مخالفت روحانيان سنی ايران با گروگان گرفتن مرزبانان

• گروگان‌گيری مرزبانان ايرانی توسط گروه "جيش‌العدل" روحانيان سنی کشور را نگران کرده است. آنها آزادی فوری مرزبانان را درخواست کردند. روحانيان و علمای اهل تسنن چه کمکی می‌توانند برای کاهش خشونت‌ها بکنند؟

دویچه وله ـ گروه "جيش‌العدل" در ۱۸ بهمن ۱۳۹۲ در منطقه مرزی "جکيگور" استان سيستان و بلوچستان ۵ تن از مرزبان ايرانی را گروگان گرفت. اين گروه سوم فرودين ۱۳۹۳ اعلام کرد يکی از گروگان‌ها را "اعدام کرده" و اکنون نيز تهديد می‌کند يکی ديگر از مرزبانان ربوده شده را ۱۳ فروردين به قتل می‌رساند. گروگان‌گيری مرزبانان ايرانی توسط "جيش‌العدل" اکنون ابعادی فراتر از سيستان و بلوچستان پيدا کرده است.

به گفته آگاهان به امور اهل تسنن در ايران خشونت و تشنج در استان سيستان و بلوچستان به ويژه با گروگان‌گيری "جيش‌العدل" و اعدام‌های انتقامجويانه مقامات قضائی کشور تشديد پيدا کرد. از سوی ديگر مخالفت روحانيان پرنفوذ سنی با اين اقدامات می‌تواند يکی از موثرترين عوامل در کاهش خشونت‌ها در مناطق سنی‌نشين کشور باشد. آيا دولت حسن روحانی توانسته است از تاثيرگذاری آنان در کاهش خشونت‌ها در مناطق سنی‌نشين کشور و آزادی مرزبانان استفاده کند؟

امام جمعه اهل سنت زاهدان: گفت‌وگو به جای سلاح

خبرگزاری ايلنا (۶ فرودين ۱۳۹۳ ) از قول مولانا عبدالحميد، امام جمعه اهل سنت زاهدان نوشت که گروگان‌گيری به هر دليلی نادرست است. عبدالحميد در گفت‌وگو با "ايلنا" خواستار آزادی فوری مرزبانان توسط گروه "جيش العدل" شد. او خطاب به اين گروه گفت: «بايد از طريق گفت‌وگو مشکلات و ادعاهای خود را مطرح و از آن طريق به نتيجه رسيد نه اينکه دست به اسلحه برد و مشکلات مردم منطقه را بيشتر کرد.»

امام جمعه اهل سنت زاهدان از گروه "جيش‌العدل" خواست "برای رفع مشکلات خود با مسئولان ايرانی گفت‌وگو کنند و زمينه را برای بازگشت مرزبانان گروگان به خانواده‌هايشان مهيا کنند."

روحانی سنی کرد: به گروگان‌گيری پايان دهيد!

حسن امينی، حاکم شرع مردمی کردستان و مدير مدرسه علوم دينی امام بخاری سنندج، نيز در گفت‌وگو با دويچه وله (فارسی) تاکيد می‌کند که پيروان اهل سنت گروگان‌گيری و خشونت را مردود می‌دانند. وی خاطرنشان می‌کند: «مردم اهل سنت خشونت را قبول ندارند. ما اعتقادی به جنگ مسلحانه نداريم و اگر کسی خواسته و مطالبه‌ای داشته باشد يا مورد ظلم و ستم قرارگرفته باشد اقدامات خشونت‌آميز راه رسيدن به مطالبه‌اش نيست.»

امينی خواستار آزادی بقيه مرزبانان گروگان شد و افزود: «اين اقدام مثل اتفاقی است که اخيرا در زندان زاهدان رخ داد و ۱۶ تن را از جيش العدل يا از گروه‌های ديگر را به دستور قاضی در زندان زاهدان اعدام کردند. کسی که برای خشونت پيش‌قدم می‌شود بايد منتظر خشونت از طرف مقابل هم باشد.»

اين روحانی مقيم سنندج انتقاد می‌کند که فشار به پيروان اهل سنت بيشتر شده است. امينی پيش از اين در نامه‌ای به رؤسای قوای سه‌گانه، خواهان لغو حکم اعدام زندانيان اهل سنت در زندان رجايی شهر و ديگر زندان‌های ايران شده بود.

اين روحانی سنی مذاکره و گفت‌وگو را تنها راه حل می‌داند و "از حکومت و جيش العدل" می‌خواهد که به خشونت‌ها پايان دهند.

روحانی سنی بلوچ: دولت بايد به خشونت‌ها پايان دهد!

مولانا دکترعبدالرحيم ملازاده، مديرشبکه تلويزيونی "وصال فارسی" که با وضعيت اهل سنت در کشور آشناست، در گفت‌وگو با دويچه وله خاطرنشان می‌کند: «از دست روحانيان سنی در داخل کشور هيچ کاری بر نمی‌آيد و خود دولت بايد جلوی انتقام‌جويی‌ها را بگيرد. روحانيان سنی در ايران مجبورند در چارچوب نظام صحبت کنند و اجازه ندارند افکار واقعی خود را بيان کنند.»

ملازاده، روحانی سنی مقيم لندن، دولت ايران را در وضعيت پيش‌آمده در استان سيستان و بلوچستان مقصر می‌داند. وی اضافه می‌کند: «دولت منطقه را متشنج کرده و الآن هم بايد آن را آرام کند. به نظر من راه حل اين است که دولت به ظلم و ستم عليه اهل سنت پايان دهد. آنچه روی داده در واقع واکنشی بوده است به اقدامات دولت ايران.»

اين روحانی منتقد همچنين تائيد می‌کند که سياست فشار و سرکوب در دوره احمدی‌نژاد در قبال اهل سنت پس از روی کارآمدن حسن روحانی نيز ادامه پيدا کرده و در اوضاع اهل تسنن تغييری حاصل نشده است.

روحانيان بلوچ: مخالف خشونت و طرفدار اعتدال

دکتر عبدالستار دوشوکی، رئيس "مرکز مطالعات بلوچ در لندن" با نظر ملازاده مبنی بر اين که روحانيان سنی در داخل کشور مجبورند در چارچوب خاصی صحبت کنند و اجازه ندارند افکار واقعی خود را بيان کنند، مخالف است. به گفته دوشوکی، مولانا عبدالحميد در گذشته نشان داده است که در مسير اعتدال، شجاعانه با هرگونه افراط مخالفت نموده و هميشه تلاش می‌کند در راستای اعتدال و ميانه‌روی و حس همزيستی، حقيقت را به دور از هرگونه مصلحت نابجا بيان کند.

دکتر دوشوکی درباره نقش روحانيان سنی بلوچ در کاهش خشونت‌ها می‌گويد: «با توجه به اين که جيش‌العدل ادعا می‌کند از حقوق اهل سنت دفاع می‌کند و اصولا جنگ "جيش العدل" يک جنگ مذهبی است، نقش و جايگاه علمای اهل سنت بلوچ در تامين امنيت و حفظ اعتدال و همزيستی مسالمت‌آميز بين شيعه و سنی در استان از اهميت بسيار بالايی برخوردار است. به همين دليل با توجه به اين امر که عبدالرئوف ريگی سخنگوی جيش العدل با برخی از نمايندگان علمای بلوچ و معتمدين محلی در حال گفت‌وگو بود که طيف افراطی ديگری در غياب عبدالرئوف، جمشيد دانايی فر را اعدام کردند. اين نشان می‌دهد که جيش‌العدل به جايگاه تاثيرگذارعلمای بلوچ واقف است.»

استفاده دولت از نفوذ روحانيان سنی در خشونت‌زدايی

به نظر دوشوکی دولت و به ويژه استاندار جديد سيستان و بلوچستان تلاش می‌کنند از توان و ظرفيت مردمی علما در خشونت‌زدايی و استقرار صلح و آرامش استفاده کند. وی اضافه می‌کند: «بعد از ۸ سال، نوعی تعامل سازنده بين استانداری و مولانا عبدالحميد به وجود آمده است که اکثريت مردم بلوچ از آن استقبال می‌کنند. اما عوامل افراطی در درون نهادهای امنيتی اطلاعاتی استان و حاميان آنها در تهران و قم از يک سو، و نيروهای تکفيری جهادی نظير جيش‌العدل و طرفداران آنها در خارج، با اين تعامل سازنده شديدا مخالف هستند. زيرا يک فضای مساعد و آرام برای تعامل و توسعه در استان را به ضرر خود می‌دانند. اين واقعيت در تبليغات سوء رسانه‌هايی مانند زاهدان پرس، خبرگزاری فارس و رجانيوز و شبکه‌های اجتماعی طرفداران جيش‌العدل کاملا مشهود است. هر دو به دنبال مشتعل نمودن اوضاع در بلوچستان هستند.»

نقش مؤثر روحانيان سنی منطقه

کارينا جهانی، پروفسور زبان‌های ايرانی در دانشگاه "اوپسالا" در سوئد که کارشناس امور بلوچستان است و درباره‌ی مشکلات بلوچ‌ها کتابی نيز نوشته، می‌گويد که به گروگان گرفتن مرزبانان ايرانی نشان می‌دهد که دولت ايران موفق به پايان دادن به خشونت‌ها در بلوچستان نشده است. اين کارشناس سوئدی يادآور می‌شود: «زمان احمدی‌نژاد گفتند به ترور جندالله و ريگی پايان داده‌اند اما حالا معلوم شده که اوضاع بدتر شده و اعمال خشونت به حس انتقام‌جويی دامن زده است. بلوچ‌ها حس انتقام‌جويی قوی دارند و حکومت ايران به اين مسئله توجهی ندارد و قصد دارد با زور قضيه را حل کند.»

کارشناس امور بلوچستان از دانشگاه اوپسالای سوئد تاکيد می‌کند: «روحانيان و علمای سنی بلوچ قادرند برای پايان دادن سلسله خشونت‌ها واقعا نقش مهمی ايفا کنند و دولت آنها را بايد جدی بگيرد. ايران بايد گام‌های ديگری برای از بين بردن اختلاف شيعه و سنی بردارد. ما در سوئد کنفرانس زبان بلوچی (۷ تا۹ فرودين ۱۳۹۳) برگزار کرديم ولی بسياری به دليل ترس از دولتشان نيامندند و اين نشان می‌دهد که ترس عظيمی حاکم است. فعالان فرهنگی که مجله منتشر می‌کنند يا شب شعر برگزار می‌کنند زير فشار هستند. در ايران آنها را زندانی می‌کنند يا به وزارت اطلاعات احضار می‌کنند و معلوم است که اين گونه برخوردها واکنش منفی هم به دنبال خواهد داشت.»

به نظر کارينا جهانی مشکل بلوچ‌ها در ايران بسيار سخت و پيچيده است و غيرقابل حل به نظر می‌رسد. اما به نظر اين کارشناس دولت ايران می‌تواند از "نقش موثر و مثبت" روحانيون اهل سنت برای کاهش خشونت‌ها در مناطق سنی‌‌نشين کشور استفاده کند.