عمليات ترور رفيق حريری:از آغاز تا اجرا، حسن هاشميان

در پنجاه سال گذشته هر ترور سياسی در منطقه و به ويژه در لبنان بدون اينکه عاملان آن مشخص شوند يا به مجازات برسند، به فراموشخانه تاريخ سپرده می شد. اما اين بار ترور رفيق حريری نخست وزير وقت لبنان در سال ۲۰۰۵ چهار نفر از بلندپايگان حزب الله لبنان را به شکل غيابی به يک دادگاه با تمام موازين حقوق جنائی بين المللی کشانده است

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

برای نخستين بار در تاريخ خاورميانه عاملان يک ترور سياسی به يک دادگاه بين المللی کشيده می شوند. در پنجاه سال گذشته هر ترور سياسی در منطقه و به ويژه در لبنان بدون اينکه عاملان آن مشخص شوند يا به مجازات برسند،به فراموشخانه تاريخ سپرده می شد.اما اين بار ترور رفيق حريری نخست وزير وقت لبنان در سال ۲۰۰۵ چهار نفر از بلندپايگان حزب الله لبنان را به شکل غيابی به يک دادگاه با تمام موازين حقوق جنائی بين المللی کشانده است. اين چهار نفر عبارتند از مصطفی بدرالدين،سليم عياش، اسد صبرا و حسن عنيسی می باشند که به شکل بسيار حساب شده با تدارکات بسيار محرمانه، پوشش مالی بی حد و حصر و استفاده از يک شبکه ارتباط تلفنی ويژه عمليات ترور را انجام داده اند.

فرماندهی اين تيم چهار نفره به عهده «مصطفی امين بدرالدين» از رهبران نظامی حزب الله لبنان است.مصطفی بدرالدين برادر زن عماد مغنيه يکی از بنيانگذاران واحدهای عملياتی حزب الله لبنان که در سال ۲۰۰۸ در شهر دمشق کشته شد، می باشد. با حذف عماد مغنيه احتمال بر اين بود که بدرالدين جانشين وی شود اما با وارد شدن اسم وی در ليست متهمان قتل رفيق حريری از سوی دادگاه بين المللی لاهه «طلال حسين حميه» جايگزين «عماد مغنيه» شد.طلال حميه که در سال ۱۹۸۲ کارمند ساده فرودگاه بيروت بود، هم اکنون فرمانده شاخه نظامی حزب الله در خارج و به ويژه در سوريه را رهبری می کند و از سوی دادگاهی در آرژانتين متهم به شرکت در انفجار مقر يهوديان در شهر بوينس آيرس است. دولت امريکا او را به همراه حسن نصرالله و بدرالدين مشمول تحريم های بين المللی قرار داده است.

مصطفی بدرالدين رئيس تيم عمليات ترور رفيق حريری متولد ۱۹۶۱ می باشد و از اعضای اصلی «شورای جهاد» واحد اصلی سياستگذاری نظامی و عملياتی حزب الله لبنان است.در سال ۱۹۸۳ در کشور کويت دستگير و به زندان افتاد. او متهم شده بود که در انفجار سفارت امريکا در شهر کويت دست داشت.با حمله صدام حسين به کويت در اگوست ۱۹۹۰، بدرالدين موفق شد از زندان بگريزد و به کشور لبنان برود.بدرالدين از نزديکترين افراد به حسن نصرالله به حساب می آيد و محرم اسرار نظامی وی و مهمترين مهره عملياتی او در لبنان و خارج از آن است.بدرالدين به همراه عماد مغنيه قبل از اينکه وارد صفوف حزب الله شوند، در «نيروی ۱۷» جنبش فتح در بيروت فعاليت می کردند.همان نيرويی که گارد محافظ ياسر عرفات را تشکيل می داد.

در دسامبر ۱۹۸۳ هفت انفجار پی در پی شهر کويت را به لرزه درآورد.يک ماه بعد مصطفی بدرالدين به همراه ۱۷ نفر ديگر دستگير شدند.او متهم بود که با يک گذرنامه جعلی و با نام مستعار «الياس صعب» از لبنان وارد کويت شده و اين انفجارها را سازماندهی کرده است.دادگاهی در کويت او را به اعدام محکوم کرد.اما به دليل قطع پای وی و سوار کردن پای مصنوعی بر بدن او برای مدتی اعدامش به تعويق افتاد. در اين اثنا داماد وی عماد مغنيه برای آزادی وی دست به عمليات تروريستی زد.او چهار شهروند غربی را در بيروت ربود و پس از آن هواپيمايی از خطوط مسافربری کويت به همراه مسافران آن را به گروگان گرفت و خواهان آزادی بدرالدين و همراهان وی شد. مصطفی بدرالدين همچنين روابط بسيار نزديک و صميمانه با احمد وحيدی وزير دفاع سابق ايران و قاسم سليمانی فرمانده سپاه قدس دارد.

نفر دوم «سليم جميل عياش» است که مستقيما تحت فرماندهی بدرالدين ، بر طبق مدارک اتهامی در دادگاه بين المللی ،عمليات اجرائی ترور رفيق حريری را به عهده داشت.عياش متولد ۱۹۶۳ است و علاوه بر شناسنامه لبنانی ، از گرين کارت امريکا بهره می برد.نفر سوم «اسد حسن صبرا» متولد ۱۹۷۶ و از اهالی جنوب بيروت است و نفر چهارم «حسين حسن عنيسی» متولد ۱۹۷۴ و هم محله ای اسد صبرا می باشد.هر چهار نفر روابط خويشاوندی با يکديگر داشته و کاملا به همه اطمينان داشتند و يک شبکه غيرقابل نفوذ اطلاعاتی را تشکيل می دادند.در اين ميان در کيفرخواست دادستان فرد پنجمی مطرح شده که قاضی گرام کامرون دو بار نام وی را می آورد اما او را در رديف چهار متهم قرار نداده است. اين شخص «حسن حبيب مرعی» نام دارد و مأموريت وی خلق داستان «ابوعدس» برای منحرف ساختن مسير تحقيق است.ابوعدس همان کسی است که نوار ضبط شده وی يک روز بعد از ترور رفيق حريری در تلويزيون الجزيره پخش شد و مسؤوليت عمليات ترور را به عهده گرفت.

گفته های نماينده دادستان در دادگاه

دادگاه بين المللی ترور رفيق حريری نخستين جلسه خود را در تاريخ ۱۶ ژانويه گذشته، برگزار کرد.در دومين روز از اين دادگاه نماينده دادستان قاضی گرام کامرون به شرح کيفرخواست برعليه متهمان فوق الذکر پرداخت.براساس کيفرخواست قرائت شده، عمليات ترور نخست وزير اسبق لبنان از مرحله آمادگی تا اجرا ۵۰ روز طول کشيده است.اين عمليات توسط يک دائره بسيار محرمانه و با التزام سری بالا صورت گرفته بود.اين عمليات در ۵ مرحله صورت گرفته و از مرحله سوم وارد جزئيات اساسی خود شده است.مرحله سوم طبق گفته قاضی گرام کامرون از ۲۱ دسامبر ۲۰۰۴ آغاز و تا ۱۳ ژانويه ۲۰۰۵ ادامه داشت.اين دوره براساس شبکه تماس های تلفنی ميان متهمان به دست آمده است که پايه های اوليه عمليات را ريخته و مو به مو اهداف آن را دنبال کرده بودند.در مرحله سوم دو چيز اساسی برای عمليات تهيه شد:۱-ماشينی که بايد مواد منفجره در آن جاسازی می شد و ۲-گزينه ابوعدس برای به انحراف کشاندن فرآيند تحقيقات ترور.

در ابتدای اين مرحله تماس های متهمان از تلفن های عادی به تلفن های بنفش و با نزديک شدن به مراحل حساس عمليات تلفن های آبی و قرمز به کار گرفته شد.حزب الله لبنان از سالها پيش به بهانه ناامن بودن شبکه های تلفن کشور، از شبکه ارتباطات تلفنی مخصوص خود استفاده می کند.رنگ های ذکر شده در اين کيفرخواست درجات مختلف سری بودن عمليات را نشان می دهد و هر چه به قرمز نزديک می شد، درجه محرمانه بودن بالا می رفت.از ۳۰ دسامبر ۲۰۰۴ تماس های اسد صبرا و حسين عنيسی با تلفن های بنفش شدت می گيرد.مأموريت آنها تعقيب ابوعدس بود.اين مأموريت را مصطفی بدرالدين به سليم عياش ابلاغ کرده بود و او آن را به حسن مرعی منتقل می کند و بنابراين حسن مرعی رابط صبرا و عنيسی برای تعقيب ابوعدس بود.موضوع مهمی که بايد اينجا ذکر کرد اين است که تلفن های متهمان جز در زمان مأموريت، زمان ديگر خاموش بود و بنابراين رديابی ماجرا در تحقيقات جنائی دادگاه از زمانی شروع می شود که اين تماس ها صورت می گرفت و محتوی آنها بررسی می شد.در۷ ژانويه ۲۰۰۵ تعداد تماس های صبرا با عنيسی زياد می شود.عنيسی مأموريت داشت در کنار مسجدی که ابوعدس به آن تردد می کرد، او را تحت نظارت خود بگيرد.طبق نظر شهود، حسين عنيسی از تاريخ ۳۰ دسامبر ۲۰۰۴ تا ۶ ژانويه ۲۰۰۵ چندين بار در کنار مسجد ديده شده است و از آن سو تماس های وی با صبرا زياد شده است.

در ۱۱ ژانويه ۲۰۰۵ سليم عياش از شهر طرابلس و در يک نمايشگاه اتومبيل چندين بار با مصطفی بدرالدين تماس می گيرد.هدف خريدن ماشين ميتسوبيشی بود که در عمليات استفاده شد. در ميان اين تماس ها بين عياش در طرابلس و بدرالدين يک تماس در مرز سوريه رصد شده است که متعلق به حسن مرعی است و احتمالا درباره قضيه ابوعدس از وی پرس و جو شده است. ابوعدس در روز ۱۵ ژانويه ۲۰۰۵ تماسی از يک شخص که خود را محمد معرفی کرده بود، داشت. نماينده دادستان معتقد است که محمد همان حسين عنيسی است. يک روز بعد از اين تماس ابوعدس به همراه تماس گيرنده از خانه خود بيرون رفت و سپس ناپديد شد.احتمالا متهمان بعد از خريد ماشين تصميم گرفتند که قضيه ابوعدس و ضبط ويدئوی وی را اجراء کنند.همان ويدئوی که يک روز بعد از ترور رفيق حريری در اختيار الجزيره قرار گرفت.ابوعدس در اين ويدئو می گويد که عامل حمله انتحاری به رفيق حريری است.تماس های تلفنی به جا مانده از متهمان نشان می دهد که همزمان با ناپديد شدن ابوعدس، اين تماس ها به شکل غيرعادی بيشتر شده بود.

در ارتباط با خريد ماشين عمليات از يک منطقه سنی نشين،آنها عمدا شهر سنی طرابلس را انتخاب کرده بودند تا هرگونه سرنخ به سوی گروه شيعه آنها منتفی گردد.با خريد ماشين عمليات و انتخاب احمد ابوعدس سوژه گمراه گننده تحقيقات بعد از انجام عمليات،فرآيند کار وارد مرحله چهارم شد که می بايست خود رفيق حريری و تحرکات وی را زير نظر بگيرند.در اين مرحله تمام تماس ها با تلفن آبی صورت می گرفت.اما تلفن قرمز را عمدا در شهر طرابلس شارژ کردند تا اگر توطئه قتل کشف شود، سرنخ گمراه کننده بدهند.در تمام تماس های تلفنی کشف شده از آنها ، هيچ تماسی در مناطق جنوب (قلمرو حزب الله) رصد نشده بود مگر يک بار و آن زمانی است که حريری به آنجا رفته بود. بيشترين تماس های رصد شده از آنها در دوره تعقيب رفيق حريری در مناطق فاريا،فقرا، قريطم (منزل حريری) و داخل پارلمان لبنان بود.در اين عمليات تعقيب و مراقبت به گفته نماينده دادستان شش نفر به طورمتوالی به کار گرفته شده بودند.سليم عياش در اين مراقبت ها نقش کليدی داشت.عياش تقريبا در همه جا که رفيق الحريری قدم می گذاشت حاضر بود و بعد از هر تحرکی از سوی رفيق حريری با مصطفی بدرالدين تماس می گرفت.اما ۱۳ فوريه يک روز قبل از انجام عمليات، تماس ها محدود شد ولی شب قبل از آن به شکل فوق العاده بالا رفت و تا سپيده دم ادامه يافت.سليم عياش شب هنگام به منطقه پارلمان رفت و از محل جنايت بازديد کرد و با هشت نفر تماس گرفت و يک تماس طولانی در ساعت ۱۱ شب با بدرالدين داشت.

از تماس های به دست آمده از تلفن متهمان،در ۱۴ فوريه روز عمليات هنگام خروج رفيق حريری از منزلش در محله قريطم بيروت، سه نفر اطراف آن منزل تحرک وی را رصد می کردند.چند نفر ديگر و از جمله سليم عياش در کنار پارلمان بودند.با خروج رفيق حريری از پارلمان ، عياش تماس های کوتاه متعددی با محله قريطم و جاده ساحلی برقرار می کند و اين يعنی دستورات کوتاه معينی به افراد خود ابلاغ کرد.از جمله راننده ماشين ميتسوبيشی که بايد در مسير کاروان رفيق حريری قرار می گرفت.در زمان منتهی به ساعت صفر عمليات تماس ها ميان متهمان به شکل سيل آسا انجام می گرفت اما بعد از انجام عمليات کاملا قطع می شود و تنها چهار تماس از تلفن های عمومی به الجزيره و خبرگزاری رويترز صورت می گيرد که مسؤوليت عمليات را به عهده می گرفت و روز بعد نوار ضبط شده احمد ابوعدس از تلويزيون الجزيره پخش می گردد.بعدها خواهر ابوعدس شهادت داده بود که برادر وی شخصی ساده و فاقد مهارت های لازم برای هدايت ماشين ميتسوبيشی بود به خصوص که فرمان آن در سمت راست قرار داشت و از دنده يدکی برخوردار بود.

سخن وکلای متهمان

وکلای متهمان در دادگاه بين المللی رفيق حريری می گويند؛به غير از تماس های برقرار شده، هيچ مدرک مادی در حيطه نماينده دادستان وجود ندارد و تماس های تلفنی کفايت نمی کند.مسأله ديگر اينکه انگيزه قوی و مشخصی برای اين ترور ارائه نشده است.

ادعای سعد حريری

سعد حريری فرزند رفيق حريری می گويد که پدرش به دستور مستقيم بشار اسد ترور شد. حريری در مصاحبه با راديو اروپا گفت:همه می دانند که چه کسی دستور ترور رفيق حريری را داده است،او بشار اسد است و يک روز دست ما به همه آنها خواهد رسيد و تاوان کارشان را پرداخت خواهند کرد.

اما بشار اسد اين ادعای سعد حريری را بلافاصله رد کرده و مدعی شده است که تشکيل دادگاه بين المللی رسيدگی به ترور رفيق حريری برای فشار بر حزب الله لبنان صورت گرفته است که در کنار نيروهای وی می جنگند. حزب الله لبنان هم گفته است که ادله جرمی که در دادگاه توسط نماينده دادستان قرائت شد، ساخته اسرائيل است و اسرائيلی ها با تکنولوژی پيشرفته خود اين تماس های تلفنی را ساختند. حزب الله يک بار ديگر تأکيد کرده است که حتی اگر دادگاه حکم بر گناه کار بودن اعضای آن بدهد، کسی در لبنان وجود ندارد که جرأت کند اعضای اين حزب را دستگير کند.