلوگيری از تکرار چنين بحران‌هايی، متوليان برنامه بلند مدتی برای بالابردن سطح دانش و تحليلگری سهامداران نوورود و کم‌آگاه در بازار در نظر بگيرند و به موازات، از مداخله دستوری‌شان در ارايه گزارش‌های شرکت‌ها و الزام به مثبت نگهداشتن شاخص نيز بکاهند.»